Żółtnica (roślina)
Żółtnica (Maclura Nutt.) – rodzaj roślin obejmujący około 12 gatunków z rodziny morwowatych. Przedstawiciele występują głównie w Azji południowo-wschodniej od Chin i Japonii na południe do Australii, poza tym na wyspach Oceanu Spokojnego, w Ameryce Północnej i Południowej oraz w Afryce. Czasem rodzaj ujmowany jest wąsko i wówczas obejmuje tylko jeden północnoamerykański gatunek – żółtnicę pomarańczową (Maclura pomifera), podczas gdy pozostałe gatunki tworzą rodzaj Cudrania. Takie ujęcie opisywane jest jednak jako mało uzasadnione[4]. Nazwa naukowa rodzaju upamiętnia amerykańskiego geologa Williama Maclure (1763–1840)[5].
 Żółtnica pomarańczowa | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
żółtnica | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Maclura Nuttall Gen. 2: 233. 14 Jul 1818[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
M. aurantiaca Nuttall[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Drzewa, krzewy i pnącza, zimozielone i zrzucające liście na zimę. Zwykle cierniste, przynajmniej na młodych pędach[4].
- Liście
- Skrętoległe, w tym także dwurzędowe. Blaszka liściowa całobrzega, użyłkowanie pierzaste[4].
- Kwiaty
- Jednopłciowe, zebrane w kuliste, kłosowe lub groniaste kwiatostany (żeńskie zawsze są kuliste) wyrastające w kątach liści. U niektórych gatunków z podsadką (czasem wieloma). U nasady każdego kwiatu dodatkowo wyrasta od 2 do 4 liści przykwiatowych. Kwiaty męskie mają kielich zwykle z 4 działkami (rzadziej 3 lub 5), wolnymi lub połączonymi u nasady. Pręcików jest tyle samo ile działek kielicha. Kwiaty żeńskie z kielichem mięsistym, zalążnia jest wolna (górna) lub zagłębiona w dnie kwiatowym, słupek krótki z 1 lub 2 znamionami[4].
- Owoc
- Pestkowce zagłębione w mięsistych i powiększających się kielichach, przysadkach i osi kwiatostanu. W efekcie powstaje owocostan[4].
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzaj należący do rodziny morwowatych (Moraceae Link), która wraz z siostrzanym kladem pokrzywowatymi należy do kladu kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2]. W obrębie rodziny zaliczany jest do monotypowego plemienia Maclureae Clement & Weiblen[2] lub włączany jest do plemienia Moreae[6].
- Wykaz gatunków[7]
- Maclura africana (Bureau) Corner
- Maclura amboinensis Blume
- Maclura andamanica (King ex J.D. Hooker) C.C. Berg
- Maclura brasiliensis (Mart.) Endl.
- Maclura cochinchinensis (Lour.) Corner
- Maclura fruticosa (Roxb.) Corner
- Maclura pomifera (Raf.) C.K.Schneid. – żółtnica pomarańczowa
- Maclura pubescens (Trécul) Z.K. Zhou & M.G. Gilbert
- Maclura spinosa (Roxb. ex Willd.) C.C. Berg
- Maclura tinctoria (L.) D.Don ex Steud.
- Maclura tricuspidata Carrière
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-06-29] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2013-06-29].
- ↑ a b c d e f Maclura Nuttall. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-06-29]. (ang.).
- ↑ Roger Philips, martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and Shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 167. ISBN 0333-73003-8.
- ↑ Genera of Moraceae tribe Moreae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-06-29]. (ang.).
- ↑ Maclura. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-06-29].