Wikipedia

Reina Regente (1906)

hiszpański krążownik pancernopokładowy

Reina Regente – hiszpański krążownik pancernopokładowy z przełomu XIX i XX wieku, zbudowany w Hiszpanii. Stanowił ulepszenie oryginalnego typu Reina Regente, otrzymując nazwę po wcześniejszym krążowniku oryginalnego typu, który zatonął w sztormie. Klasyfikowany jako krążownik pancernopokładowy I rangi. Wszedł do służby w 1910 roku.

Reina Regente
Ilustracja
„Reina Regente”
Klasa

krążownik pancernopokładowy

Typ

ulepszony Reina Regente

Historia
Stocznia

Arsenał w Ferrolu

Położenie stępki

grudzień 1895

Wodowanie

20 września 1906

 Armada Española
Nazwa

Reina Regente

Wejście do służby

1910

Wycofanie ze służby

31 grudnia 1926

Los okrętu

złomowany

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

normalna: 5287 t

Długość

110,92 m

Szerokość

16,12 m

Zanurzenie

6,06 m

Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 11 000 KM, kotły parowe, 2 śruby
Prędkość

19,5 węzłów

Uzbrojenie
10 dział 149 mm (2×II, 6×I)
2 działa 75 mm (2×I)
12 dział 57 mm (12×I)
8 km
3 wt
Opancerzenie
pokład do 120 mm,
artyleria 76 mm
Załoga

497

Multimedia w Wikimedia Commons

Budowa edytuj

W połowie lat 80. XIX wieku marynarka hiszpańska zamówiła zaprojektowanie i budowę nowoczesnego krążownika za granicą, który zarazem stanowiłby wzór dla dalszych jednostek budowanych w kraju. Prototypowy krążownik „Reina Regente” (pierwszy o tej nazwie), który dał nazwę typowi, został zbudowany w brytyjskiej stoczni James & George Thomson w Clydebank i wszedł do służby w 1888 roku[1]. Nazwa oznaczała: Królowa Regentka, na cześć panującej Marii Krystyny austriackiej[2]. Następnie rozpoczęto budowę dwóch dalszych okrętów tego typu w Hiszpanii, które ukończono w połowie lat 90. XIX wieku, lecz z powodu usterek nie stały się pełnowartościowymi jednostkami bojowymi[1]. 10 marca 1895 roku oryginalna „Reina Regente” zatonęła podczas sztormu, co uwidoczniło problemy okrętów tego typu ze statecznością[1]. Jeszcze w tym samym roku zdecydowano o budowie nowego krążownika o tej samej nazwie[1]. Został on jednak przeprojektowany w celu usunięcia wad prototypu, pod kierunkiem inżyniera floty Torello[2]. Między innymi został nieco powiększony i otrzymał całkowicie zmienione uzbrojenie, o mniejszej masie[3]. Wizualnie odróżniał się przede wszystkim zastosowaniem trzech kominów w miejsce dwóch[4].

Stępkę pod budowę nowej „Reina Regente” położono w stoczni w Ferrolu w grudniu 1895 roku[a]. Typowo dla hiszpańskich okrętów tego okresu budowa z różnych przyczyn szła powoli. Faktycznie do robót przystąpiono w 1899 roku[5]. Wkrótce jednak po klęsce Hiszpanii w wojnie amerykańsko-hiszpańskiej w 1898 roku, zapanowała stagnacja w budowie okrętów[6]. Dopiero 20 września 1906 roku miało miejsce wodowanie okrętu, a wszedł do służby w 1910 roku[5]. Klasyfikowany był w Hiszpanii jako krążownik pancernopokładowy I klasy[1]. Według jednak roczników flot z okresu I wojny światowej, klasyfikowany był wtedy jako krążownik II klasy[7].

Opis edytuj

Kadłub i konstrukcja edytuj

 
„Reina Regente”

Okręt był krążownikiem średniej wielkości, o gładkopokładowym kadłubie, z taranowej dziobnicą[4]. W stosunku do prototypu zmieniono formę rufy, z nawisającej na tępo zakończoną[4]. Artyleria na pokładzie dziobowym była umieszczona na podwyższeniu w celu polepszenia warunków użycia[8]. Od podwyższenia ciągnęły się nadburcia[4]. Sylwetkę uzupełniały trzy wysokie proste kominy i dwa pochylone maszty (okręty oryginalnego typu miały dwa kominy)[4]. Kadłub wykonany był ze stali i posiadał dno podwójne[9].

Wyporność normalna podawana jest na 5287 ton angielskich[3]. Spotykane też są informacje o wyporności standardowej 5871 t[b]. Dane dotyczące wymiarów są rozbieżne: Mitiukow podaje długość całkowitą 110,92 m, szerokość 15,98 m, zanurzenie 4,95 m[9]; według innych publikacji długość 102,71 m, szerokość 16,12 m, zanurzenie 6,06 m[3].

