Soplówka jeżowata
Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus (Bull.) Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny soplówkowatych (Hericiaceae)[1].
| ||
 Starszy okaz soplówki jeżowatej | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Typ | podstawczaki | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | gołąbkowce | |
| Rodzina | soplówkowate | |
| Rodzaj | soplówka | |
| Gatunek | soplówka jeżowata | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Hericium erinaceus (Bull.) Pers. Comm. fung. clav. (Lipsiae): 27 (1797) | ||
Systematyka i nazewnictwoEdytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hericium, Hericiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1781 r. Bulliard nadając mu nazwę Hydnum erinaceus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1797 r. Persoon, przenosząc go do rodzaju Hericium[1]. Synonimy naukowe:[2].
- Clavaria conferta Paulet
- Clavaria erinaceus (Bull.) Paulet
- Dryodon caput-medusae (Bull.) Quél.
- Dryodon erinaceus (Bull.) P. Karst.
- Dryodon juranus Quél.
- Hericium caput-medusae (Bull.) Pers.
- Hericium echinus (Scop.) Pers.
- Hericium erinaceus (Bull.) Pers.
- Hericium grande Raf.
- Hericium hystrix Pers.
- Hericium unguiculatum (Pers.) Legon & A. Henrici
- Hydnum caput-medusae Bull.
- Hydnum echinus (Scop.) Fr.
- Hydnum erinaceus Bull.
- Hydnum grande (Raf.) Steud.
- Hydnum hystricinum Batsch
- Hydnum hystrix (Pers.) Fr.
- Hydnum juranum (Quél.) Sacc. & D. Sacc.
- Hydnum omasum Panizzi
- Hydnum unguiculatum (Pers.) Streinz
- Manina cordiformis Scop.
- Martella echinus Scop.
- Martella hystricinum (Batsch) Kuntze
- Martella hystrix (Pers.) Lloyd
- Merisma caput-medusae (Bull.) Spreng.
- Merisma hystrix (Pers.) Spreng.
- Steccherinum quercinum Gray
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r[3].
MorfologiaEdytuj
Kulisty lub poduchowaty, czasami strzechowaty, wielkości od 8-20 cm, ale dorastający nawet do 30 cm. W młodości jest biały, potem później białokremowy, żółtosiny, w końcu ochrowobrązowawy. Przyrasta do drzewa bokiem lub bulwiastą częścią, która w starszych okazach drewnieje. Jest gęsto pokryty kolcami o długości 2-6 cm i o grubości (przy podstawie) 1,5-2 mm. Kolce za młodu są białawożółte, później śmietankowe, na starość mają kolor od żółtopomarańczowego do siwobrązowawego[4].
Mięsisty, elastyczny, sprężysty i trochę włóknisty. Ma biały kolor jest zwarty i dziurkowany. Smak słodkawy, zapach grzybowy[4].
Biały, amyloidalny. Zarodniki bardzo drobno kropkowane, o rozmiarach 5-6 x 4-5 µm[5][6].
Występowanie i siedliskoEdytuj
Rośnie w lasach liściastych ze starym drzewostanem, głównie na pniach starszych drzew w ich dolnej części, do wysokości kilku metrów. Występuje głównie na pniach buków i dębów, lecz także jabłoni lub orzechów włoskich[4].
W Polsce jest bardzo rzadka. Występuje np. na buku zwyczajnym – pomniku przyrody nr 1066 w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym w Gdańsku[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – wymierający[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Belgii, Czechach, Szwajcarii, Niemczech, Danii, Anglii, Holandii, Szwecji, Słowacji[3].
ZnaczenieEdytuj
Saprotrof[3]. Za młodu grzyb jadalny; w Japonii i Chinach jest ulubionym i uprawianym grzybem spożywczym[5][6]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[9].
Gatunki podobneEdytuj
W Polsce występuje jeszcze soplówka bukowa (Hericium coralloides) i soplówka jodłowa (Hericium alpestre), jednak różnią się one dość znacznie kształtem owocnika i kolcami[4].
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-03-05].
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-04-15].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Andreas Gminder, Tanja Böhning, Soplówka jeżowata, w:, tenże, Jaki to grzyb? / Welcher Pilz ist das?, Warszawa, Wyd. Świat Książki, ss. 256, 2009, ISBN 978-83-247-1016-4
- ↑ a b Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, s. 572. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Formy ochrony przyrody na terenie Nadleśnictwa Gdańsk. [dostęp 2016-09-09].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów