Sigma Canis Majoris

Sigma Canis Majoris
	σ CMa
	; Położenie w gwiazdozbiorze
	Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór	Wielki Pies
Rektascensja	07h 01m 43,148s
Deklinacja	−27° 56′ 05,39″
Paralaksa (π)	0,00291 ± 0,00019″
Odległość	1121 ± 78 ly; 344 ± 24 pc
Wielkość obserwowana	3,47m
Ruch własny (RA)	−5,98 ± 0,14 mas/rok
Ruch własny (DEC)	4,59 ± 0,18 mas/rok
Prędkość radialna	22,11 ± 0,19 km/s
	Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy	czerwony nadolbrzym
Typ widmowy	M1,5 I
Masa	12 M☉
Promień	360 R☉
Jasność	23 300 L☉
Wiek	17 mln lat
Temperatura	3750 K
Alternatywne oznaczenia
	Oznaczenie Flamsteeda: 22 CMa
	2MASS: J07014314-2756051
	Cordoba Durchmusterung: CD−27°3544
	Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 1183
	Boss General Catalogue: GC 9276
	Katalog Henry’ego Drapera: HD 52877
	Katalog Hipparcosa: HIP 33856
	Katalog jasnych gwiazd: HR 2646
	SAO Star Catalog: SAO 172797
	Unurgunite; CPD−27°1648

Sigma Canis Majoris (σ CMa, Unurgunite) – gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa. Jest odległa od Słońca o około 1121 lat świetlnych.

Nazwa

Gwiazda nie ma nazwy własnej w tradycji arabskiej i europejskiej, ale Aborygeni australijscy z ludów Boorong i Wotjobaluk znają ją pod nazwą Unurgunite. Sąsiednie, jaśniejsze Adara i Wezen są żonami Unurgunite. Takie nietypowe przyporządkowanie gwiazd pod względem jasności może być odbiciem zmienności blasku, a nazwa może wywodzić się z czasu, kiedy Sigma Canis Majoris była jaśniejsza od sąsiadek^[3]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2017 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Unurgunite dla określenia tej gwiazdy^[4].

Charakterystyka

Jest to czerwony nadolbrzym dawniej zaliczany do typu widmowego K, obecnie uznawany raczej za przedstawiciela typu widmowego M1,5. Jego jasność jest 23 300 razy większa od jasności Słońca, a temperatura to około 3750 K. Promień tej gwiazdy jest 360 razy większy niż promień Słońca (około 1,7 au), gdyby umieścić ją w centrum Układu Słonecznego, sięgałaby poza orbitę Marsa. Jest to gwiazda zmienna, jej jasność zmienia się nieregularnie o około 10%. Masa tej gwiazdy to około 12 mas Słońca, około 17 milionów lat temu rozpoczęła życie na ciągu głównym jako błękitna przedstawicielka typu widmowego B0,5. Od 0,3 do 1,5 miliona lat temu zakończyła ona etap syntezy wodoru w hel w jądrze, a wiatr gwiazdowy doprowadził jak dotąd do utraty około 0,5 M_☉. Gwiazda o tak dużej masie prawdopodobnie zakończy życie jako supernowa^[2].

Chociaż została zaliczona do asocjacji Collinder 121, podobnie jak Wezen i ο¹ CMa, to jej inny ruch własny i mniejsza odległość wskazują, że nie jest jej członkiem^[2]. Sigma Canis Majoris ma optycznego towarzysza o obserwowanej wielkości gwiazdowej 14,2^m odległego o 10 sekund kątowych (pomiar z 1950 roku)^[5]; wzajemny ruch gwiazd wskazuje, że nie są one związane grawitacyjnie^[2].

Zobacz też

lista gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Sigma Canis Majoris w bazie SIMBAD (ang.)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Jim Kaler: Sigma Canis Majoris. [w:] STARS [on-line]. 2008-02-29. [dostęp 2017-10-03]. (ang.).
↑ Stephen Robert Chadwick, Martin Paviour-Smith: The Great Canoes in the Sky: Starlore and Astronomy of the South Pacific. Springer, 2016, s. 69. ISBN 978-3-319-22623-1.
↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-08-10. [dostęp 2018-12-03].
↑ Mason et al.: WDS J07017-2756A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.

[simbad-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Sigma Canis Majoris w bazie SIMBAD (ang.)

[kaler-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Jim Kaler: Sigma Canis Majoris. [w:] STARS [on-line]. 2008-02-29. [dostęp 2017-10-03]. (ang.).

[canoes-3] Stephen Robert Chadwick, Martin Paviour-Smith: The Great Canoes in the Sky: Starlore and Astronomy of the South Pacific. Springer, 2016, s. 69. ISBN 978-3-319-22623-1.

[iau-4] Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-08-10. [dostęp 2018-12-03].

[WDS-5] Mason et al.: WDS J07017-2756A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]