Mleczaj przydymiony
Mleczaj przydymiony (Lactarius lignyotus Fr.) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj przydymiony |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius lignyotus Fr. Monogr. Lact. Suec.: 25 (1857) | |
| Zasięg | |
 Mapa zasięgu w Europie i Azji | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go Elias Fries w 1857 r. i nadana przez niego nazwa naukowa jest ważna[1]. Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Lactariella lignyota (Fr.) J. Schröt. 1889
- Lactifluus lignyotus (Fr.) Kuntze 1891
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.[3]
Morfologia
edytujŚrednica 3–11 cm, za młodu łukowaty z podwiniętym brzegiem i o wklęśniętym środku, potem staje się lejkowaty z małym garbem. Skórka gładka, sucha, pilśniowata, często prążkowana (szczególnie u starszych okazów). Kolor ciemnobrązowy lub brązowoczarny[4].
Dość gęste, z długim ząbkiem i zbiegające na trzon. Są białe i mają bardzo charakterystyczną cechę: na trzonie zmieniają barwę na brązową[5].
Wysokość 4–10 cm, szerokość 0,5–1,2 cm. Jest gruby, walcowaty, w kolorze od sepiowobrązowego do ciemnobrązowego[4]. Bardzo charakterystyczną cechą jest występowanie w górnej części trzonu żłobków w kolorze trzonu. Żłobki te stanowią przejście do białych blaszek[5].
Biały i wydzielający mlecznobiałe mleczko, które po uszkodzeniu zmienia kolor dość wolno na różowy. Ma orzechowy smak i przyjemny zapach[4].
- Mleczko
U młodych owocników wypływa obficie, u starszych słabo. Jest białe i nieco wodniste, na powietrzu po kilku minutach zmienia barwę na kolor od jasnoróżowego do łososiowego. W smaku jest łagodne, ale pozostawia gorzkawy posmak[6].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników jasno-ochrowy. Zarodniki niemal kuliste, o rozmiarach 9 × 10 μm. Na powierzchni posiadają brodawki połączone regularną siateczką. Podstawki mają rozmiar 45–55 × 10–11 μm. cystydy są mniej więcej równej szerokości i mają rozmiar 43–55 × 5–10 μm. Występują głównie na ostrzu blaszek[6].
- Gatunki podobne
Najbardziej podobny i występujący w takich samych siedliskach jest mleczaj ciemny (Lactarius picinus). Najbardziej charakterystyczną cechą, po której można go odróżnić są blaszki, które u mleczaja przydymionego zbiegają po trzonie, przy czym na trzonie wyraźnie zmieniają kolor na brązowy. Ponadto u starszych okazów mleczaja przydymionego kapelusz jest promieniście pomarszczony[5]. U mleczaja jelonka (Lactarius fuliginosus) kapelusz ma zaokrąglony szczyt, a uciśnięty miąższ szybko różowieje[7].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie i Azji[8]. W Polsce jest rzadki[7]. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[9].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie w lasach iglastych, głównie górskich, pod świerkami, często wśród mchów[3].
Znaczenie
edytujJest niejadalny, nienadający się do spożycia z powodu gorzkiego smaku[5][7]. Na Ukrainie jednak uważany jest za grzyb jadalny (po odpowiednim przyrządzeniu)[10].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 377, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007, s. 73. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 158, 174, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 56, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 422, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Występowanie Lactarius lignyotus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-09-15] (ang.).
- ↑ Aktualne stanowiska Lactarius lignyotus w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-09-10] (pol.).
- ↑ Eric Boa, Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people, FAO, 2004 (Non-wood Forest Products 17), ISBN 92-5-105157-7.