Salamandra kotyjska
Salamandra kotyjska (Salamandra lanzai) – gatunek płaza ogoniastego z rodziny salamandrowatych występujący endemicznie na obszarze Alp Zachodnich na granicy Włoch i Francji. Dorasta do 16,0 cm długości i cechuje się spłaszczoną głową oraz czarną skórą na grzbiecie i bokach ciała. Młode rodzą się na lądzie, a płaz ten nie jest zależny od wody. Jako że modele matematyczne wykazały, że infekcje patogenicznym gatunkiem grzyba Batrachochytrium salamandrivorans najprawdopodobniej doprowadzą do wyginięcia tego gatunku w ciągu najbliższych trzech pokoleń, nadany mu został status gatunku krytycznie zagrożonego (CR).
| Salamandra lanzai[1] | |
| Nascetti, Andreone, Capula & Bullini, 1988 | |
.jpeg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
salamandra kotyjska |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Wygląd edytuj
Z wyglądu podobna do spokrewnionej salamandry czarnej, od której różni się m.in. długością ciała (do 16,0 cm u salamandry kotyjskiej, maksymalnie 14,0 cm u salamandry czarnej) czy wyglądem czubka ogona (zaokrąglony u salamandry kotyjskiej, szpiczasty u salamandry czarnej). Głowa dość spłaszczona, skóra na grzbiecie i bokach ciała czarna. Występuje słabo zaznaczona błona pławna pomiędzy palcami[3].
Zasięg występowania i siedlisko edytuj
Występuje wyłącznie na bardzo małym obszarze Alp Zachodnich (dokładnie w Alpach Kotyjskich[4]) na granicy Włoch i Francji. Spotkać ją można m.in. we włoskiej dolinie Valle Germanasca i we francuskiej dolinie Guil. Płaz ten występuje na wysokościach bezwzględnych 1200–2600 (zazwyczaj 1500–2100) m n.p.m.[2] Zasiedla zazwyczaj kamienne łąki alpejskie i piargi, można go także spotkać w lasach mieszanych i iglastych (głównie na mniejszych wysokościach bezwzględnych) oraz na pastwiskach[2]. Gatunek ten żywi się bezkręgowcami i nie jest zależny od wody[3][2].
Rozmnażanie i rozwój edytuj
Rozród słabo poznany. Do kopulacji dochodzi zapewne pod koniec lata, a ciąża trwa co najmniej dwa lata[3]. Występuje rozwój prosty, a samica rodzi 1–6 młodych na lądzie[3][2].
Status i ochrona edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2022 roku klasyfikuje salamandrę kotyjską jako gatunek krytycznie zagrożony (CR); wcześniej uznawała ją za gatunek narażony (VU). Status zmieniono w związku z infekcjami grzybem Batrachochytrium salamandrivorans powodującymi chytridiomikozę u europejskich salamander. Mimo że salamandra kotyjska nie została dotychczas poddana testom na obecność B. salamandrivorans, grzyb ten spotykany jest często u spokrewnionej salamandry plamistej, co sugeruje, że S. lanzai równie może być na niego podatna. Według modeli matematycznych szansa wyginięcia salamandry kotyjskiej w związku z infekcjami B. salamandrivorans w ciągu najbliższych 21–45 lat wynosi ponad 50%. Jako że u tego płaza szansa na wyginięcie w ciągu najbliższych 3 pokoleń wynosi więcej niż 50%, kwalifikuje się na gatunek krytycznie zagrożony. Na terenie swojego zasięgu salamandra kotyjska spotykana jest często, a większość znanych subpopulacji ma stabilny rozmiar. Jednakowoż w niektórych włoskich subpopulacjach obserwuje się powolny spadek liczebności spowodowany degradacją środowiska naturalnego, a także śmierciami na drogach. S. lanzai znajduje się w załączniku IV dyrektywy siedliskowej Unii Europejskiej, a także w załączniku II konwencji berneńskiej (jako Salamandra atra). Płaz ten występuje w kilku obszarach Natura 2000, a także w paru lokalnych obszarach chronionych we Francji i Włoszech. W ochronie gatunku pomóc może ochrona środowiska, a także przeciwdziałanie infekcjom B. salamandrivorans[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Salamandra lanzai, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Salamandra lanzai, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-1, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2022-1.RLTS.T19845A89699123.en [dostęp 2023-02-04] (ang.).
- ↑ a b c d Salamandra lanzai: Lanza's Alpine Salamander; Salamandra di Lanza, [w:] AmphibiaWeb [online], University of California, Berkeley, CA, USA, 2008 [dostęp 2023-02-03].
- ↑ Jeroen Speybroeck i inni, Field Guide to the Amphibians & Reptiles of Britain and Europe, Bloomsbury Publishing Plc, 2016, s. 70, ISBN 978-1-4729-7042-8.