Samson Mikiciński

Samson Mikiciński (ur. lipiec 1885 w okolicach Bielska Podlaskiego, zm. 28 marca 1941 w Hajfie) – jeden z najbardziej zaufanych emisariuszy Rządu RP na uchodźstwie. Za swoje osiągnięcia odznaczony został Orderem Odrodzenia Polski. Postać kontrowersyjna. Podejrzany o współpracę z Abwehrą, aresztowany 16 stycznia 1941 w Stambule w Turcji, uprowadzony samolotem brytyjskim na Bliski Wschód do Palestyny, z międzylądowaniem na Cyprze.

Samson Mikiciński

Data i miejsce urodzenia	1885 k. Bielska Podlaskiego
Data i miejsce śmierci	28 marca 1941 Hajfa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Biała Armia Polskie Siły Zbrojne
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna domowa w Rosji, II wojna światowa
Odznaczenia

Według relacji Kazimierza Iranka-Osmeckiego „Mikiciński nie zatajał w swoich zeznaniach roztaczanej nad nim opieki przez Abwehrę”, ale „nie przyznawał się, że był agentem Abwehry”, jednak „świadczenia na rzecz prof. Kota i przewożenie pieniędzy do Polski były maską dla usług oddawanych Abwehrze. Mikiciński był podwójnym agentem i w myśl zasady z żelazną konsekwencją przez ten typ agentów stosowanej, lojalność i wierność zachowywał dla jednej tylko strony – tej silniejszej”.

Po przesłuchaniu przez służby zastrzelony podczas transportu do więzienia w Hajfie, prawdopodobnie podczas próby ucieczki. Miejsce pochówku prawdopodobnie w okolicach Hajfy.

Życiorys

Pochodził ze spolonizowanej rodziny żydowskiej. Podczas I wojny światowej służył w armii rosyjskiej, a w czasie wojny domowej w Rosji walczył w szeregach Armii Ochotniczej Antona Denikina po stronie białych. Po rewolucji wyemigrował do Paryża. W Polsce pojawił się w 1928. Pracował dla różnych firm zagranicznych. Dwa lata przed wybuchem wojny zatrudnił się w biurze turystycznym Argos w Warszawie. Następnie po wykupieniu 50% akcji kolejnej firmy turystycznej Poltur stał się jej udziałowcem. Zarabiał głównie na pomocy w emigracji Żydom austriackim i niemieckim.

Podczas podróży poznał chilijskiego dyplomatę Hectora Brionesa Luco, dzięki któremu otrzymuje paszport dyplomatyczny. Po ucieczce z Warszawy w nocy z 5 na 6 września 1939 przez Wilno udało mu się wraz z hrabiną Ireną Potocką wyjechać do Paryża. Po spotkaniu z generałem Sikorskim podjął się podczas podróży do Warszawy zabrać pocztę i pieniądze. Podczas kłopotów w podróży w Berlinie pomocy udzielił mu pracownik Abwehry Erich Nobis. Następnie wywiózł z Polski żony dwóch oficerów wywiadu. Po udanych ewakuacjach zlecono mu wywiezienie żony generała Sosnkowskiego Jadwigi Sosnkowskiej i córki generała Sikorskiego Zofii Leśniowskiej. Mikiciński dzięki swoim kontaktom z oddziałem Abwehry we Wrocławiu wydostał także z obozu w Radogoszczu pod Łodzią szwagra wiceministra Gralińskiego, Karola Eigera aresztowanego z powodu żydowskiego pochodzenia. Wywiózł go początkowo do Bukaresztu, a następnie na Cypr, skąd do Palestyny do Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Za zasługi przyznano mu Order Odrodzenia Polski. Przewoził także pieniądze i meldunki z Bukaresztu do Warszawy. Z powodu błyskotliwych akcji i handlu walutami wzbudził podejrzenia służb francuskich, belgijskich i w końcu polskich. Zaczęto podejrzewać go o kontakty z wywiadem niemieckim. Nie potrafiono mu tego udowodnić, ale przeniesiono go do Stambułu.

Tam po spreparowaniu zarzutu kolportowania fałszywych funtów szterlingów przez pracownika II Oddziału Mojżesza Szapiro, znanego też jako Edward Szarkiewicz, za wiedzą służb tureckich i brytyjskich w styczniu 1941 dokonano porwania i przewieziono go do Palestyny do więzienia Citadel w Hajfie. Podczas przesłuchań nie wypierał się znajomości z oficerami Abwehry. Utrzymywał, że nie przekazywał im żadnych informacji, a jedynie sowicie opłacał za opiekę. Zeznaniom tym jednak nie dano wiary.

Wcześniej, w trakcie działań kontrwywiadowczych polskie służby: wywiad ZWZ oraz ekspozytura „R” Oddziału II ustaliły, że Mikiciński, jako jeden z nielicznych, miał w okupowanej Polsce status dyplomatyczny jako domniemany konsul chilijski, pomimo iż Niemcy odebrały taki status wszystkim dyplomatom akredytowanym przy rządzie R.P. Mikiciński w Bukareszcie oraz innych miastach i obozach internowania... zbierał znaczne kwoty w celu wypłacenia ich (za 15 proc. prowizją) rodzinom w okupowanej Polsce, nie obawiając się zdemaskowania przez Niemców. Rzekome nawiązanie przez Chile stosunków dyplomatycznych z Polską (po 20 latach ich braku) miało nastąpić po wybuchu wojny, Note Verbale z 9 października 1940, podpisaną przez chilijskiego charge d'affaires przy rządzie belgijskim. Podczas swego pobytu w okupowanej Polsce, w tym w Warszawie Mikiciński nie respektował podstawowych zasad konspiracji. Ustalono, iż podróżował samochodem Abwehry, towarzyszyli mu dwaj oficerowie Abwehry, m.in. kpt. Erich Nobis; w Warszawie często odwiedzał siedzibę Gestapo przy Al. Szucha. Próbą zamaskowania rzeczywistego charakteru działań Mikicińskiego była demonstracyjnie przeprowadzona rewizja w jego mieszkaniu przez patrol Abwehry w asyście policji oraz ogłoszenie o tym w gadzinówce „Warschauer Zeitung”, co nigdy dotąd (ani później) się nie zdarzyło. Podczas przesłuchania przez polskie służby Mikiciński zeznał, że „na 3-4 tygodnie przed wybuchem wojny został urzędnikiem poselstwa Chile w Warszawie. Wobec wybuchu wojny nie zdążono ustalić jego pensji”. Było to oczywistym kłamstwem, ponieważ Republika Chile nie miała wtedy nawiązanych stosunków dyplomatycznych z Polską.

28 marca 1941 podczas transportu na kolejne przesłuchanie z więzienia w Hajfie został zastrzelony przez Edwarda Szarkiewicza – wg relacji Kazimierza Iranka-Osmeckiego podczas próby ucieczki.

Bibliografia

• Sławomir Koper, Piekiełko nad Wisłą. Sceny z życia polskich elit pod okupacją., wyd. Bellona, 2019, rozdział 3 - Przypadek Samsona Mikicińskiego ISBN 978-83-11-15668-5.