Pogonornis

	Pogonornis
	Billberg, 1828
	; Przedstawiciel rodzaju – wąsal żółtooki (P. dubius)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Nadrodzina	Ramphastoidea
Rodzina	tukanowate
Podrodzina	wąsale
Plemię	Lybiini
Rodzaj	Pogonornis
	Typ nomenklatoryczny
	Bucco dubius J.F. Gmelin, 1788
Synonimy
	Pogonias Illiger, 1811; Pogonorhynchus Hoeven, 1833; Laimodon G.R. Gray, 1841; Aleator Gistel, 1848; Pogonoramphus Des Murs, 1853; Erythrobucco Shelley, 1889; Melanobucco Shelley, 1889; Apatelornis Reichenow, 1926; Eolybius Boetticher, 1951;
	Pogonias Illiger, 1811; Pogonorhynchus Hoeven, 1833; Laimodon G.R. Gray, 1841; Aleator Gistel, 1848; Pogonoramphus Des Murs, 1853; Erythrobucco Shelley, 1889; Melanobucco Shelley, 1889; Apatelornis Reichenow, 1926; Eolybius Boetticher, 1951;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Pogonornis – rodzaj ptaków z podrodziny wąsali (Lybiinae) w rodzinie tukanowatych (Ramphastidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[11].

Morfologia

Długość ciała 19–27 cm; masa ciała 40–108 g^[11].

Systematyka

Etymologia

Pogonornis: gr. πωγων pōgōn, πωγωνος pōgōnos „broda”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”^[12].
Pogonias: gr. πωγωνιας pōgōnias „brodaty”, od πωγων pōgōn, πωγωνος pōgōnos „broda”^[12]. Gatunek typowy: Bucco dubius J.F. Gmelin, 1788; młodszy homonim Pogonias Lacépède, 1802 (Actinopterygii).
Pogonorhynchus: gr. πωγων pōgōn, πωγωνος pōgōnos „broda”; ῥυγχος rhunkhos „dziób”^[12]. Gatunek typowy: Bucco dubius J.F. Gmelin, 1788.
Laimodon: gr. intensywny przedrostek λαι- lai- (por. λαιμος laimos „gardło”); οδων odōn, οδοντος odontos „ząb”^[12]. Nowa nazwa dla Pogonias Illiger, 1811.
Aleator: łac. aleator, aleatoris „gracz w kości” (tj. cętkowany, naznaczony kostką), od alea „gra w kości”^[12]. Nowa nazwa dla Pogonias Illiger, 1811.
Pogonoramphus: gr. πωγων pōgōn, πωγωνος pōgōnos „broda”; ῥαμφος rhamphos „dziób”^[12]. Gatunek typowy: Bucco dubius J.F. Gmelin, 1788.
Erythrobucco: gr. ερυθρος eruthros „czerwony”; nowołac. bucco „wąsal, brodacz, drzym”, od łac. bucca „wydęty policzek”^[12]. Gatunek typowy: Pogonias rolleti Defilippi, 1853.
Melanobucco: łac. melas, melanos „czarny”, od gr. μελας melas, μελανος melanos „czarny”; rodzaj Bucco Temminck, 1820^[a] (pstrogłów)^[12]. Gatunek typowy: Bucco bidentatus Shaw, 1799.
Apatelornis: gr. απατηλος apatēlos „przebiegły, podstępny”, od απαταω apataō „oszukać”, od απατη apatē „podstęp”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”^[12]. Gatunek typowy: Apatelornis wachei Reichenow, 1926 (= Bucco dubius J.F. Gmelin, 1788).
Eolybius: gr. εως eōs lub ηως ēōs „świt” (w aluzji do czerwonej głowy); rodzaj Lybius Hermann, 1783. Gatunek typowy: Pogonias (Laimodon) melanopterus Peters, 1854.

Podział systematyczny

Takson wyodrębniony z Lybius^[13]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[14]:

Pogonornis melanopterus (W. Peters, 1854) – wąsal czerwonogłowy
Pogonornis minor (Cuvier, 1816) – wąsal płomiennobrzuchy
Pogonornis bidentatus (Shaw, 1799) – wąsal szkarłatny
Pogonornis dubius (J.F. Gmelin, 1788) – wąsal żółtooki
Pogonornis rolleti (De Filippi, 1853) – wąsal niebieskooki

Uwagi

↑ Nie Bucco Brisson, 1760 (drzym).

