Wąsal szkarłatny
Wąsal szkarłatny[4] (Pogonornis bidentatus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Występuje w centralnej Afryce. Nie jest zagrożony wyginięciem. Przez niektórych autorów bywa umieszczany w rodzaju Lybius[1][5].
| Pogonornis bidentatus[1] | |||
| (Shaw, 1799) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
wąsal szkarłatny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi 22–25 cm, zaś jego masa 72–120 g[6]. Skrzydło mierzy 96–107 mm, skok 29–32 mm, zaś ogon 73–82 mm[7].
Dziób gruby, kremowy. Na górnej szczęce, w połowie długości, znajdują się dwa płaskie wyrostki skierowane w dół (czemu gatunek zawdzięcza swą angielską nazwę, Double-toothed Barbet). Obecna żółta lub biała obrączka oczna, zaś za okiem jasny trójkątny pas nagiej skóry łączący się z obrączką oczną. Wierzch głowy czarny w cienkie, czerwone pasy, zaś pierś, spód ciała i boki szyi czerwone. Pozostała część głowy czarna, podobnie jak i broda, boki ciała (z wyjątkiem białej plamy z przodu) oraz wierzch ciała. Kuper biały. Skrzydła czarne z wyjątkiem czerwonych pokryw I rzędowych. Sterówki czarne. Nogi różowoszare.
Podgatunki i zasięg występowania edytuj
Wyróżnia się następujące podgatunki[2][5]:
- P. b. bidentatus (Shaw, 1799) – Gwinea Bissau do wschód do Kamerunu i na południe do północno-zachodniej Angoli
- P. b. aequatorialis (Shelley, 1889) – Republika Środkowoafrykańska do centralnej Etiopii na południe do północnej Demokratycznej Republiki Konga oraz północno-zachodniej Tanzanii
Proponowane podgatunki friedmanni (od południowego Kamerunu do Kabindy w północnej Angoli) oraz aethiops (Etiopia) zostały zsynonimizowane z podgatunkiem aequatorialis[8].
Behawior edytuj
Przebywa w parach lub małych grupach. Żeruje na wysokości do 10 m w małych grupach. Żywi się mrówkami, chrząszczami, termitami, owocami palm, awokado, papryką i figami[6].
Lęgi edytuj
Okres lęgowy trwa od maja do sierpnia. Gniazduje kooperatywnie w dziupli na wysokości 2–20 m; wejście do niej jest bronione. Wejście ma średnicę około 5 cm, zaś głębokość do 46 cm. Gniazdo znalezione w Ugandzie w 1964 roku cechowały następujące wymiary: szerokość wejścia 37 mm, średnica wewnętrzna dziupli 88 mm, zaś jej głębokość 40,6 cm[9]. W lęgu 2–4 białe jaja o wymiarach 27×19 mm[10]. Inkubacja trwa 13 dni, wysiadują oba ptaki z pary. Młode są w pełni opierzone po 46 dniach od wyklucia. Wieczorem młode powracają do dziupli, by pilnować wejścia[6].
Status edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody(IUCN) uznaje wąsala szkarłatnego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako szeroko rozpowszechniony i dość pospolity. Ze względu na brak istotnych zagrożeń BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Lybius bidentatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-03-24] (ang.).
- ↑ a b Short, L.L. & Horne, J.F.M.: Double-toothed Barbet (Pogonornis bidentatus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-02-07].
- ↑ a b BirdLife International, Pogonornis bidentatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-02-07] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Lybiinae Sibley & Ahlquist, 1985 - wąsale (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-07].
- ↑ a b P. Rasmussen, D. Donsker (red.): Jacamars, puffbirds, toucans, barbets, honeyguides. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-07]. (ang.).
- ↑ a b c Lybiidae - The African Barbets and Tinkerbirds. Association of Zoos & Aquariums. [dostęp 2013-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-21)].
- ↑ Herbert Friedmann. Birds collected by the Childs Frick expedition to Ethiopia and Kenia colony. „Bulletin - United States National Museum”. 153, s. 442, 1930.
- ↑ Double-toothed Barbet (Lybius bidentatus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2021-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-15)]. (ang.).
- ↑ J.F.R. Colebrook-Robjent. A nest of the double-toothed barbet Lybius bidentatus parasitized by a honeyguide in Uganda. „Bulletin of British Ornithologists' Club”. 104, 1984.
- ↑ Lester Short & Jennifer F. M. Horne: Toucans, Barbets, and Honeyguides. Oxford University Press, 2001, s. 217.
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).