Wikipedia

Zastrzalin

(Przekierowano z Podocarpus)

Zastrzalin[4], podokarp[5] (Podocarpus Persoon) – rodzaj drzew i krzewów z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae), najbardziej zróżnicowany gatunkowo rodzaj w tej rodzinie. Obejmuje co najmniej 108 gatunków[6]. Występują one w południowej Afryce, południowo-wschodniej Azji (po Japonię na północy), w Australii i Nowej Zelandii, w Ameryce Południowej i Środkowej po Antyle i południowy Meksyk na północy[7]. W wielu obszarach drzewa te odgrywają istotną rolę w lasach, np. w górach afrykańskich i azjatyckich[8]. Najczęściej rosną w lasach wilgotnych[8].

Zastrzalin
Ilustracja
Podocarpus elongatus
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

araukariowce

Rodzina

zastrzalinowate

Rodzaj

zastrzalin

Nazwa systematyczna
Podocarpus Persoon
Syn. Pl. 2: 580. Sep 1807[3]
Typ nomenklatoryczny

P. elongatus (W. Aiton) Persoon[3]

Synonimy
  • Brownetera L. C. Richard ex L. Trattinnick
  • Thalamia K. P. J. Sprengel[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Niektóre gatunki są popularnie sadzone jako ozdobne, zwłaszcza P. salignus i P. macrophyllus[8]. Stanowią ważne źródło drewna w tropikach i strefie subtropikalnej[8]. Drewno jest trwałe, a przy tym łatwe do obróbki, zwykle żółtawe, czasem czerwonawe lub brązowe. Dobrze się impregnuje, maluje i przyjmuje politurę. Stosowane jest w meblarstwie, rzeźbiarstwie i na podkłady kolejowe[4].

Morfologia

edytuj
Pokrój
Zimozielone[7] krzewy do ok. 1–3 m wysokości (np. P. alpinus)[4] oraz drzewa do 30 m i więcej wysokości[8].
Liście
Bardzo zróżnicowane u poszczególnych gatunków i w zależności od wieku (zwłaszcza na młodych okazach). Od równowąskich, poprzez lancetowate do jajowatych, o długości zazwyczaj do 3 cm i szerokości nawet do 5 cm[4]. Często wygięte[8].
Organy generatywne
Rośliny zwykle dwupienne[8]. Kotkowate strobile męskie pojedyncze lub zebrane są w skupienia w pachwinach liści. Siedzące lub na nagiej szypule, wsparte łuskami bazalnymi[7]. Strobile żeńskie wyrastają na wyspecjalizowanych odgałęzieniach pędów, na nagich szypułach[7]. Kwiaty składają się z 1–2, rzadziej kilku owocolistków, z których rozwija się tylko jeden zalążek[4]. Wsparty jest on dwiema, zrośniętymi łuskami[7].
Nasiona
Nasiono kuliste[7], otoczone warstwą twardą od wewnątrz i mięsistą od zewnątrz[4]. Zmięśniała skórzasta łuska otaczająca nasiono początkowo zielona, podczas dojrzewania żółta, czerwona lub czarna[8]. U niektórych gatunków (P. totara i P. macrophyllus) także szypuły są mięsiste i czerwone[8].

Systematyka

edytuj
 
Podocarpus elatus
 
Podocarpus latifolius
 
Podocarpus macrophyllus
 
Podocarpus totara

Rodzaj zaliczany jest do rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae)[2].

Wykaz gatunków[6]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ a b M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  3. ↑ a b c Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2017-02-20]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1025-1026. ISBN 83-214-1305-6.
  5. ↑ Mieczysław Czekalski, Rośliny ozdobne do dekoracji wnętrz, Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, 1996, s. 42-43, ISBN 83-7160-011-9.
  6. ↑ a b Podocarpus. [w:] The Plant List v. 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-02-20].
  7. ↑ a b c d e f John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon, USA: Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 69, seria: Phytologia Memoirs.
  8. ↑ a b c d e f g h i Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden, Vol. 1. London: Macmillan, 1988, s. 21. ISBN 0-333-73003-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zastrzalin&oldid=71693370”