Pseudoliparis
Pseudoliparis – rodzaj ryb promieniopłetwych, skorpenokształtnych z rodziny dennikowatych (Liparidae). Są jednymi z najgłębiej żyjących ryb na świecie. Obecnie do rodzaju zaliczane są trzy gatunki – dwa opisane w XX wieku i jeden w XXI wieku. Przedstawiciele tego rodzaju są dowodem na to, że dennikowate odniosły większy sukces od innych ryb głębinowych.
| Pseudoliparis[1] | |
| Andrijaszew, 1955[2] | |
 młody osobnik P. swirei | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Pseudoliparis |
Taksonomia
edytujWcześniej rodzaj ten uznawano za podrodzaj Careproctus[2].
Pierwszy gatunek z rodzaju, Pseudoliparis amblystomopsis, opisał radziecki (rosyjski) ichtiolog Anatolij Pietrowicz Andrijaszew w 1955 roku[3]. Autor nazwał początkowo zwierzę Careproctus (Pseudoliparis) amblystomopsis[2], a jako miejsce typowe holotypu wskazał miejsce nieopodal wyspy Paramuszyr; dodatkowo w tytule zaznaczył, że ryba została znaleziona na głębokości ponad 7 km[3]. Drugi gatunek, P. belyaevi, opisał ten sam ichtiolog we współpracy z D.L. Pitrukiem w 1993 roku; w tej samej pracy dokonano rewizji rodzaju. Epitet gatunkowy pozostaje aktualny. Pseudoliparis swirei został opisany w 2017 roku na łamach czasopisma „Zootaxa” przez Mackenzie E. Gerringer i współpracowników[4]. Podobnie jak w przypadku poprzedniego taksonu, nazwa P. swirei pozostaje aktualna.
Analiza filogenetyczna przeprowadzona w 2017 roku obrazuje pokrewieństwo między dennikowatymi (Liparidae); jednakże geny cytochromu b, COI oraz 16S zbadano tylko u nowo opisanego gatunku P. swirei, a także P. belyaevi[4]. Wedle tych badań oba gatunki są blisko spokrewnione z gatunkami Notoliparis[4]. Tę teorię wspierają badania z 2019 roku, które w swej analizie genów poddały wyłącznie 2 okazy muzealne P. swirei[5].
Do rodzaju zalicza się następujące gatunki[6][4]:
- Pseudoliparis amblystomopsis (Andrijaszew, 1955)
- Pseudoliparis belyaevi Andrijaszew & D.L. Pitruk, 1993
- Pseudoliparis swirei Gerringer et al. 2017
William Neil Eschmeyer w swej pracy Catalog of Fishes uznaje te ryby za przedstawicieli dennikowatych[2]. Niektóre źródła, jak FishBase, wprawdzie zaliczają ten rodzaj do głowaczowców (Cottoidei), ale ten podrząd umiejscawiają w rzędzie okoniokształtnych (Perciformes)[6]. Gerringer et al. zaliczają jednak w swej pracy nowo opisany gatunek do rzędu skorpenokształtnych (Scorpaeniformes)[4].
Występowanie i siedlisko
edytujRyby z tego rodzaju występują w północno-zachodnim i zachodnio-centralnym Pacyfiku[6] – P. amblystomopsis żyje w Rowie Kurylsko-Kamczackim i Rowie Japońskim (znaleziony na głębokości 7210–7230 metrów), P. belyaevi w Rowie Japońskim (żyjący na głębokości 7565–7587 metrów), natomiast trzeci takson – P. swirei – został stwierdzony na dnie Rowu Mariańskiego, na głębokości 7949 metrów[3]. Zwierzęta te występują na głębokości hadalu, są jednymi z najgłębiej żyjących ryb na świecie[7]. Wcześniej za takie zwierzę uznano Abyssobrotula galatheae, która złowiona została przy pomocy batyskafu, jednakże istnieją przypuszczenia, że ta ryba z rodziny wyślizgowatych (Ophidiidae) dzięki tej technice odłowu mogła zostać złapana w rzeczywistości na płytszych wodach[7]. W 2023 roku sfilmowano przedstawicieli rodzaju Pseudoliparis w Rowie Izu-Ogasawara – ryby pływały na głębokości 8,3 km[8].
Morfologia
edytujPrzedstawiciele Pseudoliparis są stosunkowo małymi rybami – P. amblystomopsis osiąga 23,8 cm długości całkowitej (TL), pokrewne gatunki, P. belyaevi oraz P. swirei osiągają kolejno: 10,8 cm długości standardowej (SL) i 22,6 cm SL[6]. Mają blade ciało. W jednym z badań (dzięki otolitom) długość życia P. swirei oszacowano na od 5 do 16 lat[9]. Szacunki te porównano z wiekiem pokrewnego, występującego na płytszych wodach Careproctus melanurus[9]. Nie ma dokładnych odpowiedzi na to, dlaczego te ryby głębinowe odniosły taki sukces[9].
Ekologia
edytujLarwy tych dennikowatych rozwijają się najprawdopodobniej w wodach powyżej metalimnionu, będąc organizmami pelagicznymi; może to umożliwić przetrwanie narybkowi, który wylęga się z niewielkich ilości ikry[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Pseudoliparis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d William Neil Eschmeyer, Ron Fricke, Richard von der Laan, Genera in the family Liparidae [online], Eschmeyer's Catalog of Fishes [dostęp 2023-06-03] (ang.).
- ↑ a b c William Neil Eschmeyer, Ron Fricke, Richard von der Laan, wynik wyszukiwania Pseudoliparis [online], Eschmeyer's Catalog of Fishes [dostęp 2023-06-03] (ang.).
- ↑ a b c d e M. Gerringer i inni, Pseudoliparis swirei sp. nov.: A newly-discovered hadal snailfish (Scorpaeniformes: Liparidae) from the Mariana Trench, „Zootaxa”, 4358 (1), 2017, s. 161–177, DOI: 10.11646/zootaxa.4358.1.7 (ang.).
- ↑ James Orr i inni, Molecular phylogenetics of snailfishes (Cottoidei: Liparidae) based on MtDNA and RADseq genomic analyses, with comments on selected morphological characters, „Zootaxa”, 4642 (1), 2019, s. 1–79 (ang.).
- ↑ a b c d Froese, Rainer and Pauly, Daniel (red.), Species of Pseudoliparis [online], FishBase, 2012 [dostęp 2023-06-03] (ang.).
- ↑ a b Thomas D. Linley i inni, Fishes of the hadal zone including new species, in situ observations and depth records of Liparidae, „Deep Sea Research Part I: Oceanographic Research Papers”, 114, 2016, s. 99–110, DOI: 10.1016/j.dsr.2016.05.003 (ang.).
- ↑ Joe Hernandez, Check out the deepest-swimming fish ever caught on camera [online], NPR, 2023 [dostęp 2023-06-03] (ang.).
- ↑ a b c d M.E. Gerringer i inni, Life history of abyssal and hadal fishes from otolith growth zones and oxygen isotopic compositions, „Deep Sea Research Part I: Oceanographic Research Papers”, 132, 2018, s. 37–50, DOI: 10.1016/j.dsr.2017.12.002 (ang.).