Plechotka

Plechotka
	; Plechotka szkarłatowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	plechotka
	Nazwa systematyczna
	Asteriscus Moench; Methodus: 592 (1794)
	Typ nomenklatoryczny
	A. aquaticus (Linnaeus) Lessing
Synonimy
	Bubonium Hill; Dontospermum Neck. ex Sch.Bip.; Ighermia Wiklund; Nauplius (Cass.) Cass.; Odontospermum Neck.;
	Bubonium Hill; Dontospermum Neck. ex Sch.Bip.; Ighermia Wiklund; Nauplius (Cass.) Cass.; Odontospermum Neck.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Plechotka, asteriskus^[5] (Asteriscus Moench) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 9 gatunków występujących w basenie Morza Śródziemnego – w zachodniej i południowej Europie (dwa gatunki^[6]), północno-zachodniej Afryce oraz na Bliskim Wschodzie^[3]. Na Wyspach Kanaryjskich obecnych jest 5 gatunków^[7]. Rosną one w miejscach piaszczystych i skalistych, często mokrych zimą oraz na wybrzeżach^[8].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne. W Polsce uprawiana i przejściowo dziczejąca (ma status efemerofita) jest plechotka szkarłatowata^[5].

Morfologia edytuj

Asteriscus sericeus

Pokrój: Półkrzewy, byliny i rośliny roczne^[9].
Liście: Skrętoległe, siedzące, owłosione, pojedyncze i na ogół całobrzegie, rzadko wcinane^[9].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki wyrastające pojedynczo na pędach. Dno koszyczka jest płaskie lub wypukłe, pokryte łuseczkami (plewinkami wspierającymi kwiaty). Kwiaty języczkowate na skraju koszyczka są żeńskie i mają żółty okwiat (rzadko są białe^[7]). Kwiaty rurkowe są obupłciowe i także mają żółty okwiat^[9].
Owoce: Niełupki mniej lub bardziej trójkanciaste^[9], wszystkie do siebie podobne^[7] zwieńczone dwoma pierścieniami puchu kielichowego w postaci łusek^[9]^[7].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Inuleae z podrodziny Asteroideae z rodziny astrowatych (Asteraceae)^[10].

Wykaz gatunków^[3]

Asteriscus aquaticus (L.) Less. – plechotka szkarłatowata, asteriskus wodny^[5]
Asteriscus daltonii Walp.
Asteriscus graveolens (Forssk.) Less.
Asteriscus imbricatus DC.
Asteriscus intermedius (DC.) Pit. & Proust
Asteriscus pinifolius Maire & Wilczek
Asteriscus schultzii (Bolle) Pit. & Proust
Asteriscus sericeus (L.f.) DC.
Asteriscus smithii Walp.

W niektórych ujęciach do rodzaju włączane są gatunki z rodzaju Pallenis^[10]. W takim ujęciu jeden z gatunków z tego rodzaju (P. maritima (L.) Greuter^[11]) określany jest polską nazwą plechotka nadmorska Asteriscus maritimus (bywa uprawiany jako ozdobny)^[12].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-05-01] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Asteriscus Moench. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-01].
↑ Asteriscus P. Miller. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-05-01].
↑ ^a ^b ^c ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 38, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 82, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d Asteriscus. [w:] Flora de Canarias [on-line]. [dostęp 2022-05-01].
↑ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 351. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 382, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .
↑ ^a ^b Genus Asteriscus Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-11-24].
↑ Pallenis maritima (L.) Greuter. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-01].
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 34. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-05-01] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-05-01] (ang.).

[powo-3] Asteriscus Moench. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-01].

[ing-4] Asteriscus P. Miller. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-05-01].

[checklist-5] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 38, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 82, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[canarias-7] Asteriscus. [w:] Flora de Canarias [on-line]. [dostęp 2022-05-01].

[philips-8] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 351. ISBN 0-333-74890-5.

[kubitzki-9] J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 382, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .

[grin-10] Genus Asteriscus Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-11-24].

[11] Pallenis maritima (L.) Greuter. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-01].

[gawrys-12] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 34. ISBN 978-83-925110-5-2.

[5]

[6]

[3]

[7]

[8]

[1]

[2]

[4]

[9]

[10]

[11]

[12]