Rodgersja

Rodgersja
	; Rodgersja kasztanowcolistna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
Rodzina	skalnicowate
Rodzaj	rodgersja
	Nazwa systematyczna
	Rodgersia A. Gray; Mem. Amer. Acad. Arts ser. 2. 6(1): 389. 1858
	Typ nomenklatoryczny
	R. podophylla A. Gray
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rodgersja (Rodgersia) – rodzaj roślin należący do rodziny skalnicowatych. Należy do niego 5–6 gatunków. Występują one nad strumieniami i w wilgotnych lasach w rejonie Himalajów – w Nepalu i Chinach. Są często uprawiane w miejscach wilgotnych w ogrodach i parkach. Nazwa naukowa rodzaju upamiętnia amerykańskiego admirała Johna Rodgersa (1812–1882)^[4].

Morfologia

Pokrój: Byliny osiągające do 1 m wysokości. Tworzące rozległe płaty gęstych, okazałych i tęgich liści, nad którymi wznoszą się rozgałęzione kwiatostany pełne drobnych kwiatów. Rozrastają się za pomocą podziemnego, łuskowatego kłącza^[4]^[5].
Liście: Głównie odziomkowe, długoogonkowe, zamierające zimą. Liście są złożone zazwyczaj dłoniasto, rzadziej pierzasto. Listków jest od 3 do 10, są one niemal siedzące, wąskie, odwrotnie jajowate, na brzegu podwójnie piłkowane, na wierzchołku krótko zaostrzone. Blaszka jest wyraźnie, silnie żyłkowana^[4]^[5].
Kwiaty: Liczne, drobne, zebrane w wiechę tworzoną przez wierzchotki. Działek kielicha jest zwykle 5 (rzadko 4, 6, 7). Połączone są u nasady, poza tym rozpostarte, zielone, białawe, różowe lub czerwone. Płatków korony zwykle brak, rzadko występuje 1 lub 2. Pręcików jest 10. Zalążnia jest zwykle górna, rzadko nieco zagłębiona, dwu- lub trójkomorowa, zawiera liczne zalążki. Szyjek słupka jest odpowiednio do owocolistków – 2 lub 3^[4]^[5].
Owoce: Torebka wielonasienna, otwierająca się dwoma lub trzema klapami. Nasiona są drobne^[4]^[5].

Systematyka

Najbliżej spokrewnionym rodzajem jest Astilboides zawierający tylko jeden gatunek – Astilboides tabularis (Hemsl.) Engl., który zresztą pod nazwą Rodgersia tabularis (Hemsl.) Kom. włączany bywał do rodzaju Rodgersia^[4]^[6].

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

Rodzaj Rodgersia należy do rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae), która jest rodziną siostrzaną dla agrestowatych (Grossulariaceae) i wraz z nią należy do rzędu skalnicowców (Saxifragales) w obrębie okrytonasiennych.

Pozycja rodzaju według systemu Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Saxifraganae Reveal, rząd skalnicowce (Saxifragales Dumort.), podrząd Saxifragineae Engl., rodzina skalnicowate (Saxifragaceae Juss.), rodzaj rodgersja (Rodgersia A. Gray)^[7].

Wykaz gatunków^[8]^[6]^[9]

Rodgersia aesculifolia Batalin – rodgersja kasztanowcolistna (tu należy odmiana var. henricii (Franchet in Prince Henri d’Orleans) C.Y. Wu ex J.T. Pan opisywana jako odrębny gatunek pod synonimiczną nazwą rodgersji Henriciego Rodgersia henricii (Franchet in Prince Henri d’Orleans) Franch.)
Rodgersia nepalensis Cope ex Cullen
Rodgersia pinnata Franch. – rodgersja pierzasta
Rodgersia podophylla A. Gray – rodgersja stopowcolistna^[9], rodgersja japońska^[10]
Rodgersia purdomii hort. – rodgersia Purdoma
Rodgersia sambucifolia Hemsl. – rodgersja bzolistna

Zastosowanie i uprawa

Rośliny cenione i uważane za atrakcyjne zarówno do dużych, jak i małych ogrodów. Wyhodowano szereg odmian uprawnych. Rośliny te mogą być sadzone indywidualnie i w dużej ilości pełniąc funkcję roślin okrywowych. Gatunki z tego rodzaju najlepiej rosną na stanowiskach półcienistych i cienistych, umiarkowanie wilgotnych lub wilgotnych, żyznych, przepuszczalnych i próchnicznych gleb. Jeśli rosną w słońcu to wymagają wówczas cały czas wilgotnej gleby. Można je rozmnażać dzieląc kłącze lub przez wysiew nasion^[11].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2013-12-14].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 105. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c ^d Pan Jintang ; James Cullen: Rodgersia. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-14]. (ang.).
↑ ^a ^b Rodgersia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-14].
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Bergenia. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-22]. (ang.).
↑ Genus: Rodgersia A. Gray. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2013-12-14].
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 38. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ Maria Kalicka, Tadeusz Szymanowski: Rośliny ozdobne dla technikum terenów zieleni. cz. I. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1977, s. 191.
↑ Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin. Tom II, K-Z. Poznań: Zysk i s-ka, 2012, s. 743-745. ISBN 978-83-7506-846-7.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2013-12-14].

[philips-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 105. ISBN 0-333-74890-5.

[china-5] Pan Jintang ; James Cullen: Rodgersia. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-14]. (ang.).

[tpl-6] Rodgersia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-14].

[7] Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Bergenia. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-22]. (ang.).

[grin-8] Genus: Rodgersia A. Gray. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2013-12-14].

[gawrys-9] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 38. ISBN 978-83-925110-5-2.

[10] Maria Kalicka, Tadeusz Szymanowski: Rośliny ozdobne dla technikum terenów zieleni. cz. I. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1977, s. 191.

[grabowska-11] Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin. Tom II, K-Z. Poznań: Zysk i s-ka, 2012, s. 743-745. ISBN 978-83-7506-846-7.

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]