Rubeosaurus – wyróżniany przez część autorów rodzaj ceratopsów z rodziny Ceratopsidae i podrodziny Centrosaurinae, żyjących w późnej kredzie (późny kampan, 75-74 mln lat temu) na obszarze dzisiejszej Ameryki Północnej. Obejmuje jeden gatunek, R. ovatus, który został opisany w 1930 roku przez Charlesa Gilmore'a pod nazwą Styracosaurus ovatus na podstawie skamieniałości pochodzących z montańskiej formacji Two Medicine. Holotyp obejmuje część kości ciemieniowej kryzy (USNM 11869)[1]. Do gatunku tego przypisywane są również dwa inne okazy: niekompletną czaszkę dorosłego osobnika oznaczoną MOR 492, obejmującą złączone niekompletne kości nosowe, fragment lewej kości przedszczękowej i zaoczodołowej, proksymalną część pośrodkowej przegrody ciemieniowej oraz prawą boczną przegrodę ciemieniową, oraz USNM 14765 – szkielet młodego osobnika, wcześniej przypisywany do gatunku Brachyceratops montanensis, obejmujący niekompletną czaszkę i kręgi tułowiowe, żebra, łopatkę, kości udowe i dwa paliczki[2].

Rubeosaurus
Ilustracja
Holotyp R. ovatus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury ptasiomiedniczne

Infrarząd

ceratopsy

Rodzina

Ceratopsidae

Podrodzina

centrozaury

Rodzaj

Rubeosaurus
McDonald & Horner, 2010

Gatunki

Rubeosaurus miał na kryzie jedną lub dwie pary dużych kolców. Kolce wewnętrznej, przyśrodkowej pary zakrzywiają się ku sobie, zamiast oddalać się na boki, jak to miało miejsce u styrakozaura; kolce drugiej pary u różnych osobników przybierały bądź formę długiego kolca, jak u dorosłych styrakozaurów, lub jedynie krótkiego kolca jak u niektórych osobników z rodzaju Einiosaurus. Okaz holotypowy R. ovatus miał jeszcze trzecią parę krótkich kolców, nie miał jej natomiast drugi znany okaz należący do tego gatunku (patrz niżej)[1]. Kolce R. ovatus były krótsze niż u S. albertensis, najdłuższy mierzył bowiem u okazu holotypowego 295 mm[3], a u drugiego znanego okazu – 327 mm[1]. Badania czaszki przeprowadzone przez Michaela Ryana, Roberta Holmesa i Anthony'ego Russella (2007) potwierdziły, że różnice w budowie czaszek S. albertensis i S. ovatus są na tyle istotne, że uzasadniają uznanie ich co najmniej za odrębne gatunki w obrębie rodzaju Styracosaurus; autorzy dopuszczali też możliwość, że S. ovatus może być dorosłym przedstawicielem rodzaju Brachyceratops lub reprezentować odrębny rodzaj[4]. Dodatkowy materiał kopalny S. ovatus (MOR 492) został opisany w 2010 roku przez Andrew McDonalda i Johna Hornera; przeprowadzona przez autorów analiza kladystyczna wykazała, że gatunek ten nie jest blisko spokrewniony z S. albertensis, lecz jest taksonem siostrzanym do rodzaju Einiosaurus. McDonald i Horner zaliczyli ten gatunek do odrębnego rodzaju nazwanego przez nich Rubeosaurus[1]. W 2011 roku McDonald uznał, że USNM 14765 reprezentuje R. ovatus, a nie Brachyceratops, co zapewniło większą ilość informacji dotyczących tego gatunku, w tym pierwsze dotyczące szkieletu pozaczaszkowego. Według analizy przeprowadzonej przez autora R. ovatus jest taksonem siostrzanym dla kladu obejmującego rodzaje Einiosaurus, Achelousaurus i Pachyrhinosaurus[2]. Z późniejszych analiz filogenetycznych wynika jednak, że Rubeosaurus ovatus jest taksonem siostrzanym gatunku Styracosaurus albertensis[5][6][7][8][9].

