Pychowice
Pychowice – obszar Krakowa wchodzący w skład Dzielnicy VIII Dębniki. Położony u ujścia Potoku Pychowickiego do Wisły, która stanowi jego północną granicę. Od wschodu sąsiaduje z Jednostką Wojskową NIL, Skałkami Twardowskiego i dawnym kamieniołomem Zakrzówek, od południa – z kampusem Uniwersytetu Jagiellońskiego i osiedlem Ruczaj oraz z łąkami wchodzącymi w skład obszaru Natura 2000 Dębnicko-Tyniecki obszar łąkowy, natomiast od zachodu – z uroczyskiem Góra Pychowicka.
 Zabudowa Pychowic przy ul. Tynieckiej - widok od strony zachodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miasto | |
| Dzielnica | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
 50°01′57″N 19°53′01″E/50,032500 19,883611
| |
Pychowice leżą na trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba.
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka o wsi Pychowice pojawiła się w 1254 roku[1] w opisie wsi Dębniki. W 1490 roku wieś miała powierzchnię 6 łanów kmiecych. W 1581 wieś liczyła 4 łany kmiecie, 6 zagród z rolą, 6 komorników bez bydła oraz 4 komorników z bydłem[2]. W tym okresie należała do dóbr prestymonialnych kapituły katedralnej krakowskiej w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego[3].
W 1941 roku, na mocy decyzji niemieckich władz okupacyjnych o rozszerzeniu granic miasta Krakowa, Pychowice stały się jego częścią. Po wojnie decyzję utrzymano w mocy.
Na terenie tej dawnej podmiejskiej wsi znajduje się kilka nieczynnych tuneli zwanych kawernami (Kawerna w Pychowicach Pierwsza, Kawerna w Pychowicach Druga i Kawerna w Pychowicach Trzecia), będących pozostałością po fortyfikacjach twierdzy Kraków[4].
Zabytki edytuj
Na obszarze Pychowic znajdują się następujące obiekty wpisane:
- do rejestru zabytków:
- zespół dworsko-parkowy w Pychowicach z przełomu XIX i XX wieku przy ul. Tynieckiej 106: dwór, budynek gospodarczy, słupki bramne, relikty muru obwodowego, park krajobrazowy (nr A-702)[5][6],
- rogatka miejska Na Dębnikach z 1919 roku przy ul. Tynieckiej 46 (nr A-1323/M)[7][6],
- do gminnej ewidencji zabytków:[6]
- dom jednorodzinny w ogrodzie z 4 ćw. XIX w. przy ul. Tynieckiej 74a,
- dom jednorodzinny w ogrodzie z lat 20./30. XX w. przy ul. Tynieckiej 90,
- willa w ogrodzie z lat 1918-1922 przy ul. Widłakowej 9,
- pompownia wody przemysłowej do Krakowskich Zakładów Sodowych i Krakowskich Zakładów Armatur z 1921 roku przy ul. Tynieckiej 48,
- kaplica cmentarna na cmentarzu komunalnym w Pychowicach z 1927 roku przy ul. Sodowej,
- szkoła podstawowa nr 62 z 1934 roku przy ul. Ćwikłowej 1.
Infrastruktura edytuj
- Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
- byłe Dowództwo Wojsk Specjalnych
- Jednostka Wojskowa 4724
- Szkoła Podstawowa nr 62 im. kmdr. por. F. Dąbrowskiego
- klub piłkarski Pychowianka
- klub piłkarski Pychoteam
- Cmentarz Pychowice
Przypisy edytuj
- ↑ Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk: Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. 2010. [dostęp 2013-01-31].
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IX. Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914, s. 327.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 101.
- ↑ Kawerna Pychowice. [w:] Twierdza Kraków [on-line]. kaponiera.pl, 2014. [dostęp 2019-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-23)].
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: zespół dworsko-parkowy. [dostęp 2021-12-05]. (pol.).
- ↑ a b c Urząd Miasta Krakowa: Kraków – gminna ewidencja zabytków (wersja uaktualniona, październik 2021 r.). 2021-10-01. [dostęp 2021-12-05]. (pol.).
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: rogatka miejska Na Dębnikach. [dostęp 2021-12-05]. (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Pychowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 327.
- Pychowice.info. pychowice.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-03)]. - serwis informacyjny osiedla Pychowice