Wikipedia

Rozdoły (województwo lubelskie)

wieś w województwie lubelskim

Rozdoły – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, w gminie Sitno[5][6].

Rozdoły
wieś
Ilustracja
Drewniany krzyż przydrożny
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

zamojski

Gmina

Sitno

Liczba ludności (2021)

217[2][3]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-424[4]

Tablice rejestracyjne

LZA

SIMC

0898171[5]

Położenie na mapie gminy Sitno
Mapa konturowa gminy Sitno, u góry znajduje się punkt z opisem „Rozdoły”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Rozdoły”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Rozdoły”
Położenie na mapie powiatu zamojskiego
Mapa konturowa powiatu zamojskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Rozdoły”
Ziemia50°46′55″N 23°24′31″E/50,781944 23,408611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Integralne części wsi Rozdoły[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0898188 Krzaki część wsi
0898194 Podzagajnik część wsi
0898202 Podźródła część wsi

Wieś jest sołectwem w gminie Sitno[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 259 mieszkańców[8].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Horyszowie Polskim[9] lub do parafii Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Łaziskach[10].

Położenie edytuj

Rozdoły położone są w północno-wschodniej części gminy Sitno zajmując powierzchnię 612,09 ha. Podźródła (północna część wsi) położone w okolicach źródełek, z których bierze początek Marianka (dopływ Wolicy), znajdują się na terenie Działów Grabowieckich, częściowo w obrębie Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego.

W okresie międzywojennym teren współczesnej wsi administracyjnie należał do gminy Nowa Osada.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie zamojskim.

Toponimia edytuj

Nazwa wsi powstała na początku XX wieku i jest nazwą topograficzną, związaną z ukształtowaniem terenu. Na terenie Rozdołów funkcjonuje kilka nazw lokalnych: Kolonia[a] (część południowo-wschodnia), Podzagajnik (część centralna), Podźródła (część północna), Krzaki[11].

Nazwa wsi w określonych granicach administracyjnych wymieniona została po raz pierwszy w 1952 roku.

Historia edytuj

Prehistoria edytuj

Najstarsze ślady pobytu człowieka na terenie dzisiejszej wsi związane są z kulturą trzciniecką.

Na zachodnim skraju wsi znajduje się cmentarzysko kurhanowe[b] składające się z 6–8[12] kopców o średnicach 2–5 m, a wysokościach do ok. 1 m. Jeden z kopców, zlokalizowany na polu prywatnym, jest niemal całkowicie zniwelowany. Nie przeprowadzono dotąd badań wykopaliskowych kurhanów.

Znaleziono również ślady osadnictwa (fragmenty naczyń glinianych i ceramiki) z okresu wczesnego średniowiecza.

XX wiek edytuj

Na mapie z 1910 roku obszar wsi porastał las. Na mapie z 1938 roku na obszarze dzisiejszego Podzagajnika zaznaczone zostało kilka zabudowań i napis Rozdoły jako nazwa lasu Ordynacji Zamojskiej. Na obszarze dzisiejszych Podźródeł widniał napis Rozdoły i skupisko kilku domów.

W okresie międzywojennym przybyli tu pierwsi osadnicy, którzy zakupili działki od Państwowego Banku Rolnego w Warszawie. W połowie lat 30. las Rozdoły został bowiem przejęty przez Bank od Ordynacji Zamojskiej. Wśród pierwszych mieszkańców Rozdołów były rodziny Milkowskich, Mazurów, Soboniów i Śmieciuszewskich.

W czasie II wojny światowej mieszkańcy zostali wysiedleni. Po wojnie na terenie wsi osiedlała się ludność głównie z terenów południowej Zamojszczyzny (gminy: Tereszpol, Łukowa, Aleksandrów).

Tuż po II wojnie światowej we wsi powstała szkoła podstawowa, której fundamenty wystawiono z kamienia pochodzącego z rozbiórki spichlerza w byłym majątku Grodeckich w Horyszowie Polskim. Szkołę otwarto pod koniec lat 50. Działała do 1979 roku, a następnie w latach 1987–1997.

 
Nowa remiza Ochotniczej Straży Pożarnej w Rozdołach.

W 1954 roku została powołana we wsi jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej stacjonująca w wybudowanej w 1958 roku drewnianej remizie. Nowa remiza powstała w latach 1993–1996.

W 1965 roku wieś została zelektryfikowana.

W 1971 roku na terenie wsi powstała sieć wodociągowa.

