Stanisław Bobiński
Stanisław Feliks Bobiński, pseud. Jan Kreczyński, Rafał i in. (ur. 20 listopada 1882 w Warszawie, zm. 20 września 1937 w Moskwie) – lewicowy pisarz, działacz komunistyczny. Jego żoną była pisarka Helena Bobińska.
 Stanisław Bobiński z drugą żoną 1925 | |
| Pełne imię i nazwisko |
Stanisław Feliks Bobiński |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci |
egzekucja |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
pisarz, działacz komunistyczny |
| Narodowość | |
| Rodzice |
Jan Bobiński (ojciec) |
| Małżeństwo |
Helena Bobińska (pierwsza żona) |
| Dzieci |
Celina Bobińska (córka) |
| Krewni i powinowaci |
Janina Bobińska-Paszkowska (siostra) |
.jpg)
Życiorys edytuj
Był synem Jana, urzędnika ubezpieczeń oraz Stanisławy z Tołwińskich. Kształcił się w Warszawie. Z wykształcenia inżynier leśnik[1]. Jego siostrą była malarka Janina Bobińska-Paszkowska[2].
Od 1905 w Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy. Pod koniec 1917 r. , na zaproszenie Lwa Trockiego przebywa w Brześciu, gdzie toczą się negocjacje pokojowe między bolszewikami a Niemcami i zostaje przez Trockiego wskazany jako reprezentant Polski w tych negocjacjach [3]. Występował przeciwko Leninowi w sporze wewnątrz partii bolszewickiej dotyczącym podpisania kapitulanckiego pokoju z Niemcami w Brześciu w marcu 1918 r.[4]. Na I Konferencji grup SdKPiL w Rosji wybrany do władz organizacji[5]. Jako przedstawiciel SDKPiL bierze udział w naradzie Biura Centralnego Partii Komunistycznych Krajów Okupowanych (Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Ukrainy i żydowskich sekcji narodowych), będącego poprzedniczką Kominternu. Wypowiada się przeciwko centralizacji w ramach biura, za samodzielnością poszczególnych sekcji. Neguje perspektywę oddolnej rewolucji w Polsce oraz wypowiada się o braku kompetencji kierownictwa Rosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików) względem kwestii dotyczących mniejszości narodowych w Rosji. Skierowany do Polski celem budowania struktury rad robotniczych[6]. W 1918 był komisarzem Rewolucyjnego Czerwonego Pułku Warszawy i komisarzem Zachodniej Dywizji Strzelców. Od 1918 do 1919 był członkiem Rewolucyjnej Rady 16 Armii na Białorusi. Przewodniczący KC Związku Zawodowego Robotników Rolnych Litwy i Białorusi. W 1919 i 1920 r. był zwolennikiem przeniesienia do Polski rewolucji z pomocą Armii Czerwonej[7]. W 1920 członek Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski ds. rolnictwa.
Uczestnik III Kongresu Kominternu w czerwcu–lipcu 1921. W latach 1922–1924 profesor filozofii marksistowskiej i rektor Uralskiego Uniwersytetu im. A. M. Gorkiego w Jekaterynburgu, od 1925 członek Biura Polskiego przy Komitecie Centralnym RKP(b)/WKP (b) (w latach 1918–1920 sekretarz Biura). W latach 1926–1928 był zatrudniony jako pracownik naukowy Akademii Komunistycznej w Moskwie. Od 1925 do 1927 był kierownikiem szkoły partyjnej w Kraskowie pod Moskwą. Działacz KPP, m.in. w 1921 i 1925–1926 był członkiem przedstawicielstwa KC KPP w Komitecie Wykonawczym Kominternu (IKKI). Brał udział w III Zjeździe KPP w styczniu–lutym 1925 pod Moskwą i IV Konferencji KPP w listopadzie–grudniu 1925 w Moskwie.
Już w latach 30 XX w. oskarżany o luksemburgizm, 15 czerwca 1937 (w okresie Wielkiego Terroru) został aresztowany przez NKWD. Proces odbył się w Moskwie 20 września 1937 r. Bobiński został oskarżony o uczestnictwo w Polskiej Organizacji Wojskowej, w ramach której miał prowadzić na terenie ZSRR działalność szpiegowską na rzecz polskiego wywiadu i wiedzieć o zamachach terrorystycznych członków organizacji POW. Po 20-minutowym procesie Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR skazało Bobińskiego na najwyższy wymiar kary – rozstrzelanie i konfiskatę mienia. Zgodnie z obowiązującym dekretem z 1 grudnia 1934 r. (dekret wydano w dniu zabójstwa Kirowa – a przewidywał natychmiastowe wykonanie wyroków śmierci wobec skazanych za działalność terrorystyczną) – wyrok został wykonany zaraz po zakończonym procesie – 20 września 1937. Skremowany w krematorium na Cmentarzu Dońskim, prochy pochowano anonimowo.
Zrehabilitowany przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR 29 września 1955.
Pierwszą jego żoną była pisarka Helena Bobińska, z którą miał córkę Celinę, drugą żoną (1922) Jadwiga Siekierska (1903–1984) – działaczka komunistyczna, teoretyk i krytyk sztuki, profesor nadzwyczajny w Zakładzie Teorii i Historii Filmu w Instytucie Sztuki (IS) PAN, z którą miał syna Eryka (ur. 1926 w Moskwie), hydrologa[8].
Bibliografia, linki edytuj
- Leonard Dubacki, Bobiński Stanisław [w:] Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1: A–D, red. nacz. Feliks Tych, Warszawa: "Książka i Wiedza" 1978, s. 194–195.
- Бобинский Станислав Янович
Przypisy edytuj
- ↑ Norbert Michta, Julian Marchlewski, Wyd. KiW, Warszawa 1984, s. 235.
- ↑ Maria Zakrzewska, Janina Matylda Paszkowska (z domu Bobińska, 1.v. Brzezińska), Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1980 [dostęp 2022-03-15] (pol.).
- ↑ Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 202
- ↑ Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 203
- ↑ Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str.204
- ↑ Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 237
- ↑ Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 451
- ↑ Alina Pacholczykowa Siekierska Jadwiga (1903–1984) IPSB