Religia w Ełku
Religia w Ełku
Katolicyzm edytuj
Jednostki Kościoła rzymskokatolickiego w Ełku wchodzą w skład Diecezji ełckiej należącej do Metropolii warmińskiej. Od 25 marca 1992 r. Ełk jest stolicą diecezji ełckiej[1], ustanowionej przez papieża Jana Pawła II, którą odwiedził 8 czerwca 1999 r. w trakcie VII apostolskiej pielgrzymki do Polski.
Także w 1992 roku, zaledwie trzy tygodnie od powstania Diecezji ełckiej, rozpoczęło działalność Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Ełckiej. W 2000 roku Seminarium Duchowne stało się placówką niedawno utworzonego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (dołączone do Wydziału Teologii). Absolwenci Seminarium pracują jako księża w Polsce, a także jako misjonarze w Rosji, Ukrainie, Estonii, Papui-Nowej Gwinei, Brazylii, Peru, Boliwii i we Włoszech[1].
Kuria Biskupia Diecezji Ełckiej wydaje miesięcznik „Martyria” (od 1990 r. do powstania diecezji w 1992 był to biuletyn parafii św. Wojciecha w Ełku)[2]. Ponadto miejscowi duchowni katoliccy publikują artykuły z dziedziny teologii w czasopiśmie naukowym „Studia Ełckie”[3].
Dekanaty i parafie w Ełku:
- Dekanat Ełk – Matki Bożej Fatimskiej
- Parafia katedralna pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika – Została utworzona w 1854 r. jako pierwsza katolicka w mieście zdominowanym przez luteran. Kościół parafialny (Katedra św. Wojciecha w Ełku) został zbudowany w 1893 r. w stylu neogotyckim, konsekrowany w 1903 r., od 1992 r. jest świątynią katedralną.
- Parafia pw. Ducha Świętego – Data powołania 1992 r. Kościół parafialny w budowie.
- Parafia pw. św. Rafała Kalinowskiego – Data powołania 1988 r. Kościół parafialny wybudowany w latach 90. XX w.
- Dekanat Ełk – Miłosierdzia Bożego
- Parafia pw. Chrystusa Sługi – Data powołania 1989 r. Kościół parafialny wybudowany w latach 1992–2001.
- Parafia pw. Opatrzności Bożej – Utworzona w 1992 r. Kościół parafialny w budowie od 1992 r.
- Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Apostołów – Kościół konsekrował 26 grudnia 1991 r. bp J. Wysocki. Otrzymała wezwanie Najświętszej Maryi Panny Królowej Apostołów.
- Dekanat Ełk – Świętej Rodziny
- Parafia pw. błog. Karoliny Kózkówny – Utworzona w 1991 r.; kaplica, wybudowana w 1992 r., do której w 1996 r. dobudowano część socjalną.
- Parafia pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty – Utworzona w 1991 r. Kościół parafialny to tymczasowa kaplica wybudowana w latach 1992–1993.
- Parafia pw. św. Tomasza Apostoła – Utworzona w 1991 r. Kościół parafialny to tymczasowa kaplica wybudowana w 1992 r., do której w latach 1995–1996 dobudowano dom parafialny.
- Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa – Utworzona w 1962 r. Kościół parafialny poewangelicki – Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Ełku – wybudowany w latach 1847–1850 w stylu neogotyckim, odbudowany w latach 1922–1925 po zniszczeniach I wojny światowej, od 1946 r. katolicki.
- Parafia pw. św. Jana Pawła II – Utworzona w 2012 r. w miejscu gdzie 8 czerwca 1999 roku lądował Jan Paweł II podczas VII apostolskiej pielgrzymki do Polski.
Protestantyzm edytuj
Przed wojną mieszkańcy Ełku w znacznej większości byli luteranami[4]. Współcześnie Ełk nie posiada samodzielnej parafii luterańskiej, działa tu filiał należący do Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Piszu, a przy ul. 11 listopada 2 znajduje się sala, w której prowadzone są nabożeństwa[5]. W 2010 filiał skupiał około 50 wiernych[6].
- Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna:
- placówka misyjna w Ełku[7]
- Kościół Boży w Polsce:
- Kościół Chrześcijański ZOE w Ełku[8]
- Kościół Chrześcijan Baptystów:
- Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
- Kościół Ewangelicko-Metodystyczny:
- Kościół Zielonoświątkowy:
- zbór „Chrześcijańska Społeczność”[11]
- Zbór Ewangelicznych Chrześcijan w Duchu Apostolskim[12]
Prawosławie edytuj
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
- Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła – cerkiew parafialna mieści się przy ul. Marii Konopnickiej 9. Parafia została utworzona w 1957. Cerkiew wybudowana na początku XX w.
Rodzimowierstwo słowiańskie edytuj
- Rodzimy Kościół Polski, Oddział warmińsko-mazurski[13]
Świadkowie Jehowy edytuj
- Historia
Działalność w mieście podjęli w 1910 roku niemieccy Badacze Pisma Świętego – zorganizowali tu serie wykładów. W 1920 roku zorganizowano zgromadzenia w Królewcu i w Gdańsku[14], na których byli obecni pierwsi wyznawcy z Ełku. W czasie nazizmu wielu tutejszych niemieckich Świadków Jehowy (nowa nazwa od 1931 roku) trafiło do więzień i obozów koncentracyjnych za odmowę współpracy z władzą hitlerowską (np. Paul Lask z Ełku został osadzony w obozach Stutthof, Natzweiler-Struthof i Buchenwald, gdzie zmarł[15]).
Po II wojnie światowej pierwszym Świadkiem Jehowy w mieście był kolejarz Henryk Rogiński. Przyjechał on w 1947 roku wraz z żoną, a w Szybie (obecnie dzielnica Ełku) działalność ewangelizacyjną prowadziła jego siostra. Pierwsi wyznawcy spotykali się początkowo w Ełku, w domu przy ulicy Bieruta 18 (obecnie ul. Sucharskiego)[16]. W dniach 2–4 grudnia 1949 roku w wynajętej sali Powiatowej Komendy Służby Polsce w Ełku odbyło się zgromadzenie obwodowe, na którym obecnych było około 120 osób, głównie z powiatu ełckiego oraz z Kolna, Stawisk, Grajewa, Nowogrodu[17][18].
W czasie zakazu działalności (1950-1989) wspólnota ta rozrastała się liczebnie[19]. Spotkania religijne organizowano w domach prywatnych, a większe na polanach leśnych i ogrodach. Od 1992 roku zbory korzystały z zebrań religijnych w użyczonych pomieszczeniach przy ul. Rzemieślniczej. W październiku 2010 roku dla trzech ełckich zborów otwarto nowy kompleks Sal Królestwa dla 350 głosicieli z tego miasta przy ul. Piłsudskiego (obecnie adres Sali Królestwa to ul. Władysława Szafera 1[20])[19][21]. Na większych zgromadzeniach obwodowych mazurscy wyznawcy korzystali z wypożyczanej hali w mieście (obecnie w hali w Olecku), a na kongresie regionalnym spotykają się na stadionie w Białymstoku (poprzednio także w Łomży)[22][23]. W dniach 17–19 sierpnia 2018 roku w Hali Sportowo-Widowiskowej w Ełku odbył się kongres Świadków Jehowy pod hasłem „Bądź odważny!” w Hali Sportowo-Widowiskowej w Ełku, a w dniach 16–18 sierpnia 2019 roku kongres pod hasłem „Miłość nigdy nie zawodzi!”[24][25][26]. W roku 2006 w Ełku mieszkało 376 Świadków Jehowy[16].
- Zbory
3 zbory (Ełk-Centrum, Ełk-Północ, Ełk-Szyba) oraz grupa języka migowego, ukraińskojęzyczna i grupa posługująca się językiem romani (Polska); Sala Królestwa[20], ponad 350 głosicieli[19].
Judaizm edytuj
Gmina żydowska w Ełku liczyła w 1845 r. 90 członków, w 1871 r. – 285, w 1905 r. – 367, w 1932 r. – 150, a w 1939 r. – 16[27].
