Plac Bankowy w Warszawie

Plac Bankowy – plac w śródmieściu Warszawy położony pomiędzy aleją „Solidarności” a wylotami ulic Senatorskiej i Elektoralnej.

Plac Bankowy w Warszawie
Śródmieście Północne
Ilustracja
Plac Bankowy, widok w kierunku północno-wschodnim
Państwo  Polska
Miejscowość Warszawa
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Plac Bankowy w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Plac Bankowy w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Plac Bankowy w Warszawie”
Ziemia52°14′35,1″N 21°00′08,5″E/52,243080 21,002368
Multimedia w Wikimedia Commons
Plac Bankowy przed 1939, po prawej nieistniejąca ul. Rymarska
Plac i pomnik Feliksa Dzierżyńskiego na początku lat 50. XX wieku
Zachodnia pierzeja placu, lata 60. XX wieku

OpisEdytuj

Plac powstał w 1825 w miejscu dziedzińca pałacu Ogińskich w związku z budową w miejscu istniejących pałaców Leszczyńskich i Ogińskich trzech monumentalnych gmachów zaprojektowanych przez Antonia Corazziego: pałacu Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, pałacu Ministra Skarbu oraz gmachu Giełdy i Banku Polskiego[1].

Plac miał trójkątny kształt, który nadała mu biegnąca po skosie nieistniejąca obecnie ulica Rymarska. Pośrodku placu znajdował się skwer, na który po 1897 przeniesiono z Krakowskiego Przedmieścia – w związku z budową pomnika Adama Mickiewicza – fontannę z 1866.

W czasie okupacji niemieckiej, wykorzystując zniszczenia w czasie obrony Warszawy w 1939, w tym zwłaszcza zniszczenie i rozbiórkę oficyn pałacu Błękitnego, dokończono projekt przebicia do placu przez Ogród Saski ulicy Marszałkowskiej[2][3].

Większość zabudowy placu uległa zniszczeniu w trakcie oraz po powstaniu warszawskim. Po 1945 odbudowano monumentalne gmachy z okresu Królestwa Kongresowego w zachodniej pierzei placu. Zlikwidowano natomiast ulicę Rymarską[4] i rozebrano budynki znajdujące się po wschodniej stronie placu[5]. Został on w ten sposób poszerzony i uzyskał kształt prostokąta[5].

W latach 1946–1947 przebito w kierunku północnym ulicę Marcelego Nowotki (obecnie ul. gen. Władysława Andersa) i położono na niej tory tramwajowe. Północną pierzeję placu wyznaczyła oddana do użytku w 1949 Trasa W-Z. Wszystkie trzy zniszczone gmachy Corazziego zostały odbudowane, a częściowo zrekonstruowana w latach 1947–1950 kamienica Kosseckiej znajdująca się w południowej pierzei placu została zaadaptowana na Hotel Saski[1][6]. Fontanna została przeniesiona w obecne miejsce, tj. na skwer przed kinem „Muranów”.

21 lipca 1951 przed pałacem Ministra Skarbu Bolesław Bierut odsłonił pomnik Feliksa Dzierżyńskiego dłuta Zbigniewa Dunajewskiego. Był to pierwszy w stolicy monument działacza ruchu rewolucyjnego[7]. Tego samego dnia zmieniono nazwę placu Bankowego na plac Feliksa Dzierżyńskiego (w 1905 Dzierżyński wygłosił przemówienie do zgromadzonych na placu robotników)[8]. Nieopodal, w dawnym gmachu Giełdy, otwarto Muzeum Historii Polskiego Ruchu Rewolucyjnego[1].

W latach 1976–1991 po wschodniej stronie placu, w miejscu nieodbudowanej Wielkiej Synagogi, wzniesiono Błękitny Wieżowiec[9], przed którym w 1993 został odsłonięty pomnik Stefana Starzyńskiego[10].

W listopadzie 1989 pomnik Feliksa Dzierżyńskiego został zburzony. W tym samym miesiącu powrócono do historycznej nazwy placu[11].

W 2001 w pobliżu miejsca, w którym znajdował się monument Dzierżyńskiego, odsłonięto pomnik Juliusza Słowackiego, który w latach 1829–1831 pracował w pałacu Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu[12].

Ważniejsze obiektyEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b c Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 44.
  2. ↑ Stanisław Łoza: Szkice warszawskie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1958, s. 58.
  3. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 10. Mackiewicza-Mazowiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2004, s. 171. ISBN 83-88372-28-9.
  4. ↑ Tadeusz Podgórski: Zwiedzamy Warszawę. Warszawa: Sport i Turystyka, 1956, s. 223.
  5. ↑ a b Grzegorz Sołtysiak, Jerzy S. Majewski: Warszawa. Ballada o okaleczonym mieście. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Baobab, 2006, s. 168. ISBN 978-83-7626-380-9.
  6. ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 158. ISBN 83-908950-1-3.
  7. ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 133. ISBN 83-7005-211-8.
  8. ↑ Zygmunt Stępński: Siedem placów Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 22. ISBN 83-01-05336-4.
  9. ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1989-2001. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2002, s. 153. ISBN 83-908950-5-6.
  10. ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 180. ISBN 83-88973-59-2.
  11. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 383. ISBN 83-86619-97X.
  12. ↑ Lidia Sadkowska-Mokkas: Przystanek Warszawa. Subiektywny przewodnik literacki. Warszawa: Wydawnictwo Poligraf, 2015, s. 16, 19. ISBN 978-83-7856-294-8.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plac_Bankowy_w_Warszawie&oldid=60383132”