Ephraim Kishon

Ephraim Kishon
	; Ephraim Kishon w 1994
Data i miejsce urodzenia	23 sierpnia 1924 ; Budapeszt, Węgry
Data i miejsce śmierci	29 stycznia 2005 ; Appenzell, Szwajcaria
Narodowość	żydowska
Język	hebrajski
Dziedzina sztuki	literatura
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Ephraim Kishon, Efrajjim Kiszon (hebr. אפרים קישון, ur. 23 sierpnia 1924 w Budapeszcie, zm. 29 stycznia 2005 w Appenzell) – izraelski pisarz, satyryk, felietonista, reżyser.

Życiorys edytuj

Urodził się w 1924 w Budapeszcie jako Ferenc Hoffmann. W czasie II wojny światowej był więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych. Uciekł z transportu do obozu zagłady w Sobiborze i ukrywał się jako słowacki robotnik. Po wojnie wrócił na Węgry i zmienił nazwisko z niemieckobrzmiącego Hoffmann na Kishont. W ucieczce przed reżimem komunistycznym uciekł w 1949, wraz ze swą pierwszą żoną Ewą (Chawa) Klamer do Izraela. Na granicy oficer izraelski oficjalnie zhebraizował jego imię i nazwisko – Ephraim Kishon^[1]^[2]^[3]^[4].

Kishon pisał wyłącznie w języku nowohebrajskim, dając w ten sposób wyraz swojemu patriotyzmowi. Po rozwodzie z Ewą Kishon ożenił się ponownie w 1959 z pianistką Sarą Lipovitz. Od 1981 miał drugi dom w Szwajcarii. Przez trzydzieści lat pisywał do różnych gazet izraelskich satyryczne felietony, które zbierane w tomy tłumaczone były na różne języki. Za ironię losu uważał fakt, że wielką popularnością cieszył się w Niemczech^[2]^[3]^[4].

Po śmierci drugiej żony w 2002 ożenił się z austriacką pisarką Lisą Witasek. Ephraim Kishon miał troje dzieci: Raphaela (ur. 1957), Amira (ur. 1963) i Renanę (ur. 1968). Pisarz zmarł w swym domu w Szwajcarii, przyczyną śmierci był atak serca. Ciało przewieziono i pochowano na Cmentarzu Trumpeldor w Tel Awiwie^[2]^[3]^[4].

Ephraim Kishon był autorem książek przetłumaczonych na blisko 40 języków. W 1950 otrzymał izraelską Nagrodę Sokołowa, którą honoruje się wybitnych dziennikarzy, 1998 Nagrodę Bialika, zaś w 2002 państwową Nagrodę Izraela za całokształt twórczości^[2]^[3]^[4].

Publikacje edytuj

Po polsku ukazały się następujące jego książki:

A fe, Dawidzie, tłum. z niemieckiego Krzysztof Jachimczak(inne języki), Kraków 1994 ISBN 83-85541-74-8
Abraham nic tu nie zawinił: 66 opowiadań satyrycznych, tłum. z niemieckiego Jan A. Piekarz, Kraków 1994 ISBN 83-85541-64-0
Jedzenie jest moim ulubionym daniem: satyry zebrane o drugiej z najpiękniejszych rzeczy na świecie, tłum. z niemieckiego Wawrzyniec Sawicki Kraków 1996 ISBN 83-08-02623-0
W tył zwrot, pani Lot!, tłum. z niemieckiego Stanisław Lewański, Wrocław 1988 ISBN 83-7023-012-1
Wybór opowiadań, tłum. z niemieckiego Zofia Brzostowska, Lublin 1988
Z zapisków podatnika: bilans satyryczny, tłum. z niemieckiego Ryszard Wojnakowski, Kraków 1994 ISBN 83-85541-69-1

Filmografia edytuj

Nagrody filmowe edytuj

Scenariusze Kishona dwukrotnie zostały nagrodzone podczas międzynarodowych festiwali. W 1964 podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w San Francisco otrzymał Golden Gate Award za scenariusz do filmu komediowego Sallah Shabati. Film ten, którego zresztą Kishon był reżyserem był nominowany do Oscara w 1965 w kategorii dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego^[5]. W 1985 uhonorowano go Złotą Kamerą za scenariusze do filmów: Te'alat Blaumilch z 1970 (nominacja do Złotego Globu w 1970 dla najlepszego filmu zagranicznego)^[6] oraz Ha-Shu'al B'Lool Hatarnagalot z 1978^[7].

Wybrane filmy edytuj

1964 – Sallah Shabati (סאלח שבתי): reżyseria, scenariusz
1967 – Ervinka (ארבינקא): reżyseria, scenariusz, obsada aktorska
1969 – Te'alat Blaumilch (תעלת בלאומילך – Kanał Blaumilcha): reżyseria, scenariusz
1970 – Ha-Shoter Azulai (השוטר אזולאי – Policjant Azulaj): reżyseria, scenariusz, obsada aktorska
1971 – The Going Up of David Lev: scenariusz
1978 – Ha-Shu'al B'Lool Hatarnagalot (השועל בלול התרנגולות – Lis w kurniku): reżyseria, scenariusz

Przypisy edytuj

↑ Kiszon to nazwa rzeki w pobliżu Hajfy, gdzie przypływali żydowscy imigranci z Europy.
↑ ^a ^b ^c ^d Biography. The life of Ephraim Kishon (1924-2005). ephraimkishon.de. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Lawrence Joffe: Ephraim Kishon. www.theguardian.com, 2005-02-01. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Ephraim Kishon, 80, Holocaust Survivor Who Became Satirist. nytimes.com, 2005-01-30. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).
↑ Sallah Shabati (1964). Nagrody. filmweb.pl. [dostęp 2017-02-14]. (pol.).
↑ Te'alat Blaumilch (1970). Nagrody. www.filmweb.pl. [dostęp 2017-02-14]. (pol.).
↑ Ephraim Kishon. Awards. imdb.com. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Oficjalna strona (ang.)
Ephraim Kishon w bazie IMDb (ang.). [dostęp 2017-02-14].
Ephraim Kishon w bazie Filmweb [dostęp 2017-02-14].

[1] Kiszon to nazwa rzeki w pobliżu Hajfy, gdzie przypływali żydowscy imigranci z Europy.

[hraimkisho-2] Biography. The life of Ephraim Kishon (1924-2005). ephraimkishon.de. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).

[theguardian-3] Lawrence Joffe: Ephraim Kishon. www.theguardian.com, 2005-02-01. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).

[wwnytimes-4] Ephraim Kishon, 80, Holocaust Survivor Who Became Satirist. nytimes.com, 2005-01-30. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).

[5] Sallah Shabati (1964). Nagrody. filmweb.pl. [dostęp 2017-02-14]. (pol.).

[6] Te'alat Blaumilch (1970). Nagrody. www.filmweb.pl. [dostęp 2017-02-14]. (pol.).

[7] Ephraim Kishon. Awards. imdb.com. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]