Demografia edytuj

  • czerwiec 2007 – 283 mieszkańców[12]
  • lipiec 2008 – 281 mieszkańców

Kultura i folklor edytuj

Miejscowość znana jest w regionie z kultywowania tradycji ludowych. Artystki ludowe z Rozdołów były laureatkami konkursów sztuki ludowej (Zofia Gilewska, Elżbieta Dudek, Wanda Jersak, Edyta Jersak[13], Agata Wierzbicka[13]). Rękodzieła Zofii Gilewskiej znajdują się w zbiorach Muzeum Zamojskiego.

Osobliwością Podźródeł jest dziewięć źródełek, z których początek bierze Marianka. Nad największym z nich, tzw. Źródłem Zjawienia lub Zjawieniem, na dębowych palach stała cerkiew drewniana wybudowana w 1886 roku na planie krzyża, a poświęcona przez prawosławnego biskupa Lublina, Flawiana. Impulsem do wybudowania świątyni było cudowne objawienie maryjne, które dokonało się 15 lipca 1882 roku na oczach wiejskiej dziewczyny, a kilkunastu dalszym osobom w dniach następnych. Odpust, który odbywał się 2 lipca (Matki Bożej Jagodnej) przyciągał pielgrzymki prawosławnych (najwięcej Ukraińców z pobliskich miejscowości: Cześników, Horyszowa i Sławęcina). Katolicy czerpali ze źródła wodę mającą uzdrawiać z chorób po wypiciu lub obmyciu.

W 1939 roku cerkiew została zniszczona. Po dawnej świątyni zostały tylko częściowo zachowane pale drewniane.

W 1999 roku łąkę, na której znajduje się źródło, zakupił Krzysztof Wróblewski z Sitna. Obok źródła ustawiono kapliczkę z płaskorzeźbą Matki Bożej, wykonaną przez jego ojca. Miejsce zostało poświęcone przez biskupa Jana Śrutwę 6 sierpnia 2001 roku i otoczone jest kultem miejscowym.[potrzebny przypis]

Miejscowość należy częściowo do Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Horyszowie Polskim[14][15] oraz częściowo do Parafii Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w Łaziskach[16].

Zabytki edytuj

  • Cmentarz z czasów I wojny światowej – Położony w lesie na wschodnim skraju wsi (Kolonia, na granicy ze Stanisławką). Założony w 1915 roku. Na powierzchni ok. 0,02 ha znajduje się 8 zbiorowych mogił ziemnych i 8 indywidualnych, w których spoczywa 52 żołnierzy armii rosyjskiej i 48 armii austriackiej. Cmentarz otoczony jest wałem ziemnym.
 
Przydrożna figura św. Jana Nepomucena w Rozdołach.
  • Figura św. Jana Nepomucena – Umiejscowiona przy szosie w kierunku Janówki (Podzagajnik). Rzeźba kamienna przedstawiająca Jana Nepomucena naturalnej wielkości stojącego na około dwumetrowym kamiennym cokole. Święty ubrany jest w strój kanonika, w prawej ręce trzyma krzyż. Według relacji ustnych mieszkańców figura została wykonana w 1939 roku, a jej fundatorem był mieszkaniec Jarosławca nazwiskiem Piłat. Do Rozdołów figurę przywieziono prawdopodobnie w 1942 roku.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Część miejscowości niewymieniona w TERYT (Wyniki wyszukiwania – Kolonia. [w:] TERYT [on-line]. GUS. [dostęp 2014-04-05].).
  2. ↑ Nr rej. zabytków: ZAa/78 (Projekt Strategii Rozwoju Gminy Sitno. Biuletyn Informacji Publicznej • Urząd Gminy w Sitnie. s. 57. [dostęp 2014-04-06].).

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 116912
  2. ↑ Wieś Rozdoły w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-11-18], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-18].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1100 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  5. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-11-18
  8. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  9. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  10. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  11. ↑ Wyniki wyszukiwania – Krzaki. [w:] TERYT [on-line]. GUS. [dostęp 2014-04-05].
  12. ↑ a b Projekt Strategii Rozwoju Gminy Sitno. Biuletyn Informacji Publicznej • Urząd Gminy w Sitnie. s. 7. [dostęp 2014-04-06].
  13. ↑ a b Kultura. Gmina Sitno. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-08)].
  14. ↑ PARAFIA RZYMSKO-KATOLICKA P.W. PODWYŻSZENIA KRZYŻA ŚWIĘTEGO W HORYSZOWIE POLSKI, [w:] Parafia [online], Gmina Sitno [dostęp 2014-04-05] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-08].
  15. ↑ Łaziska • parafia pw. • Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny. Diecezja Zamojsko-Lubaczowska. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-07)].
  16. ↑ Horyszów Polski • parafia pw. • Podwyższenia Krzyża Świętego [online], Diecezja Zamojsko-Lubaczowska [dostęp 2014-04-05] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-07].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rozdoły_(województwo_lubelskie)&oldid=73157373”