Sitowie (Scirpus L.) – rodzaj roślin z rodziny ciborowatych (turzycowatych). W dawnych ujęciach systematycznych zaliczano tu ok. 250 gatunków, ale współcześnie rodzaj obejmuje do 50 gatunków. Rośliny te występują głównie w strefie umiarkowanej półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Rodzaj najbardziej zróżnicowany jest w Ameryce Północnej, gdzie występuje 18 gatunków[5], 12 gatunków rośnie w Chinach[6]. W Polsce dwa gatunki rosną jako rodzime – sitowie leśne S. sylvaticus i sitowie korzenioczepne S. radicans, jeden gatunek jako introdukowany i zadomowiony, choć na pojedynczych stanowiskach – sitowie amerykańskie S. georgianus[7].

Sitowie
Ilustracja
Morfologia (sitowie leśne)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

ciborowate

Rodzaj

sitowie

Nazwa systematyczna
Scirpus L.
Sp. Pl. 47. 1753
Typ nomenklatoryczny

Scirpus sylvaticus L.[3]

Sitowie leśne

Znaczenie użytkowe rodzaju jest ograniczone. Uprawiany bywa Scirpus atrovirens zawierający alkaloidy[8], także sitowie leśne S. sylvaticus sadzone jest na brzegach oczek wodnych[9].

Naukowa nazwa rodzajowa utworzona została z łacińskiej nazwy oczeretu jeziornego, który w klasycznym, szerokim ujęciu rodzaju był tu zaliczany przez Karola Linneusza[5]. W nazewnictwie potocznym nazwa sitowie często oznacza różne gatunki roślin ziemno-wodnych i higrofitów o rurkowatych pędach: sity, oczerety, ponikło, kłoć lub, w jeszcze szerszym znaczeniu, wszelkie trawopodobne rośliny szuwarowe[9].

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Scirpeae z podrodziny Cyperoideae z rodziny ciborowatych Cyperaceae[10]. Z dawniej szerokiego ujęcia rodzaju wyodrębniono liczne rodzaje, w tym klasyfikowane do odrębnych plemion w obrębie rodziny. W pierwszych dekadach XXI wieku opisano w randze odrębnych, choć blisko spokrewnionych z sitowiem i zaliczanych do tego samego plemienia rodzajów występujących na półkuli południowej (Amphiscirpus, Phylloscirpus, Rhodoscirpus, Zameioscirpus)[11].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-17] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-05].
  4. a b c Scirpus Tourn. ex L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-29].
  5. a b Alan T. Whittemore & Alfred E. Schuyler, Scirpus L., [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-29].
  6. Song-Yun Liang & Gordon C. Tucker, Scirpus Linnaeus, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-29].
  7. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 162-163, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 838, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  9. a b Hubert Zientek, Rośliny w oczkach wodnych, Medical Tribune Warsaw, s. 140, 158, ISBN 978-83-60135-40-2.
  10. Genus Scirpus L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-01-29].
  11. Étienne Léveillé-Bourret i inni, Rhodoscirpus (Cyperaceae: Scirpeae), a new South American sedge genus supported by molecular, morphological, anatomical and embryological data, „Taxon”, 64 (5), 2015, s. 931-944 [dostęp 2023-01-29].