Szepetówka

Szepetówka
Шепетівка
	; Główna ulica miasta
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	chmielnicki
Rejon	szepetowski
Powierzchnia	40 km²
Wysokość	254 m n.p.m.
Populacja (2019); • liczba ludności	; 41 399
Nr kierunkowy	+380-3840
Kod pocztowy	30400-30409
	Położenie na mapie obwodu chmielnickiego Szepetówka
	Położenie na mapie Ukrainy Szepetówka
	50°11′N 27°04′E/50,183333 27,066667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Szepetówka (ukr. Шепетівка, Szepetiwka) – miasto na Ukrainie, siedziba rejonu w obwodzie chmielnickim; przemysł maszynowy, drzewny, cukrowniczy, materiałów budowlanych, węzeł kolejowy; muzeum.

Miasto leży nad rzeką Huska – dopływem Horynia.

Prywatne miasto szlacheckie, położone w województwie wołyńskim, w 1739 roku należało do klucza Szepetówka Lubomirskich^[2].

W mieście rozwinął się przemysł maszynowy, drzewny, cukrowniczy oraz materiałów budowlanych^[3].

Historia edytuj

Szepetówka na rysunku Napoleona Ordy

Pod rozbiorami siedziba gminy Szepetówka(inne języki) w powiecie zasławskim guberni wołyńskiej.

1594 pierwsza wzmianka o Szepetówce,
1619 Szepetówce nadano prawa miejskie,
1793 Szepetówka zajęta przez Rosję w II rozbiorze Polski,
1795 Szepetówka wchodzi w skład powiatu zasławskiego guberni wołyńskiej,
1873 wybudowano stację kolei żelaznej,
1932 Szepetówka zostaje siedzibą powiatu, obwodu winnickiego;
1937 powiat szepetowski wchodzi w skład obwodu kamieniecko-podolskiego (od 1954 obwodu chmielnickiego).

^{[potrzebny przypis]}

We wrześniu 1939 roku sowieci założyli tu jeden z obozów zbiorczych dla polskich jeńców wojennych wziętych do niewoli po klęsce Wojska Polskiego; stąd między innymi NKWD wysyłało jeńców do miejsc kaźni^[4]

Podczas okupacji hitlerowskiej, w grudniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 6000 osób. 10 września 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali^[5].

W 1959 liczyło 31 898 mieszkańców^[6], w 1989 – 50 876 mieszkańców^[7], a w 2013 już tylko 43 375 mieszkańców^[8].

Polacy w Szepetówce edytuj

Czystki i wywózki z lat trzydziestych XX w. zmniejszyły udział Polaków w ogólnej liczbie mieszkańców. Zgodnie ze spisem z 2001 r. w Szepetówce jest oficjalnie nieco ponad 2 tys. Polaków, czyli 5% ogółu ludności. Według badań przeprowadzonych przez Związek Polaków na Ukrainie, Polaków w mieście i rejonie żyje prawie 10 tys., czyli blisko 25%. Świadczy o tym choćby liczba członków Związku Polaków na Ukrainie sięgająca 1 tys. osób. W 2008 r. w jednej z ukraińskich szkół powstały polskie klasy, a później w sześciu innych. Łącznie różnymi formami nauczania w języku polskim objętych jest około 800 dzieci. W 2011 planowano budowę polskiej szkoły przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” (będzie to szósta szkoła polska na Ukrainie)^[9].

Urodzeni w Szepetówce edytuj

Zbigniew Kowalski – oficer Polskiej Marynarki Wojennej, uczestnik obrony Wybrzeża, jeniec oflagów i kawaler Orderu Virtuti Militari
Józef Alfred Potocki – dyplomata II RP
Małgorzata Szewczyk – błogosławiona Kościoła katolickiego, współzałożycielka zakonu serafitek
Teodor Toeplitz – działacz spółdzielczy, radny miasta stołecznego Warszawy

Galeria edytuj

Gmach administracji rejonowej
Dworzec kolejowy
Muzeum
Parowóz-pomnik 9P-610

Linki zewnętrzne edytuj

Szepetówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 898 ..

Przypisy edytuj

↑ Чисельність населення (за оцінкою) на 1 вересня 2019 року // Головне управління статистики у Хмельницькій області
↑ Adam Homecki, Rozwój terytorialny latyfundium Lubomirskich (starszej gałęzi rodu) w latach 1581-1754, w: Studia Historyczne, rok V, zeszyt 3 (58), 1972, s. 438.
↑ Szepetówka, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-08-21] .
↑ Kapelani Wojska Polskiego z lat 1919-1939 wśród Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Katyń – Charków – Twer – Bykownia – 1940. Stowarzyszenie Pamięć Kapelanów Katyńskich, 16 czerwca 2018. [dostęp 2020-04-16].
↑ Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1468 .
↑ Всесоюзная перепись населения 1959 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
↑ Pięć polskich szkół na Ukrainie - Archiwum Rzeczpospolitej [online], rp.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).

[1] Чисельність населення (за оцінкою) на 1 вересня 2019 року // Головне управління статистики у Хмельницькій області

[2] Adam Homecki, Rozwój terytorialny latyfundium Lubomirskich (starszej gałęzi rodu) w latach 1581-1754, w: Studia Historyczne, rok V, zeszyt 3 (58), 1972, s. 438.

[PWN-3] Szepetówka, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-08-21] .

[4] Kapelani Wojska Polskiego z lat 1919-1939 wśród Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Katyń – Charków – Twer – Bykownia – 1940. Stowarzyszenie Pamięć Kapelanów Katyńskich, 16 czerwca 2018. [dostęp 2020-04-16].

[5] Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1468 .

[6] Всесоюзная перепись населения 1959 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу

[7] Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу

[8] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).

[9] Pięć polskich szkół na Ukrainie - Archiwum Rzeczpospolitej [online], rp.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]