Soplówka jeżowata

Soplówka jeżowata
	; Starszy okaz soplówki jeżowatej
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	soplówkowate
Rodzaj	soplówka
Gatunek	soplówka jeżowata
	Nazwa systematyczna
	Hericium erinaceus (Bull.) Pers.; Comm. fung. clav. (Lipsiae): 27 (1797)
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus (Bull.) Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny soplówkowatych (Hericiaceae)^[2].

Młody okaz soplówki jeżowatej

Systematyka i nazewnictwoEdytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hericium, Hericiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[2].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1781 r. Jean Baptiste François Pierre Bulliard nadając mu nazwę Hydnum erinaceus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1797 r. Christian Hendrik Persoon, przenosząc go do rodzaju Hericium^[2].

Synonimy naukowe^[3]:

Clavaria conferta Paulet
Clavaria erinaceus (Bull.) Paulet
Dryodon caput-medusae (Bull.) Quél.
Dryodon erinaceus (Bull.) P. Karst.
Dryodon juranus Quél.
Hericium caput-medusae (Bull.) Pers.
Hericium echinus (Scop.) Pers.
Hericium erinaceus (Bull.) Pers.
Hericium grande Raf.
Hericium hystrix Pers.
Hericium unguiculatum (Pers.) Legon & A. Henrici
Hydnum caput-medusae Bull.
Hydnum echinus (Scop.) Fr.
Hydnum erinaceus Bull.
Hydnum grande (Raf.) Steud.
Hydnum hystricinum Batsch
Hydnum hystrix (Pers.) Fr.
Hydnum juranum (Quél.) Sacc. & D. Sacc.
Hydnum omasum Panizzi
Hydnum unguiculatum (Pers.) Streinz
Manina cordiformis Scop.
Martella echinus Scop.
Martella hystricinum (Batsch) Kuntze
Martella hystrix (Pers.) Lloyd
Merisma caput-medusae (Bull.) Spreng.
Merisma hystrix (Pers.) Spreng.
Steccherinum quercinum Gray

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.^[4]

MorfologiaEdytuj

Owocnik

Kulisty lub poduchowaty, czasami strzechowaty, wielkości od 8–20 cm, ale dorastający nawet do 30 cm. W młodości jest biały, następnie białokremowy, żółtosiny, w końcu ochrowobrązowawy. Przyrasta do drzewa bokiem lub bulwiastą częścią, która w starszych okazach drewnieje. Jest gęsto pokryty kolcami o długości 2–6 cm i o grubości (przy podstawie) 1,5–2 mm. Kolce za młodu są białawożółte, później śmietankowe, na starość mają kolor od żółtopomarańczowego do siwobrązowawego^[5].

Miąższ

Mięsisty, elastyczny, sprężysty i trochę włóknisty. Ma biały kolor jest zwarty i dziurkowany. Smak słodkawy, zapach grzybowy^[5].

Wysyp zarodników

Biały, amyloidalny. Zarodniki bardzo drobno kropkowane, o rozmiarach 5–6 × 4–5 µm^[6]^[7].

Występowanie i siedliskoEdytuj

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji^[8]. W Polsce jest rzadka. Do 2021 r. podano 3 stanowiska historyczne i 55 współczesnych^[9], m.in. na buku zwyczajnym – pomniku przyrody nr 1066 w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym w Gdańsku^[10]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – wymierający^[11]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Belgii, Czechach, Szwajcarii, Niemczech, Danii, Anglii, Holandii, Szwecji, Słowacji^[4].

Grzyb nadrzewny, saprotrof rozwijający się na martwym drewnie, lub słaby pasożyt zasiedlający żywe, starsze lub osłabione drzewa^[9]. Rośnie w lasach liściastych ze starym drzewostanem, głównie na pniach starszych drzew w ich dolnej części, do wysokości kilku metrów. Występuje głównie na pniach buków i dębów, lecz także jabłoni lub orzechów włoskich^[5].

ZnaczenieEdytuj

Saprotrof^[4]. Za młodu grzyb jadalny; w Japonii i Chinach jest lubianym i uprawianym grzybem spożywczym^[6]^[7], o smaku porównywanym do mięsa krabów, homarów i innych owoców morza^[12]^[13]. W Polsce od 1995 r. podlega ochronie ścisłej bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej^[9].

Gatunki podobneEdytuj

W Polsce występuje jeszcze soplówka bukowa (Hericium coralloides) i soplówka jodłowa (Hericium alpestre), jednak różnią się one dość znacznie kształtem owocnika i kolcami^[5].

PrzypisyEdytuj

↑ Hericium erinaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [dostęp 2013-03-05] .
↑ Species Fungorum [dostęp 2013-04-15] .
↑ ^a ^b ^c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ ^a ^b AndreasA. Gminder AndreasA., TanjaT. Böhning TanjaT., Soplówka jeżowata, Warszawa: Wyd. Świat Książki, 2009, s. 256, ISBN 978-83-247-1016-4 .
↑ ^a ^b E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
↑ Mapa występowania soplówki jeżowatej na świecie [dostęp 2021-12-23] .
↑ ^a ^b ^c AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .
↑ Formy ochrony przyrody na terenie Nadleśnictwa Gdańsk [dostęp 2016-09-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-20] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .
↑ Lion’s Mane: A new candidate for profitable forest mushroom cultivation, Cornell Small Farms, 6 kwietnia 2015 [dostęp 2021-03-09] .
↑ TyrantFarms, Lion’s mane mushrooms: a brain booster that tastes like crab meat, Tyrant Farms, 22 listopada 2019 [dostęp 2021-03-09] .

[iucn-1] Hericium erinaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[if-2] Index Fungorum [dostęp 2013-03-05] .

[sf-3] Species Fungorum [dostęp 2013-04-15] .

[check-4] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[wag-5] PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[an-6] AndreasA. Gminder AndreasA., TanjaT. Böhning TanjaT., Soplówka jeżowata, Warszawa: Wyd. Świat Książki, 2009, s. 256, ISBN 978-83-247-1016-4 .

[ger-7] E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .

[disc-8] Mapa występowania soplówki jeżowatej na świecie [dostęp 2021-12-23] .

[och-9] AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .

[bip-10] Formy ochrony przyrody na terenie Nadleśnictwa Gdańsk [dostęp 2016-09-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-20] .

[mirek-11] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[lion-12] Lion’s Mane: A new candidate for profitable forest mushroom cultivation, Cornell Small Farms, 6 kwietnia 2015 [dostęp 2021-03-09] .

[tyr-13] TyrantFarms, Lion’s mane mushrooms: a brain booster that tastes like crab meat, Tyrant Farms, 22 listopada 2019 [dostęp 2021-03-09] .

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]