Radnorshire
Radnorshire (wal. Sir Faesyfed) – hrabstwo historyczne w środkowej Walii (Wielka Brytania), położone przy granicy z Anglią[1].
 Widok na Radnor Forest zimą | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Księstwo | |||
| Siedziba |
New Radnor (do 1833), | ||
| Powierzchnia |
1219 km² | ||
| Populacja (2011) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość |
21 os./km² | ||
Położenie na mapie Walii
| |||
Hrabstwo ustanowione zostało w 1536 roku, na mocy ustawy parlamentu angielskiego, która uczyniła Walię integralną częścią Królestwa Anglii. Wcześniej obszar ten administrowany był jako część tzw. Marchii Walijskich. Pierwotną stolicą hrabstwa było New Radnor; w 1833 roku[2] przeniesiono ją do Presteigne[3]. Hrabstwo istniało do 1974 roku, kiedy zastąpione zostało przez dystrykt o tej samej nazwie, włączony do nowo utworzonego hrabstwa Powys. Dystrykt zlikwidowany został podczas reformy administracyjnej w 1996 roku[1].
Było to jedno z najmniejszych hrabstw pod względem powierzchni[a], w 1961 roku zajmujące 1219 km² (5,9% powierzchni Walii)[4], a najmniejsze pod względem liczby ludności. W 1801 roku zamieszkane było przez 19 429 osób (3,2% całkowitej ludności Walii), w 1851 roku – 25 434 (2,1%)[5], w 1901 roku – 23 281 (1,1%)[6]; w 1951 roku – 19 993 (0,8%)[4]. W 2011 roku obszar dawnego hrabstwa zamieszkany był przez 25 821 osób[3].
Ludność uległa wczesnej anglicyzacji. W 1901 roku językiem walijskim posługiwało się jedynie 6,2% mieszkańców. W 1991 roku odsetek ten wzrósł do 8,3%[1].
Radnorshire było hrabstwem śródlądowym, cechowało się górzystym krajobrazem. Przez jego zachodnią część przebiegało pasmo Gór Kambryjskich. Najwyższym szczytem hrabstwa był Great Rhos (660 m n.p.m.), znajdujący się w masywie górskim Radnor Forest. Głównymi rzekami przepływającymi przez teren hrabstwa były Wye, Elan, Ithon i Teme[3]. Na znacznych obszarach prowadzony był wypas owiec[1] i innych zwierząt, w tym walijskich kuców górskich[7]. Począwszy od XIX wieku rozwinęła się turystyka, za sprawą eksploatowanych tu źródeł mineralnych (najbardziej znaczącym uzdrowiskiem było Llandrindod Wells[7]). W latach 1892–1906 w dolinie rzeki Elan utworzone zostały zbiorniki retencyjne, wykorzystywane jako źródło wody pitnej dla miast w angielskim regionie West Midlands[1], obecnie również cenione ze względu na walory turystyczne (określane bywają mianem „walijskiej Krainy Jezior”)[3].
Głównymi miejscowościami hrabstwa były Aberedw, Knighton, Knucklas, Llandrindod Wells, Llanelwedd, New Radnor, Painscastle, Presteigne i Rhayader[3].
Do lokalnych zabytków należą pozostałości Wału Offy oraz ruiny XII-wiecznego opactwa cysterskiego Cwmhir Abbey[3].
Uwagi
edytuj- ↑ Spośród 13 ówczesnych hrabstw Walii, mniejsze były jedynie Anglesey i Flintshire[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e John Cannon (red.): The Oxford Companion to British History. Oxford University Press, 2002, s. 785, 943. ISBN 978-0-19-860872-1. (ang.).
- ↑ New Radnor Town. Coflein. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Historic Counties Descriptions. The Historic Counties Trust. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
- ↑ a b c Census 1961: England and Wales: County Report: Cardiganshire and Pembrokeshire), Table 3: "Acreage, Population, Private Households and Dwellings for LAA, Wards, CP in RD, Con, NT". A vision of Britain through time. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
- ↑ 1851 Census of Great Britain, Population tables 2 (Sample Report Title: Population Tables I. Number of Inhabitants in the years 1801, 1811, 1821, 1831, 1841 and 1851: Report: Objects of census and machinery employed; results and observations; appendix of tabular results, and summary tables: England and Wales, Divisions I to VII. Area, houses, 1841 and 1851; Population, 1801, 1811, 1821, 1831, 1841, and 1851), Table [1: "Population Abstract".]. A vision of Britain through time. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
- ↑ 1911 Census of England and Wales, Census Returns of England and Wales, 1911, giving details of Areas, Houses, Families or separate occupiers, and Population:- Registration Areas, Table 5: "Registration Counties, Districts and Sub-districts with their constituent civil parishes. - Urban or Rural District in which each parish is situated; Area; families or separate occupiers, and population, 1901 and 1911; and population enumerated in Institutions, large establishments, and on vessels, &c., 1911".. A vision of Britain through time. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
- ↑ a b Radnorshire. A vision of Britain through time. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).