Apteryx

	Apteryx
	Shaw, 1813
	; Przedstawiciel rodzaju – kiwi brunatny (A. australis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki paleognatyczne
Rząd	kiwi
Rodzina	kiwi
Rodzaj	Apteryx
	Typ nomenklatoryczny
	Apteryx australis Shaw, 1813
Synonimy
	Apterix Boie, 1829; Apternyx Swainson, 1837; Stictapteryx Iredale & Mathews, 1926; Kiwi Verheyen, 1960;
	Apterix Boie, 1829; Apternyx Swainson, 1837; Stictapteryx Iredale & Mathews, 1926; Kiwi Verheyen, 1960;
Gatunki
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Apteryx – rodzaj ptaków z rodziny kiwi (Apterygidae).

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na Nowej Zelandii^[6].

Morfologia edytuj

Długość ciała 50–65 cm, długość dzioba samic 75–205 mm, samców 63–155 mm; masa ciała samic 1000–3850 g, samców 880–3060 g^[7].

Systematyka edytuj

Etymologia edytuj

Apteryx (Apterix, Apternyx): gr. negatywny przedrostek α- a- „bez, brak”; πτερυξ pterux, πτερυγος pterugos „skrzydło”^[8].
Stictapteryx: gr. στικτος stiktos „cętkowany, nakrapiany”, od στιζω stizō „tatuować”; rodzaj Apteryx Shaw, 1813^[9]. Gatunek typowy: Apteryx owenii Gould, 1847.
Kiwi: Kiwi lub Kiwikiwi, nazwy używane przez Maorysów z Nowej Zelandii, w aluzji do przenikliwych i gwiżdżących nawoływań kiwi^[10]. Gatunek typowy: Apteryx owenii Gould, 1847.

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące gatunki^[11]:

Apteryx maxima P.L. Sclater & von Hochstetter, 1861 – kiwi plamisty
Apteryx owenii Gould, 1847 – kiwi mały
Apteryx mantelli A.D. Bartlett, 1852 – kiwi północny
Apteryx rowi Tennyson, Palma, H.A. Robertson, Worthy & B.J. Gill, 2003 – kiwi szary
Apteryx australis Shaw, 1813 – kiwi brunatny

Uwagi edytuj

↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Apteryx Shaw, 1813.

Przypisy edytuj

↑ G.B. Shaw: The Naturalist’s Miscellany, or Coloured figures of natural objects. Cz. 24. London: Nodder & Co., 1813, s. ryc. 1057, 1058 i tekst. (ang.).
↑ F. Boie: Apterix. W: J.S. Ersch, J.G. Gruber: Allgemeine Encyclopädie der Wissenschaften und Künste. Leipzig: F. A. Brockhaus, 1829, s. 378. (niem.).
↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 1. London: John Taylor, 1837, s. 119, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
↑ T. Ireadale & G.M. Mathews. Descriptions of new genera of birds. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 46, s. 76, 1926. (ang.).
↑ R. Verheyen. Les kiwis (Apterygiformes) dans les systèmes de classification. „Bulletins de la Société Royale de Zoologie d’Anvers”. 15, s. 10, 1960. (fr.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy): Ratites: Ostriches to Tinamous. IOC World Bird List: Version 13.1. [dostęp 2023-04-25]. (ang.).
↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Kiwis (Apterygidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.aptery1.01. [dostęp 2023-04-25]. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Apteryx [dostęp 2023-04-25] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Stictapteryx [dostęp 2023-04-25] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Kiwi [dostęp 2023-04-25] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Apterygidae Gray,GR, 1840 - kiwi - Kiwis (wersja: 2023-03-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-25].

Bibliografia edytuj

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[npp-2] Niepoprawna późniejsza pisownia Apteryx Shaw, 1813.

[Shaw-1] G.B. Shaw: The Naturalist’s Miscellany, or Coloured figures of natural objects. Cz. 24. London: Nodder & Co., 1813, s. ryc. 1057, 1058 i tekst. (ang.).

[Boie-3] F. Boie: Apterix. W: J.S. Ersch, J.G. Gruber: Allgemeine Encyclopädie der Wissenschaften und Künste. Leipzig: F. A. Brockhaus, 1829, s. 378. (niem.).

[Swainson-4] W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 1. London: John Taylor, 1837, s. 119, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).

[Iredale&Mathews-5] T. Ireadale & G.M. Mathews. Descriptions of new genera of birds. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 46, s. 76, 1926. (ang.).

[Verheyen-6] R. Verheyen. Les kiwis (Apterygiformes) dans les systèmes de classification. „Bulletins de la Société Royale de Zoologie d’Anvers”. 15, s. 10, 1960. (fr.).

[Gill&Donsker-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy): Ratites: Ostriches to Tinamous. IOC World Bird List: Version 13.1. [dostęp 2023-04-25]. (ang.).

[botw-8] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Kiwis (Apterygidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.aptery1.01. [dostęp 2023-04-25]. (ang.).

[9] The Key to Scientific Names ↓, Apteryx [dostęp 2023-04-25] .

[10] The Key to Scientific Names ↓, Stictapteryx [dostęp 2023-04-25] .

[11] The Key to Scientific Names ↓, Kiwi [dostęp 2023-04-25] .

[Mielczarek&Kuziemko-12] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Apterygidae Gray,GR, 1840 - kiwi - Kiwis (wersja: 2023-03-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-25].

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]