Napęd stanowiły dwie poziome maszyny parowe potrójnego rozprężania produkcji zakładów Maquinista Terrestre y maritima w Barcelonie[9]. Siłownia osiągała moc maksymalną 11 000 KM[c]. Napędzały one dwie śruby[9]. W odróżnieniu od prototypu, parę dostarczały wydajniejsze kotły wodnorurkowe typu Belleville[d]. Siłownia pozwalała na uzyskanie prędkości 19,5 węzła[10]. Maksymalny zapas węgla wynosił 1190 t[10].

Załoga liczyła 452[9] lub według innych publikacji 497 ludzi[3].

Uzbrojenie edytuj

Uzbrojenie krążownika było całkowicie odmienne od prototypu, który miał cztery działa kalibru 240 mm – dwa obok siebie na dziobie i dwa na rufie oraz sześć dział kalibru 120 mm na burtach, przy czym wysoko umieszczone działa największego kalibru, o dużej masie, negatywnie wpływały na stateczność[11]. W przypadku drugiej „Reina Regente” zastosowano jednolite uzbrojenie główne z dziesięciu nowocześniejszych dział szybkostrzelnych kalibru 15 cm (faktycznie 149 mm) systemu Gonzales de Rueda[e]. Działa te były oznaczane L/50, od długości całkowitej 50 kalibrów, a długość lufy wynosiła 7250 mm (L/48,3)[f]. Strzelały pociskami przeciwpancernymi, półpancernymi i wybuchowymi o masie 40 kg, lub według innych źródeł 45 kg[12]. Pary dział na pokładzie dziobowym i rufowym umieszczono w podwójnych stanowiskach, na wspólnym obrotowym łożu, dzięki czemu mogły razem strzelać na burtę[13]. Lufy tych dział jednak były podnoszone indywidualnie[12]. Pozostałe sześć dział umieszczono na pokładzie górnym, po trzy na każdej z burt na śródokręciu, rozsunięte dalej od siebie, niż na prototypie – przy tym pary bliższe dziobu i rufy umieszczono w kazamatach[13]. Dzięki temu na wprost do przodu i do tyłu teoretycznie mogły strzelać cztery działa, a salwę burtową tworzyło do siedmiu dział[g].

Uzbrojenie pomocnicze drugiej „Reina Regente” stanowiło przede wszystkim 12 dział kalibru 57 mm Nordenfelt i osiem karabinów maszynowych[13]. Uzupełniały je dwa działa kalibru 75 mm Vickers, lecz były to krótkolufowe działa desantowe o lufie długości 14,4 kalibrów (nominalnie oznaczonej jako L/16)[h]. Inne źródła zamiast dział 75 mm wymieniają dwa działka 1-funtowe (37 mm)[3] lub zamiast karabinów maszynowych wymieniają osiem działek 1-funtowych[7]. Broń podwodną stanowiły trzy wyrzutnie torped (dostępne źródła nie podają kalibru ani rozmieszczenia)[3].

Opancerzenie edytuj

Opancerzenie tworzył wewnętrzny pokład pancerny z bocznymi skosami schodzącymi do burt. W środkowej części, po bokach przedziałów kotłowni i maszynowni, znajdującej się nad linią wodną, skosy miały grubość 120 mm, a w pozostałej 68 mm[i]. Brak szczegółowych informacji co do grubości płaskiej części pokładu, która na prototypie miała grubość 51 mm, a nad maszynownią 90 mm lub 76 mm[13]. Według innych publikacji, pokład miał grubość maksymalną 89 mm[3]. Działa artylerii głównej miały maski pancerne grubości 76 mm, nadto opancerzona była wieża dowodzenia (89 mm)[3].

Służba edytuj

 
Pocztówka przedstawiająca „Reina Regente”

„Reina Regente” wszedł do służby w 1910 roku. W lutym 1911 roku był włączony do Eskadry Treningowej i wówczas był wizytowany przez króla Alfonsa XIII[5]. Król następnie udał się w czerwcu na pokładzie krążownika do Wielkiej Brytanii, gdzie „Reina Regente” wziął udział w rewii morskiej z okazji koronacji króla Jerzego V 24 czerwca 1911 roku na redzie Spithead (jako 17. okręt w kolumnie F)[5][14]. Krążownik bezpośrednio po tym został skierowany na wody marokańskie z uwagi na rozpoczęte tam działania wojenne z plemionami Rifu[5]. „Reina Regente” brał tam udział w ostrzeliwaniu celów brzegowych[5]. 19 stycznia 1912 roku u ujścia rzeki Kert zderzył się z parowcem „Kingston” i po zalaniu kotłowni musiał zostać osadzony na mieliźnie[15]. Po prowizoryczniej naprawie został odholowany do Kartageny do remontu[15].

13 listopada 1912 roku „Reina Regente” został wysłany do Konstantynopola w związku z I wojną bałkańską [16]. Wkrótce potem został odwołany stamtąd z uwagi na dalsze walki w Maroku. Po utracie kanonierki „General Concha” u brzegów Maroka w czerwcu 1913 roku „Reina Regente” zniszczył wrak kanonierki w celu niedopuszczenia do zdemontowania wyposażenia przez Rifenów[16]. W 1914 roku krążownik został przydzielony do Szkoły Gardemarynów i wykonywał rejsy szkolne do chwili rozpoczęcia wojny światowej, po którym zostały one ograniczone do wód terytorialnych[16].

