Kazimierz Iranek-Osmecki
Kazimierz Wincenty Iranek-Osmecki, przybrane nazwiska: Kazimierz Jarecki, Włodzimierz Ronczewski, ps. „Makary”, „Antoni”, „Heller”, „Antoni Heller”, „Jarecki”, „Pstrąg” (ur. 5 września 1897 w Pstrągowej, zm. 22 maja 1984 w Londynie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.
| |
 pułkownik dyplomowany piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1916–1946 |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
szef Oddziału II |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
          
| |
.png){kind=small}
Życiorys edytuj
Kazimierz Wincenty Iranek był synem Jana i Antoniny. Uczył się w C. K. II Gimnazjum w Rzeszowie. W 1913 wstąpił do Związku Strzeleckiego. W szkole uczestniczył w nauce strzelania, a w roku szkolnym 1913/1914 wraz z 8 innymi gimnazjalistami brał udział w premiowym strzelaniu w Wiedniu[1]. Podczas I wojny światowej 20 grudnia 1915 zdał egzamin dojrzałości[2].
W grudniu 1916 wstąpił do Legionów Polskich[3] i służył w II batalionie 1 pułku piechoty do lipca 1917, kiedy po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej. Skierowano go na front włoski, skąd zbiegł i wrócił do Krakowa. Został skierowany przez dowództwo POW w listopadzie 1917 do Iłży[4], gdzie był komendantem placu.
Od listopada 1918 w Wojsku Polskim[3]. Początkowo w 23 pułku piechoty, a od stycznia 1919 w Grupie ppłk. Leopolda Lisa-Kuli. W marcu 1919 został oficerem sztabu I Brygady Piechoty Legionów. W marcu 1920 mianowany na stanowisko referenta Sekcji Piechoty w Departamencie Broni Głównych Ministerstwa Spraw Wojskowych, a w grudniu 1920 przeszedł do Dowództwa Żandarmerii Polowej. W maju 1921 został oficerem sztabu 19 Dywizji Piechoty. W okresie styczeń – wrzesień 1922 przebywał na kursie w Szkole Podchorążych Piechoty i po jego ukończeniu został dowódcą kompanii w 77 pułku piechoty i ponownie oficerem w sztabie 19 Dywizji Piechoty.
Następnie był oficerem w Biurze Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. 23 grudnia 1929 roku, po ukończeniu kursu próbnego i odbyciu stażu liniowego, został powołany na dwuletni kurs 1929/30 do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie[5]. 1 września 1931 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko wykładowcy[6]. 12 marca 1933 roku został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 roku i 16. lokatą w korpusie oficerów piechoty[7]. W 1935 został kierownikiem katedry operacyjnej służby sztabów. W 1937 wrócił do służby liniowej i został dowódcą batalionu w 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w Warszawie.
W czasie kampanii wrześniowej pełnił służbę w Sztabie Naczelnego Wodza. Był oficerem do zleceń generalnego kwatermistrza, pułkownika dyplomowanego Józefa Wiatra. 17 września 1939 przekroczył granicę z Rumunią. Od października 1939 był zastępcą ekspozytury wywiadowczej Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza w Bukareszcie, a w grudniu został zaprzysiężony jako członek Związku Walki Zbrojnej. W czerwcu 1940 udał się do Francji, gdzie był szefem Oddziału II Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii i przeniesieniu Komendy Głównej ZWZ do kraju pod koniec czerwca 1940 został kierownikiem referatu informacyjno-wywiadowczego w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza, który zajmował się sprawami Kraju po przeniesieniu Komendy Głównej ZWZ do Polski. 6 listopada 1940, na polecenie Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego, jako emisariusz udał się do Polski. W grudniu 1940 został przeprowadzony z Węgier do okupowanej Polski przez zieloną granicę trasą kurierską „Las” przez kuriera Kazimierza Sołtysika ps. „Kazek”[8]. Do Warszawy dotarł 18 grudnia 1940 i zameldował się u gen. Stefana Roweckiego – komendanta głównego ZWZ. Już 21 stycznia 1941, tym razem jako emisariusz gen. Roweckiego, udał się w drogę powrotną do Londynu, gdzie dotarł 15 kwietnia 1941. Po powrocie do Londynu ponownie przydzielony do Oddziału VI, a we wrześniu 1941 skierowany do Oddziału IV (kwatermistrzowskiego) Sztabu Naczelnego Wodza. W czerwcu 1942 został szefem Oddziału IV, a w grudniu zastępcą szefa Oddziału Planowania Sztabu Naczelnego Wodza.
W nocy z 13 na 14 marca 1943 zrzucony do Kraju, na osobistą prośbę gen. Stefana Roweckiego. Od kwietnia 1943 był szefem Oddziału IV (kwatermistrzowskiego) Komendy Głównej Armii Krajowej, następnie w styczniu 1944 został szefem Oddziału II (informacyjno-wywiadowczego) Komendy Głównej AK. Funkcję tę pełnił do czasu powstania warszawskiego i w trakcie jego trwania. 1 października 1944 został wyznaczony przez gen. Tadeusza Komorowskiego do prowadzenia rokowań kapitulacyjnych i 3 października 1944 wspólnie z ppłk. Zygmuntem Dobrowolskim podpisał układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. Od 5 października 1944 znalazł się w niewoli niemieckiej, m.in. przebywał w Oflagu IV C Colditz. W maju 1945 udał się do Londynu. Został wyznaczony na stanowisko oficera sztabowego do zleceń w Gabinecie Naczelnego Wodza[9]. W grudniu 1945 został członkiem Komitetu Organizacyjnego Koła Armii Krajowej, a następnie został członkiem Zarządu Głównego. W latach 1948–1949 był przewodniczącym Zarządu Głównego Koła AK, następnie członkiem i wiceprzewodniczącym Rady Naczelnej Koła AK. Był także od 1954 członkiem emigracyjnej Tymczasowej Rady Jedności Narodowej.
