Rumieniak czerwonawy
Rumieniak czerwonawy (Rhodophana nitellina (Fr.) Papetti) – gatunek grzybów należący do rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
rumieniak czerwonawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Rhodophana nitellina (Fr.) Papetti Riv. Micol. 57(4): 305 (2014) [2015] | |
,_to_serve_as_an_atlas_to_the_%22Handbook_of_British_Fungi%22_(Pl._146)_(6056205472).jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Rhodophana, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus nitellinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2014 r. Carlo Papetti przenosząc go do rodzaju Rhodophana[1].
Ma 16 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Clitopilus nitellinus (Fr.) Noordel. & Co-David 2009
- Collybia nitellina (Fr.) Quél. 1875
- Rhodocybe nitellina (Fr.) Singer 1947
- Rhodopaxillus nitellinus (Fr.) Singer 1936
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. (dla synonimu Rhodocybe nitellina)[3]. Po przeniesieniu gatunku do rodzaju Rhodophana jest niespójna z nazwą naukową.
Morfologia
edytujŚrednica 1–2,5 cm, kształt początkowo wypukły, potem płaskowypukły, zazwyczaj z niewielkim, zaokrąglonym garbkiem, pofałdowany. Brzeg początkowo podwinięty, potem prosty. Jest higrofaniczny. W stanie wilgotnym o barwie od pomarańczowobrązowej do czerwonobrązowej, jaśniejszy przy brzegu, półprzezroczysty, prążkowany do 2/3 promienia. W stanie suchym silnie wypłowiały, jasnobrązowawy, ale ze środkiem długo ciemniejszym. Powierzchnia gładka, naga, co najwyżej przy brzegu nieco włóknista[4].
Blaszkowy. Blaszki w liczbie 20–40, średnio gęste, przyrośnięte lub zatokowo wykrojone, czasami zbiegające z ząbkiem, w środku nabrzmiałe, o szerokości do 4 mm. Początkowo są kremowe lub jasnobrązowe, potem różowobrązowe. Ostrza równe, tej samej barwy[4].
Wysokość 2–4,5 cm, grubość 0,5–3 mm, cylindryczny, zwężający się lub poszerzający ku podstawie, często wygięty, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia o tej samej barwie co kapelusz lub jaśniejsza, gładka, czasami słabo oprószona w górnej części, u podstawy woskowata, biało pilśniowa[4].
Cienki, w kapeluszu pod powierzchnią tej samej barwy co powierzchnia, w środku jaśniejszy. Ma silny, słodkawo-mączny zapach i mocno zjełczały smak[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki o rozmiarach 7–10 × 5–5,5 μm, cienkościenne, elipsoidalne i wydłużone. Podstawki 4–sterygmowe, o rozmiarach 20–42 × 6–10 μm. Cystyd brak. Strzępki w zewnętrznej warstwie kapelusza cylindryczne, o grubości 3–7 μm. Zawierają żółtawy pigment, często delikatnie inkrustowany. We wszystkich strzępkach sprzążki[4].
Występowanie i siedlisko
edytujW Europie i Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony, ale rzadki. Występuje od nizin aż po piętro halne[4]. Poza tym występuje na pojedynczych stanowiskach w Algierii i Mongolii[5]. W polskim piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano tylko 2 stanowiska; w Elblągu (1916) i w Zawoi (1993). Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Holandii[3]. Jest propozycja, by w Polsce włączyć go do listy gatunków chronionych grzybów[7].
Saprotrof. Siedlisko: na ściółce, próchnicy i podobnych podłożach organicznych. Występuje w lasach mieszanych i iglastych, najchętniej na glebie piaszczystej[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2019-01-16]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2019-01-16]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1, s. 78
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2019-01-16].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Anna Kujawa. Propozycje zmian w ochronie gatunkowej grzybów wielkoowocnikowych. Przegląd przyrodniczy, XXIV, 3 (2013): 11-26