Wikipedia

Roman Bury

polski wojskowy

Roman Bury (ur. 13 kwietnia 1923 w Bażanówce, zm. 23 kwietnia 2010) – żołnierz BCh i AK, podporucznik ludowego Wojska Polskiego, uczestnik walk z UPA.

Roman Bury
Kania
Ilustracja
Fotografia nagrobna Romana Burego
podporucznik podporucznik
Data i miejsce urodzenia

13 kwietnia 1923
Bażanówka

Data śmierci

23 kwietnia 2010

Przebieg służby
Siły zbrojne

Bataliony Chłopskie
Armia Krajowa
Ludowe Wojsko Polskie

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza

Jednostki

8 Oddział Ochrony Pogranicza,
36 Komenda Odcinka Olszanica,
4 Pomorski Pułk Czołgów Ciężkich

Stanowiska

komendant strażnicy,
zastępca dowódcy pułku

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
walki z UPA

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1943–1989) Srebrny Krzyż Zasługi Brązowy Krzyż Zasługi Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
Odznaka Grunwaldzka

Życiorys

edytuj

Urodził się 13 kwietnia 1923 w Bażanówce w rodzinie chłopskiej Jana i Marceli[1]. W czerwcu 1939 ukończył trzecią klasę w Państwowym Gimnazjum Męskim w Sanoku[2]. Podczas II wojny światowej nie kontynuował nauki szkolnej[2]. Zamieszkiwał w rodzinnej wsi[2]. Od początku 1942 do końca 1943 służył w Batalionach Chłopskich w powiecie sanockim[3]. Od 1942 pracował jako robotnik magazynowy w firmie „Karpathen Öl”[4]. W 1943 wstąpił do Armii Krajowej[5][6]. Od 1943 był żołnierzem oddziału AK w Bażanówce, służąc w plutonie łączności[7]. W 1944 w szeregach AK brał udział w walkach partyzanckich[3]. Używał pseudonimu konspiracyjnego „Kania”[8].

Po nadejściu frontu wschodniego i wkroczeniu Armii Czerwonej do Sanoka w sierpniu 1944 podjął naukę w reaktywowanym wówczas sanockim gimnazjum zdając małą maturę[2][4]. Wkrótce jednak został skierowany do służby wojskowej[2]. W listopadzie 1944 został zakwalifikowany na podchorążego ludowego Wojska Polskiego[2]. Na początku 1945 został skierowany do szkoły oficerskiej w Krakowie i przydzielony do 1 plutonu 13 kompanii strzeleckiej batalionu szkolnego[9][10]. Walczył w obronie fortów pod Krakowem[3]. Po kapitulacji III Rzeszy z maja 1945 został skierowany do Oficerskiej Szkoły Piechoty nr 3 w Inowrocławiu, którą ukończył z awansem na podporucznika piechoty[11][10]. Następnie został odkomenderowany do Wojsk Ochrony Pogranicza i skierowany do Dowództwo Okręgu Wojskowego nr 5 w Krakowie[11]. Tam otrzymał przydział do organizowanego w 1945 8 Oddziału Ochrony Pogranicza w Przemyślu, gdzie objął stanowisko szefa zaopatrzenia taborowo-mundurowego[12]. Później został skierowany do formowanej w dzielnicy Olchowce miasta Sanoka 36 Komendy Odcinka Olszanica, obejmując stanowisko zastępcy komendanta do spraw zwiadu 162 strażnicy[13]. Wiosną 1946 został dowódcą 164 strażnicy[14]. W czasie od października 1945 do kwietnia 1947 uczestniczył w walkach o tzw. utrwalanie władzy ludowej, w tym przeciw Ukraińskiej Powstańczej Armii[3]. Brał udział w obronie wsi Wołkowyja 14/15 lipca 1946 podczas walk obronnych przed atakami ze strony członków UPA[15][10]. W szeregach WOP służył do 1947[16]. W tym roku przeszedł do rezerwy[4]. Ukończył kurs pedagogiczny w Krośnie[4]. W 1947 wstąpił do PPR i został inspektorem Komisji Specjalnej do walki z nadużyciami i szkodnictwem gospodarczym[3]. W 1948 i w 1949 był inspektorem powiatowym i wojewódzkim Delegatury Komisji Specjalnej w Rzeszowie, Oddział w Sanoku[17]. W 1949 ponownie powołany do służby wojskowej, od maja tego roku do grudnia 1951 pełnił stanowisko zastępcy dowódcy ds. politycznych 4 Pomorskiego Pułku Czołgów Ciężkich[18]. W 1949, 1950, 1951 kształcił się w Wyższej Szkole Oficerów Polityczno-Wychowawczych w Rembertowie[10]. Służył w jednostce pancernej II Okręgu Wojskowego[10]. Jako inwalida w 1951 został zdemobilizowany i przeniesiony do rezerwy[19]. Usunięcie z WP nastąpiło po ujawnieniu jego przynależności do „wrogiego podziemia”[4].

