Siwerniak

gatunek ptaka

Siwerniak[4], świergotek górski, siwarnik (Anthus spinoletta) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae).

Siwerniak
Anthus spinoletta[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

pliszkowate

Rodzaj

Anthus

Gatunek

siwerniak

Synonimy
  • Alauda Spinoletta Linnaeus, 1758[2]
Podgatunki
  • A. s. spinoletta (Linnaeus, 1758)
  • A. s. coutellii Audouin, 1826
  • A. s. blakistoni Swinhoe, 1863
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     występuje przez cały rok

     przeloty

     zimowiska

Zasięg występowania

edytuj

Zamieszkuje góry południowej i środkowej Europy oraz strefy klimatów umiarkowanych Azji aż po Chiny. Zimą przemieszcza się w rejony niżej położonych zbiorników wodnych i torfowisk (przeloty III–IV i IX).

W Polsce występuje w Karpatach, głównie w wyższych partiach Tatr i Bieszczadów, w partiach szczytowych Babiej Góry oraz mniej licznie w Sudetach. Wielkość populacji lęgowej na terenie kraju w latach 2013–2015 oceniano na 1700–2600 par[5].

Systematyka

edytuj

Takson ten bywał łączony w jeden gatunek ze świergotkiem nadmorskim (A. petrosus) i bagiennym (A. rubescens)[2].

Wyróżnia się trzy podgatunki A. spinoletta[6][2][4]:

  • siwerniak europejski (A. spinoletta spinoletta) – środkowa i południowa Europa.
  • siwerniak kaukaski (A. spinoletta coutellii) – Turcja, Kaukaz i północny Iran.
  • siwerniak azjatycki (A. spinoletta blakistoni) – południowa Rosja i wschodni Kazachstan do południowo-środkowej Syberii i Mongolii, północne Chiny.

Ptaki z północno-zachodniego Kaukazu bywały czasami wydzielane do podgatunku caucasicus, jednak uznano ten takson za nieodróżnialny od podgatunku coutellii[2].

Morfologia

edytuj
Cechy gatunku
Większy od świergotka łąkowego. Obie płci ubarwione jednakowo. W szacie godowej wierzch ciała szarobrązowy, głowa szara, skrzydła ciemnobrązowe z kontrastowymi paskami pokrywowymi i jasnymi brzegami lotek trzeciorzędowych. Nad okiem biała brew. Spód biały z różowawym nalotem, zwłaszcza na piersi. Ogon czarnobrązowy z białymi brzegami. W szacie spoczynkowej wierzch bardziej brązowy, a spód bez różowego nalotu i mocniej kreskowany. Nogi brązowoszare.
Wymiary średnie
długość ciała 15–17 cm[2]
rozpiętość skrzydeł ok. 28 cm
masa ciała 18,7–23 g[2]

Ekologia

edytuj
 
Anthus spinoletta spinoletta
 
Jajo
Biotop
Wysokogórskie torfowiska, hale i połoniny, płaty kosodrzewiny, kamieniste brzegi rzek i potoków.
Gniazdo
W trawie między kamieniami, pod osłoną korzeni wywróconego drzewa.
Jaja
W maju i czerwcu składa 4–5 jaj o średnich wymiarach 21×15 mm, o białym tle z odcieniem szarawym lub zielonkawym z drobnym, szarooliwkowym plamkowaniem.
Wysiadywanie
Trwa od 14–16 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 15 dniach.
Pożywienie
Drobne owady zbierane na ziemi.

Status i ochrona

edytuj

IUCN uznaje siwerniaka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku[3]. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 10–30 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[7]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened))[8].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Anthus spinoletta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e f Tyler, S.: Water Pipit (Anthus spinoletta). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-05)].
  3. a b c Anthus spinoletta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. a b P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and pipits (wersja: 2019-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-05].
  5. Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019. 
  6. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-05]. (ang.).
  7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
  8. Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

Bibliografia

edytuj
  • Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 198. ISBN 978-83-7073-474-9.

Linki zewnętrzne

edytuj