Regiment Gwardii Konnej Koronnej
Regiment Gwardii Konnej Koronnej – oddział jazdy armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie |
1794 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Działania zbrojne | |
| powstanie kościuszkowskie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
Gwardia Konna Koronna była formacją podległą bezpośrednio królowi, a opłacaną ze skarbu państwa. Zgodnie z etatem Sejmu Niemego z 1717, regiment miał liczyć 1000 „porcji”[2]. W 1766 ustanowiono nowy etat, zakładający 645 „głów”. W 1776 zredukowano liczebność etatową do 359 osób, a następnie jeszcze ograniczono - do 349 „głów”[3]. W 1777 regiment składał się ze sztabu, lejbkompanii i chorągwi: płk. Lettowa, oberlejtnanta Gordona, oberlejtnanta Hoffmana, majora Dębickiego, Majora Rynkowskiego, kapitana Lantaua i kapitana Wierzbowskiego[4].
Według lustracji w 1778 etat przewidywał 334 osoby, a stan faktyczny 426. Zgodnie z etatem z 1783 gwardia konna miała liczyć już 466 głów. Taka też liczebność etatowa regimentu przetrwała już bez zmian do wybuchu powstania kościuszkowskiego[3].
W styczniu 1789 posiadał 465 „głów”[5]. Po skompletowaniu w 1790 byłych pułków dragońskich, oddział liczył 465 żołnierzy[6]. Od nazwiska dowódcy (Wilhelm Mier) nazywani „dragonami mirowskimi".
Regiment w 1792 liczył 487 „głów” i 429 koni[7]. W 1794 w marcu liczyła 554 „głów” i 433 koni, w maju 660 „głów” i 476 koni, a we wrześniu 683 „głów” i 515 koni[7].
Hala Mirowska w Warszawie stoi na miejscu koszar dragonów mirowskich.
Stan liczebny gwardii na koniec kwietnia 1794[8]:
Sztab
- 1 pułkownik
- 1 podpułkownik
- 2 majorów
- 5 kapitanów sztabowych
- 1 regkwatermistrz
- 1 oberaudiutant
- 1 adiutant
- 1 fregfel
- 1 beraiter
- 1 furier
- 1 paukier
- 1 frębacz
- 1 konował
- 1 siodlarz
- 1/0 puszkarz
- 2 profos i podprofos
- /3 podchorążowie
- /14 szeregowi
Razem sztab 23 według etatu, 39 faktycznie, 1 brak, 17 nadkompletowych
Chorągwie
- 3 kapitanów
- 8 poruczników
- 8 chorążych
- 8 wachmistrzów
- 8/5 podchorążych
- 8 furierów
- 8 trębaczy
- 8 felczerów
- 24/23 kaprali
- 360/420 szeregowych
- Razem w chorągwiach: etat-443, faktycznie 420
Ogółem: etat 466, faktycznie 459
Żołnierze regimentu edytuj
W regimencie etatami oficerskimi były: szef regimentu, felczer, pułkownik, podpułkownik (do 1782 - dwóch), 2 majorów, 3 kapitanów z kompaniami, 5 kapitanów sztabowych, regimentskwatermistrz, audytor, adiutant, bereiter w randze porucznika, 8 poruczników, 8 chorążych[9].
- feldm. Jakub Henryk Flemming (1717),
- gen. lejtn. Stanisław Lubomirski[a] (1754-1760),
- gen. lejtn. Kazimierz Poniatowski (1760),
- Wincenty Potocki (6 grudnia 1773-1793)
- ks. Stanisław Poniatowski (1794-)
- Wilhelm Mier (1717),
- gen. mjr Karol Jordan (1767 (?)[1])
- Henryk Lettow (1766-1782)
- Józef Hoffman (1782-1792)
- gen. mjr Dionizy Poniatowski (1792-)
Bitwy i potyczki edytuj
Regiment brał udział w działaniach zbrojnych konfederacji barskiej. Nie wziął udziału w wojnie z Rosją 1792. Wchodził wówczas skład korpusu rezerwowego gen. Arnolda Byszewskiego[9]. Walczył w czasie insurekcji warszawskiej. Jego żołnierze walczyli w bitwie pod Słonimiem (3 sierpnia 1794), bitwie pod Krupczycami (16 września 1794) i Brześciem (17 września 1794) i bitwie pod Maciejowicami (10 października 1794)[1].
Uwagi edytuj
- ↑ Starosta bohusławski i cześnik koronny.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Gembarzewski 1925 ↓, s. 19.
- ↑ Górski 1894 ↓, s. 123.
- ↑ a b Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 345.
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 346.
- ↑ Górski 1894 ↓, s. 182.
- ↑ Górski 1894 ↓, s. 210.
- ↑ a b Ratajczyk i Teodorczyk 1987 ↓, s. 98.
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 347.
- ↑ a b Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 348.
- ↑ a b Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 349.
Bibliografia edytuj
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka wydawnicza Polska, 1894.
- Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
- Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.