Od 1952-1957 pracował w sferze handlu uspołecznionego[20]. W 1946 był aktywny przy organizacji referendum ludowego, a w 1947 przy wyborach do I Sejmu PRL[3]. Działał w sanockim powiatowym aktywie PPR, a potem w PZPR[19]. W 1948 był współorganizatorem oddziału powiatowego w Sanoku Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację[21][3]. Jesienią 1952 został wybrany członkiem zarządu oddziału powiatowego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Sanoku[22], ponownie 20 października 1956[23], 20 marca 1957, a wkrótce potem odszedł z tej funkcji[24]. W lutym 1957 został zrehabilitowany i przywrócony do praw członka PZPR[4]. W tym samym roku pracował na stanowisku prezesa zarządu Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Komańczy i pozostawał na tej posadzie na początku lat 70.[25]. Pod koniec lat 70. pracował w Wojewódzkiej Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej, Oddział Sanok[16]. Był wieloletnim ławnikiem Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie oraz współpracownikiem Radia i Telewizji[3].

Był autorem wspomnień pt. Z lat wojskowej służby (1945–1947), wydanych w tomie VI „Rocznika Sanockiego” (1988) oraz pt. Żydzi w mojej pamięci[26], oraz publikacji pt. Lotniska w krośnieńskiem 1939-1945 (1998)[27] i pt. Powiat sanocki w latach 1939-1945 (wrzesień 1999).

 
Nagrobek Romana i Janiny Burych

Roman Bury zmarł 23 kwietnia 2010[28]. Jego żoną była Janina z domu Dąbrowska (ur. 1925, zm. 8 października 2010)[29]. Oboje zostali pochowani na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[30].

Odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Deklaracje ↓, s. 101, 103, 105, 112.
  2. ↑ a b c d e f Bury 1988 ↓, s. 185.
  3. ↑ a b c d e f g h Deklaracje ↓, s. 106.
  4. ↑ a b c d e f Deklaracje ↓, s. 112.
  5. ↑ Deklaracje ↓, s. 102, 103, 106.
  6. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. Tabela 2. Tu podano Związek Walki Zbrojnej.
  7. ↑ Deklaracje ↓, s. 102, 103.
  8. ↑ Deklaracje ↓, s. 101.
  9. ↑ Bury 1988 ↓, s. 187.
  10. ↑ a b c d e f Deklaracje ↓, s. 102.
  11. ↑ a b Bury 1988 ↓, s. 188.
  12. ↑ Bury 1988 ↓, s. 189.
  13. ↑ Bury 1988 ↓, s. 190.
  14. ↑ Bury 1988 ↓, s. 194.
  15. ↑ Bury 1988 ↓, s. 193-199.
  16. ↑ a b Deklaracje ↓, s. 105.
  17. ↑ Deklaracje ↓, s. 107, 112.
  18. ↑ Deklaracje ↓, s. 105, 106.
  19. ↑ a b Deklaracje ↓, s. 103, 106.
  20. ↑ Deklaracje ↓, s. 106, 112.
  21. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 29-30.
  22. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 42.
  23. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 44.
  24. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 44-45.
  25. ↑ Deklaracje ↓, s. 101, 112.
  26. ↑ Edward Zając. Dzieje Żydów Sanoka i powiatu sanockiego w latach 1939–1943. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Nr 32, s. 130, 1994. 
  27. ↑ Lotniska w krośnieńskiem 1939 - 1945. opac.cbw.wp.mil.pl. [dostęp 2022-10-19].
  28. ↑ Kondolencje. „Tygodnik Sanocki”. Nr 17, s. 7, 30 kwietnia 2010. 
  29. ↑ Janina Bury. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2022-01-02].
  30. ↑ Roman Bury. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2022-01-02].
  31. ↑ Z kampanii sprawozdawczo-wyborczej PZPR. „Nowiny”. Nr 284, s. 1, 19 grudnia 1979. 
  32. ↑ Obradowała IV Miejska Konferencja Sprawozdawczo-Wyborcza PZPR. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 36, s. 1-2, 20-31 grudnia 1979. 
  33. ↑ a b Deklaracje ↓, s. 102, 105, 109.
  34. ↑ a b Deklaracje ↓, s. 103.
  35. ↑ Deklaracje ↓, s. 102, 109.

Bibliografia

edytuj
  • Arnold Andrunik: Rozwój i działalność Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Ziemi Sanockiej w latach 1949-1984. Sanok: 1986, s. 1-335.
  • Roman Bury. Z lat wojskowej służby (1945–1947). „Rocznik Sanocki”. Tom VI, s. 185-200, 1988. Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka. 
  • Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Oddział w Sanoku. Deklaracje i karty ewidencyjne członków zwyczajnych B Brzyszcz-Bylica 1963-1990, AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 659, sygn. 53). s. 1-139.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Roman_Bury&oldid=70847087”