Po wojnie światowej, w której Hiszpania pozostała neutralna, okręt powrócił do rejsów szkolnych na Morzu Śródziemnym, a w październiku 1920 roku popłynął w rejs transatlantycki do Buenos Aires[16]. W 1921 roku ponownie wziął udział w wojnie o Rif w Maroku[16].

Z uwagi na zużycie i przestarzałość, 31 grudnia 1926 roku „Reina Regente” został skreślony z listy floty[16]. Został następnie sprzedany na złom za 0,5 mln peset[16].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Tak według Mitiuckow 2001 ↓, s. 30, natomiast według Gardiner, Chesneau, Kolesnik (red.) 1979 ↓, s. 384 w 1899 roku
  2. ↑ Tak podaje Mitiuckow 2001 ↓, s. 22, lecz pojęcie wyporności standardowej nie istniało przed traktatem waszyngtońskim z 1922 roku
  3. ↑ Tak według Mitiuckow 2001 ↓, s. 23. Według Gardiner, Chesneau, Kolesnik (red.) 1979 ↓, s. 384, 15 000 KM
  4. ↑ Informacja o dwóch kotłach typu Beleville według Mitiuckow 2001 ↓, s. 23 jest na pewno błędna, gdyż krążowniki podobnej wielkości miały od 16 do 24 kotłów tego systemu (por. Gardiner, Chesneau, Kolesnik (red.) 1979 ↓, s. 304-305), nadto wykluczał to układ trzykominowy.
  5. ↑ Kaliber 15 cm lub 5,87 cala (149 mm w przeliczeniu z cali) według monografii artylerii okrętowej Friedman 2011 ↓, s. 298-300, podobnie 5,9 cala w Jane’s Fighting Ships of World War II 1919 ↓, s. 284. Według ogólnikowych informacji w Mitiuckow 2001 ↓, s. 25 kaliber 152 mm.
  6. ↑ Tak według monografii artylerii okrętowej Friedman 2011 ↓, s. 298-300. Według ogólnikowych danych w Mitiuckow 2001 ↓, s. 31 i Jane’s Fighting Ships of World War II 1919 ↓, s. 282-284, długość lufy wynosiła L/45.
  7. ↑ Wniosek w Mitiuckow 2001 ↓, s. 25 o salwie burtowej z trzech dział jest nielogiczny i nie wytłumaczony bliżej, w świetle przytoczonej przez tego autora informacji o możliwości strzelania z dziobowych i rufowych dział na burtę
  8. ↑ Mitiuckow 2001 ↓, s. 25 informuje o dwóch działach 75 mm Vickers, bez bliższych szczegółów, a Jane’s Fighting Ships of World War II 1919 ↓, s. 284 o dwóch działach polowych 3-calowych. Dane dotyczące modelu (7,5 cm Vickers QF) i długości lufy podaje Friedman 2011 ↓, s. 300.
  9. ↑ Tak wynika z nie do końca jasnego opisu w Mitiuckow 2001 ↓, s. 25. Z rysunku tego autora wynika, że w stosunku do prototypu przedłużono grubszy pancerz także nad kotłownie

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Mitiuckow 2001 ↓, s. 27-29.
  2. ↑ a b Mitiuckow 2001 ↓, s. 21.
  3. ↑ a b c d e f g h Gardiner, Chesneau, Kolesnik (red.) 1979 ↓, s. 384
  4. ↑ a b c d e Mitiuckow 2001 ↓, s. 25-26 (rysunki)
  5. ↑ a b c d e f Mitiuckow 2001 ↓, s. 29.
  6. ↑ Gardiner, Chesneau, Kolesnik (red.) 1979 ↓, s. 380.
  7. ↑ a b Jane’s Fighting Ships of World War II 1919 ↓, s. 284.
  8. ↑ Mitiuckow 2001 ↓, s. 23, 25.
  9. ↑ a b c d e Mitiuckow 2001 ↓, s. 22.
  10. ↑ a b Mitiuckow 2001 ↓, s. 23.
  11. ↑ Mitiuckow 2001 ↓, s. 23-24.
  12. ↑ a b Friedman 2011 ↓, s. 298-300.
  13. ↑ a b c d Mitiuckow 2001 ↓, s. 25.
  14. ↑ Krzysztof Kubiak. Georgios Averof – ostatni krążownik pancerny. „Morza, Statki i Okręty”. 1/2002, s. 80, 2002. ISSN 1426-529X. 
  15. ↑ a b Mitiuckow 2001 ↓, s. 29-30.
  16. ↑ a b c d e f g Mitiuckow 2001 ↓, s. 30.

Bibliografia edytuj

  • Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
  • Norman Friedman: Naval weapons of World War One. Seaforth Publishing, 2011. ISBN 978-1-84832-100-7. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (wstęp). Wyd. 2001 (reprint). Londyn: Studio Editions, 1919. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Nikołaj Mitiuckow. Hiszpańskie krążowniki pancernopokładowe typu Reina Regente. „Okręty Wojenne”. Nr 5/2001. XI (50), 2001. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Reina_Regente_(1906)&oldid=71642339”