Badania Holmesa i współpracowników (2020) nad czaszkami Styracosaurus albertensis doprowadziły autorów do wniosku, że wskazywane w literaturze różnice anatomiczne pomiędzy S. albertensis a R. ovatus w rzeczywistości mieszczą się w granicach zmienności wewnątrzgatunkowej S. albertensis. Na tej podstawie autorzy uznali R. ovatus za młodszy synonim S. albertensis[10]. Natomiast Wilson, Ryan i Evans (2020) w wyniku rewizji materiału kopalnego przypisywanego R. ovatus stwierdzili, że za skamieniałość przedstawiciela tego gatunku można uznać tylko okaz holotypowy USNM 11869; okaz MOR 492 został przez tych autorów ustanowiony holotypem odrębnego gatunku Stellasaurus ancellae. W ocenie Wilsona, Ryana i Evansa (2020) anatomia samego okazu holotypowego USNM 11869 nie uzasadnia wyróżniania odrębnego rodzaju Rubeosaurus; autorzy przenieśli gatunek R. ovatus do rodzaju Styracosaurus, utrzymując go jednak jako odrębny gatunek w obrębie tego rodzaju[11].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Andrew T. McDonald, John R. Horner: New Material of "Styracosaurus" ovatus from the Two Medicine Formation of Montana. W: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, David A. Eberth (red.): New Perspectives on Horned Dinosaurs. The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Bloomington: Indiana University Press, 2010, s. 156–168. ISBN 978-0-253-35358-0.
  2. a b Andrew T. McDonald. A subadult specimen of Rubeosaurus ovatus (Dinosauria: Ceratopsidae), with observations on other ceratopsids from the Two Medicine Formation. „PLoS ONE”. 6 (8): e22710, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0022710. (ang.). 
  3. Charles W. Gilmore. On dinosaurian reptiles from the Two Medicine Formation of Montana. „Proceedings of the United States National Museum”. 77 (16), s. 1–39, 1930. 
  4. Michael J. Ryan, Robert Holmes, Anthony P. Russell. A revision of the late Campanian centrosaurine ceratopsid genus Styracosaurus from the Western Interior of North America. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 27 (4), s. 94–962, 2007. DOI: 10.1671/0272-4634(2007)27[944:AROTLC]2.0.CO;2. (ang.). 
  5. Scott D. Sampson, Eric K. Lund, Mark A. Loewen, Andrew A. Farke i Katherine E. Clayton. A remarkable short-snouted horned dinosaur from the Late Cretaceous (late Campanian) of southern Laramidia. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 280 (1766): 20131186, 2013. DOI: 10.1098/rspb.2013.1186. (ang.). 
  6. David C. Evans i Michael J. Ryan. Cranial anatomy of Wendiceratops pinhornensis gen. et sp. nov., a centrosaurine ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Oldman Formation (Campanian), Alberta, Canada, and the evolution of ceratopsid nasal ornamentation. „PLoS ONE”. 10(7): e0130007, 2015. DOI: 10.1371/journal.pone.0130007. (ang.). 
  7. Eric K. Lund, Patrick M. O’Connor, Mark A. Loewen i Zubair A. Jinnah. A new centrosaurine ceratopsid, Machairoceratops cronusi gen et sp. nov., from the upper sand member of the Wahweap Formation (Middle Campanian), Southern Utah. „PLoS ONE”. 11(5): e0154403, 2016. DOI: 10.1371/journal.pone.0154403. (ang.). 
  8. Michael J. Ryan, Robert Holmes, Jordan Mallon, Mark Loewen i David C. Evans. A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada. „Canadian Journal of Earth Sciences”. 54 (1), s. 1–14, 2017. DOI: 10.1139/cjes-2016-0110. (ang.). 
  9. Kentaro Chiba, Michael J. Ryan, Federico Fanti, Mark A. Loewen i David C. Evans. New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana). „Journal of Paleontology”. 92 (2), s. 272–288, 2018. DOI: 10.1017/jpa.2017.62. (ang.). 
  10. Robert B. Holmes, Walter Scott Persons, Baltej Singh Rupal, Ahmed Jawad Qureshi i Philip J. Currie. Morphological variation and asymmetrical development in the skull of Styracosaurus albertensis. „Cretaceous Research”. 107, Artykuł 104308, 2020. DOI: 10.1016/j.cretres.2019.104308. (ang.). 
  11. John P. Wilson, Michael J. Ryan i David C. Evans. A new, transitional centrosaurine ceratopsid from the Upper Cretaceous Two Medicine Formation of Montana and the evolution of the ‘Styracosaurus-line' dinosaurs. „Royal Society Open Science”. 7 (4): Artykuł 200284, 2020. DOI: 10.1098/rsos.200284. (ang.).