Przypisy

↑ G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 2: Aves. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. tab. A. (łac.).
↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 202. (łac.).
↑ J. van der Hoeven: Handboek der dierkunde, of Grondbeginsels der natuurlijke geschiedenis van het dierenrijk. T. 2. Amsterdam: C. G. Sulpke, 1833, s. 446. (niderl.).
↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. Wyd. 2. London: R. and J.E. Taylor, 1841, s. 69. (ang.).
↑ J.v.F.N.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs: für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffman’sche Verlags-Buchhandlung, 1848, s. x. (niem.).
↑ M.A.P.O. Des Murs: Oiseaux. W: J.Ch. Chenu: Encyclopédie d’histoire naturelle; ou, traité complet de cette science d’après les travaux des naturalistes les plus éminents de tous les pays et de toutes les époques: Buffon, Daubenton, Lacépède, G. Cuvier, F. Cuvier, Geoffroy Saint-Hilaire, Latreille, De Jussieu, Brongniart, etc.. Cz. 2. Paris: Maresq, 1853, s. 13, 14. (fr.).
↑ Shelley 1889 ↓, s. 475.
↑ Shelley 1889 ↓, s. 476.
↑ A. Reichenow. Apatelornis wachei Rchw. n.g. et sp. „Ornithologische Monatsberichte”. 34, s. 146, 1926. (niem.).
↑ H. von Boetticher. „Zoologischer Anzeiger”. 146, s. 344, 1951. (niem.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: African Barbets (Lybiidae), version 1.0.. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.lybiid1.01. [dostęp 2020-10-11]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ E.C. Dickinson (red.), J.V. Remsen Jr.: The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Eastbourne: Aves Press, 2013. ISBN 978-0-9568611-0-8. (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Lybiini Sibley & Ahlquist, 1985 (wersja: 2020-05-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-11].

Bibliografia

G.E. Shelley. On some new Genera and Species of the Family Capitonidae. „Ibis”. Sixth Series. 1, s. 475–477, 1889. (ang.).

[a-13] Nie Bucco Brisson, 1760 (drzym).

[Billberg-1] G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 2: Aves. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. tab. A. (łac.).

[Illiger-2] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 202. (łac.).

[Hoeven-3] J. van der Hoeven: Handboek der dierkunde, of Grondbeginsels der natuurlijke geschiedenis van het dierenrijk. T. 2. Amsterdam: C. G. Sulpke, 1833, s. 446. (niderl.).

[Gray-4] G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. Wyd. 2. London: R. and J.E. Taylor, 1841, s. 69. (ang.).

[Gistel-5] J.v.F.N.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs: für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffman’sche Verlags-Buchhandlung, 1848, s. x. (niem.).

[Murs-6] M.A.P.O. Des Murs: Oiseaux. W: J.Ch. Chenu: Encyclopédie d’histoire naturelle; ou, traité complet de cette science d’après les travaux des naturalistes les plus éminents de tous les pays et de toutes les époques: Buffon, Daubenton, Lacépède, G. Cuvier, F. Cuvier, Geoffroy Saint-Hilaire, Latreille, De Jussieu, Brongniart, etc.. Cz. 2. Paris: Maresq, 1853, s. 13, 14. (fr.).

[CITEREFShelley1889[https://www.biodiversitylibrary.org/item/55019#page/505/mode/1up_475]-7] Shelley 1889 ↓, s. 475.

[CITEREFShelley1889[https://www.biodiversitylibrary.org/item/55019#page/506/mode/1up_476]-8] Shelley 1889 ↓, s. 476.

[Reichenow-9] A. Reichenow. Apatelornis wachei Rchw. n.g. et sp. „Ornithologische Monatsberichte”. 34, s. 146, 1926. (niem.).

[Boetticher-10] H. von Boetticher. „Zoologischer Anzeiger”. 146, s. 344, 1951. (niem.).

[Winkler&inni-11] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: African Barbets (Lybiidae), version 1.0.. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.lybiid1.01. [dostęp 2020-10-11]. (ang.).

[Jobling-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Dickinson&Remsen-14] E.C. Dickinson (red.), J.V. Remsen Jr.: The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Eastbourne: Aves Press, 2013. ISBN 978-0-9568611-0-8. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-15] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Lybiini Sibley & Ahlquist, 1985 (wersja: 2020-05-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-11].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[a]

[13]

[14]