Polylepis
Polylepis – rodzaj roślin należących do rodziny różowatych. Obejmuje ok. 20 gatunków[4] (w zależności od ujęcia od 15 do 33[5]) występujących na obszarze Andów w Ameryce Południowej (od północnej Wenezueli po północne Chile i Argentynę[6]). Są to drzewa i krzewy rosnące w górach nawet do 5200 m n.p.m.[6] – nie ma innych roślin drzewiastych występujących na większych wysokościach (czasem jako najwyżej rosnąca roślina drzewiasta określany jest Juniperus indica[7], jednak sięga on „tylko” 5100 m n.p.m.[8]). Rośliny te służą za źródło drewna opałowego, ich kora wykorzystywana jest w ziołolecznictwie, niektóre gatunki są też uprawiane jako ozdobne, zwłaszcza P. australis o bardzo silnie łuszczącej się korze[4].
 Polylepis tomentella pod szczytem Sajama | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Polylepis |
| Nazwa systematyczna | |
| Polylepis Ruiz et Pavon Prodr. 7. Oct (prim.) 1794[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
P. racemosa Ruiz et Pavon[3] | |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Drzewa i krzewy o wysokości od 1 do 27 m. Pędy są w różnym stopniu i w różny sposób owłosione[6].
- Liście
- Skrętoległe, zimotrwałe lub opadające[9], przylistki u nasady liści łączą się wokół pędu, tworząc pochwę. Blaszka liściowa jest nieparzysto pierzasto złożona i składa się z jednej lub dwóch par (czasem trzech[9]) listków i listka szczytowego[6]. Listki eliptyczne, ząbkowane niebieskawozielone[9].
- Kwiaty
- Skupione w zwisające kwiatostany groniaste, rzadko krótsze, schowane między liśćmi. Kwiaty wsparte są przysadkami, bezwonne i niepozorne – w dużym stopniu zredukowane – pozbawione płatków, z zielonymi działkami kielicha, licznymi pręcikami (pylniki okazałe[9], często czerwone i owłosione, co jest cechą diagnostyczną rodzaju) i dużym, rozpostartym i frędzlowatym znamieniem[6]. Zalążnia dolna[9].
- Owoce
- Jednonasienne niełupki zamknięte w hypancjum[6]. Są oskrzydlone i zawierają pojedyncze nasiono[9].
Systematyka edytuj
Rodzaj należący do podplemienia Sanguisorbinae, plemienia Sanguisorbeae, podrodziny Rosoideae, rodziny różowatych (Rosaceae Juss.), rzędu różowców, kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[10][2][11].
Bardzo problematyczna jest klasyfikacja zaliczanych tu roślin. Różni autorzy wyróżniają od 15 do 33 gatunków. Problemy wynikają z powodu niewielkich różnic między gatunkami przy dużej zmienności wewnątrz populacji i zdolności tworzenia mieszańców między prawdopodobnie wszystkimi wyróżnianymi gatunkami[5].
- Wykaz gatunków[12]
- Polylepis australis Bitter
- Polylepis besseri Hieron.
- Polylepis hieronymi Pilg.
- Polylepis incana Kunth
- Polylepis lanuginosa Kunth
- Polylepis multijuga Pilg.
- Polylepis pauta Hieron.
- Polylepis pepei B.B.Simpson
- Polylepis quadrijuga Bitter
- Polylepis racemosa Ruiz & Pav.
- Polylepis reticulata Hieron.
- Polylepis sericea Wedd.
- Polylepis subsericans J.F.Macbr.
- Polylepis tomentella Wedd.
- Polylepis weberbaueri Pilg.
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-12] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2018-12-12].
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 742, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Michael Kessler, Alexander N. Schmidt-Lebuhn. Taxonomical and distributional notes on Polylepis (Rosaceae). „Organisms Diversity & Evolution”. 6, 1, s. 67-69, 2006. DOI: 10.1016/j.ode.2005.04.001.
- ↑ a b c d e f Beryl B. Simpson. A Revision of the Genus Polylepis (Rosaceae: Sanguisorbeae). „Smithsonian Contributions to Botany”. 43, 1979. Smithsonian Institution Press.
- ↑ Ross Bayton, Simon Maughan: Plant families. A Guide for Gardeners and Botanists. Chicago: The University of Chicago Press, 2017, s. 60. ISBN 978-0-226-52308-8.
- ↑ Juniperus indica. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-04-29].
- ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 236. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ D. Potter i inni, Phylogeny and classification of Rosaceae, „Plant Systematics and Evolution”, 266, 2007, s. 5–43, DOI: 10.1007/s00606-007-0539-9.
- ↑ Genus: Polylepis Ruiz & Pav.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2018-12-12].
- ↑ Polylepis. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-12-12].