Od 1960 działał w Funduszu Inwalidzkim Koła AK, najpierw jako wiceprzewodniczący, a następnie przewodniczący. Był jednym z założycieli Studium Polski Podziemnej utworzonej w 1947. W 2 połowie 1967 wraz z Janiną Iranek-Osmecką podpisał się pod listą „Solidarności z Izraelem”[10], którą przygotował Józef Czapski po wojnie sześciodniowej[11]. W 1973 otrzymał Nagrodę Pisarską Stowarzyszenia Polskich Kombatantów za pracę pt. Kto ratuje jedno życie[12]. W 1979 był przewodniczącym Głównej Komisji Skarbu Narodowego[13].
Zmarł 22 maja 1984 w Londynie. Został pochowany na Cmentarzu South Ealing w Londynie (obok niego spoczęli Lidia Iranek-Osmecka ur. 1903, zm. 1985 oraz Jerzy Iranek-Osmecki ur. 1928, zm. 2010)[14].
Awanse edytuj
- major – 1 stycznia 1933
- podpułkownik – 19 marca 1939
- pułkownik – 14 marca 1943
Dwukrotnie odmówił propozycji awansu na generała. Po raz pierwszy pod koniec powstania warszawskiego, gdy z takim wnioskiem wystąpił gen. Bór-Komorowski, i ponownie w roku 1965, gdy podobną propozycję wysunął gen. Władysław Anders[15].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 65
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5818[16]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Niepodległości (9 listopada 1932)[17]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie - „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”[18])
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1937)[19]
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[20][21]
- Krzyż Armii Krajowej
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)[22]
Upamiętnienie edytuj
1 sierpnia 1986, w kościele św. Jacka w Warszawie, po uroczystej mszy świętej, została odsłonięta i poświęcona tablica ku czci płk. Kazimierza Iranka-Osmeckiego[15].
28 września 2007 imię płk. Kazimierza Iranka-Osmeckiego nadano Gimnazjum nr 1 w Cisnej[23].
Przypisy edytuj
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. II Gimnazyum w Rzeszowie za rok szkolny 1914. Rzeszów: 1914, s. 53.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. II Gimnazyum w Rzeszowie za rok szkolny 1915/16. Rzeszów: 1916, s. 21.
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 272.
- ↑ Majka i Ostasz 2007 ↓, s. 15.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 375.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 322.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933 roku, s. 46.
- ↑ Tajemniczy pan „Antoni”. W: Jan Szatsznajder: Drogi do Polski. Wrocław: Presstrust, 1991, s. 298–302.
- ↑ Gabinet NW 1944 ↓, s. 306.
- ↑ Józef Czapski. Korespondencja. Solidarność z Izraelem. Do redaktora „Wiadomości”. „Wiadomości”. 37 (1119), s. 6, 10 września 1967.
- ↑ Maria Czapska, Józef Czapski, Konstanty A. Jeleński, Stanisław Vincenz, Aleksander Wat. Korespondencja. Oświadczenie. Do redaktora „Wiadomości”. „Wiadomości”. 27 (1109), s. 6, 2 lipca1967.
- ↑ Nagrody pisarskie stowarzyszenia. W: SPK. Historia federacji. Londyn: Stowarzyszenie Polskich Kombatantów, 2013, s. 294.
- ↑ Eugeniusz S. Kruszewski. Prawno-polityczne podstawy funkcjonowania władz Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939–1990. „Przegląd Polsko-Polonijny”. 2, s. 64, 2011. ISSN 2083-3121.
- ↑ Polish Graves in North, West & South London cemeteries and churches. polishheritage.co.uk. [dostęp 2022-10-24]. (ang.).
- ↑ a b Pułkownik Kazimierz Iranek-Osmecki – „Makary” « Stanisław Jankowski "Agaton" [dostęp 2022-09-21].
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 303, 376.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 296 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, s. 385, po raz drugi i trzeci.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 60, 798.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 240.
- ↑ Pamięci emisariusza Pik a Kazimierza Iranka-Osmeckiego. „Biuletyn Informacyjno–Historyczny”. Nr 2, s. 19–20, 2007. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Zarząd Okręgu Krosno. ISSN 1429-0324.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Organizacja i obsada Gabinetu NW 1939–1944, sygn. A.XII.1/47. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
- Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944. T. 2. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1987, s. 69–71. ISBN 83-211-0873-3.
- Jerzy Majka, Grzegorz Ostasz: Pułkownik Kazimierz Iranek-Osmecki. Emisariusz, cichociemny, oficer Komendy głównej AK. Rzeszów: Wydawnictwo Libra, 2007. ISBN 978-83-89183-25-5.
Linki zewnętrzne edytuj
Kazimierz Iranek-Osmecki - relacja biograficzna. Ośrodek KARTA.