Podczas Nocy Kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 spalono tutejszą synagogę[27].
W mieście istniał cmentarz żydowski, który został zdewastowany w czasie II wojny światowej[28].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Historia – Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Ełckiej [online] [dostęp 2017-02-25].
- ↑ Martyria – Miesięcznik Diecezji Ełckiej [online] [dostęp 2017-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ 12 (2010), „Studia Ełckie”, 2010 [dostęp 2017-02-25].
- ↑ Rudolf Bażanowski, Kościoły i parafie diecezji mazurskiej. Przeszłość i teraźniejszość. Tom I, Olsztyn: Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, 2019, s. 117–126, ISBN 978-83-941294-2-2.
- ↑ a b Ełk – kaplica [online], luteranie.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Kazimierz Radzajewski, Wyznaniowa mniejszość tworzy własną parafię, a nie tak dawno..., „Gazeta Współczesna”, 3 stycznia 2010.
- ↑ Zbory i placówki [online], chwe.pl [dostęp 2023-08-15].
- ↑ Adresy kościołów [online], kosciolbozy.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Zbory [online], baptysci.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Parafie [online], metodysci.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Kościół Zielonoświątkowy Zbór „Chrześcijańska Społeczność” w Ełku [online], kz.elk.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Paweł Ciecieląg i inni, Wyznania religijne w Polsce w latach 2019–2021, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2022, s. 154, ISBN 978-83-67087-17-9.
- ↑ Polska Słowiańska. Rodzimy Kościół Polski. [dostęp 2023-01-24].
- ↑ Kongresse [online], karlo-vegelahn.de (niem.).
- ↑ Gerhard Besier, Katarzyna Stokłosa, Jehovah’s Witnesses in Europe: Past and Present (Tom 1), s. 207.
- ↑ a b Zróżnicowanie wyznaniowe Ełku. Rys historyczny, [w:] Kazimierz Bogusz, Dariusz Zuber, Kazimierz Bogusz Jarosław Ławski (red. nauk.), Protestanci na Mazurach. Historia i literatura, Białystok – Ełk: Uniwersytet w Białymstoku, 2017 (COLLOQUIA ORIENTALIA BIALOSTOCENSIA; XXXI), s. 45, ISBN 978-83-86064-50-2, ISBN 978-83-63838-19-5.
- ↑ Grzegorz Jasiński, Wyznanie Świadków Jehowy na Warmii i Mazurach po II wojnie światowej (do 1950 roku), „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie”, luty 2019, s. 243–284.
- ↑ Meldunki o działalności grupy wyznaniowej „Świadkowie Jehowy”, Archiwum Państwowe w Białymstoku, 1948.
- ↑ a b c Kazimierz Radzajewski, Świadkowie Jehowy mają swoje Sale Królestwa [online], „Gazeta Współczesna”, 18 października 2010 [dostęp 2017-02-25].
- ↑ a b Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2022-07-24].
- ↑ Otwarcie Sal Królestwa Świadków Jehowy [online], gazetaolsztynska.pl, 18 października 2010.
- ↑ Mariusz Semenowicz, Ponad 1300 Świadków Jehowy wypełniło Halę w Ełku [online], elk.24.pl, 30 marca 2010 [dostęp 2017-02-25].
- ↑ ''Kongres'' dla wyznawców z okolic Ełku [online], superlomza.pl.
- ↑ Kongres Świadków Jehowy w naszym regionie już w ten weekend! [online], podlaskie.naszemiasto.pl, 13 sierpnia 2019.
- ↑ Kongres Świadków Jehowy w Ełku. W spotkaniu uczestniczy ponad 600 osób naszego regionu [Zdjęcia]! [online], augustow.naszemiasto.pl, 18 sierpnia 2019.
- ↑ Kongres Świadków Jehowy w naszym regionie już w ten weekend! [online], bialystok.naszemiasto.pl, 13 sierpnia 2019.
- ↑ a b Historia – Społeczność żydowska przed 1989 – Ełk [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2017-02-25].
- ↑ Cmentarz żydowski (koło Jerusalemberg, niem. Góra Jerozolimska) [online], sztetl.org.pl.