Skworczyk wulkaniczny

Skworczyk wulkaniczny
	Aplonis ulietensis
	(J. F. Gmelin, 1789)
	; Akwarela (Georg Forster, 1774)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	szpakowate
Podrodzina	gwarki
Rodzaj	Aplonis
Gatunek	skworczyk wulkaniczny
Synonimy
	Turdus ulietensis J. F. Gmelin 1789;
	Turdus ulietensis J. F. Gmelin 1789;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; wymarły

Skworczyk wulkaniczny^[3] (Aplonis ulietensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny szpakowatych (Sturnidae). Znany wyłącznie z wyspy Raiatea (Polinezja Francuska). Został odkryty w 1774, nie był już później notowany. Wymarły.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał naukowo Johann Friedrich Gmelin w 1789. Skworczyk wulkaniczny znany jest z ilustracji akwarelą Georga Forstera z 1774 oraz opisów Johanna Reinholda Forstera i Lathama, które dotyczyły samicy odłowionej pod koniec maja 1774 na wyspie Raiatea podczas drugiej podróży Jamesa Cooka. Okaz ten zaginął; w momencie opisania go przez Lathama (1783) znajdował się w kolekcji Josepha Banksa^[1]. Skworczyk wulkaniczny nie jest uznawany przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny^[4]. Nie jest również uwzględniany w bazie Integrated Taxonomic Information System. Był przedmiotem systematycznych kontrowersji^[1]. Richard Bowdler Sharpe znalazłszy nieoznakowany okaz w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie próbował go połączyć z ilustracją Forstera; później okazało się jednak, że jest to odrębny gatunek – skworczyk skromny (A. mavornata) pochodzący z Mauke^[5].

Morfologia

Według Lathama długość ciała skworczyka wulkanicznego wynosiła około 22 cm (8,5 cala). Upierzenie było ogółem rdzawobrązowe, lotki miały popielate krawędzie. Spód ciała ochrowy. Ogon był popielaty, zaokrąglony, sterówki z brązowymi krawędziami. Nogi ciemnoszare. Język był na końcu rozwidlony, pokryty wypustkami. Dziób był szary. Według Lathama dziób miał na końcu wcięcie, nie wspomniał o tym jednak Forster i nie widać tego na jego ilustracji^[1].

Status

IUCN uznaje skworczyka wulkanicznego za gatunek wymarły (EX, Extinct)^[6]. Nie był notowany po 1774. Andrew Garret prowadził poszukiwania w 1850, jednak wtedy ptaków nie było już na wyspie^[1]. Za wymarcie odpowiadają najpewniej zawleczone na wyspę szczury^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 278. ISBN 978-1-4081-5861-6.
↑ Aplonis ulietensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Mainatinae Lesson, 1831 - gwarki (wersja: 2020-11-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-24].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Nuthatches, Wallcreeper, treecreepers, mockingbirds, starlings, oxpeckers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-24]. (ang.).
↑ Fuller, Errol: Extinct Birds. Oxford: Oxford University Press, 2000, s. 314–315. ISBN 0-19-850837-9.
↑ ^a ^b Raiatea Starling Aplonis ulietensis. BirdLife International. [dostęp 2017-06-15].

[gb-1] Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 278. ISBN 978-1-4081-5861-6.

[iucn-2] Aplonis ulietensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Mainatinae Lesson, 1831 - gwarki (wersja: 2020-11-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-24].

[ioc-4] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Nuthatches, Wallcreeper, treecreepers, mockingbirds, starlings, oxpeckers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-24]. (ang.).

[ex-5] Fuller, Errol: Extinct Birds. Oxford: Oxford University Press, 2000, s. 314–315. ISBN 0-19-850837-9.

[birdlife-6] Raiatea Starling Aplonis ulietensis. BirdLife International. [dostęp 2017-06-15].

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]