Złamanie przewlekłe
 |
Ten artykuł od 2022-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Złamanie przewlekłe (synonimy: marszowe, stresowe, zmęczeniowe) — typ złamania, w którym przyczyną przerwania struktury kostnej nie jest pojedynczy uraz, lecz liczne mikrourazy, zazwyczaj rozciągnięte w czasie, bądź przewlekłe przeciążenie (typowy okres działania przyczyny wynosi od kilkunastu dni do kilku tygodni[1].
 Złamanie nasady V kości śródstopia |
Patomechanizm edytuj
Złamanie przewlekłe jest skutkiem zmęczenia mięśni. Pełnią one funkcję nie tylko ruchową, ale i amortyzującą. Poprzez skurcz lub rozluźnienie powodują wyhamowanie ciała, zmniejszenie amplitudy drgań i w konsekwencji rozłożenie nacisku na kość. W zmęczonym mięśniu efekt amortyzacji zanika i obciążenie naciskiem przenosi się wprost na kość. Powtarzające się naciski skutkują zmęczeniem utkania kostnego na zasadzie zmęczenia materiału.
Występowanie edytuj
Złamania pojawiają się w sytuacjach zwiększonego obciążenia narządu ruchu, zwłaszcza u sportowców, którzy zmienili metodykę lub zwiększyli objętość treningu. Nazwa historyczna (złamanie marszowe) pochodzi od częstego występowania tych złamań u żołnierzy piechoty, przede wszystkim niedawno wcielonych poborowych. Jednym z czynników ryzyka jest bieg po twardych nawierzchniach, w nieodpowiednim obuwiu.
Lokalizacja edytuj
Do złamania może dojść w każdej nadmiernie przeciążanej kości. Miejscami częstszego występowania złamań przewlekłych są trzony kości śródstopia oraz górna część trzonu kości piszczelowej, zwłaszcza u biegaczy. Inne lokalizacje złamań to trzon kości udowej, kości ramiennej u (miotaczy), żebro (u wioślarzy), nadgarstek i trzon kręgu L5 u gimnastyków.
Diagnostyka edytuj
Zdjęcie rentgenowskie rzadko pozwala uwidocznić mikrozłamania, co daje 70% wyników fałszywie ujemnych. Badania radiologiczne złamania przewlekłego może (ale nie musi) ujawnić dyskretną szczelinę złamania z dominującym obrazem obfitej kostniny o wrzecionowatym kształcie. Rzadziej, gdy przeciążenia lub mikrourazy były silniejsze, a do złamania doszło w krótszym czasie, szczelina bywa wyraźnie widoczna. Wczesną fazę złamania zmęczeniowego może ujawnić scyntygrafia kośćca.
Zapobieganie edytuj
Wzmocnienie aparatu mięśniowego poprawia rozkład obciążeń, co redukuje nacisk sił działających poza oś długą kości i obniża ryzyko złamania. Odpowiednia podaż wapnia zapobiega niskiej gęstości kośćca (osteopenia), która występuje zwłaszcza u kobiet. Nie udowodniono natomiast, by zbyt wysoka masa ciała (BMI) zwiększała częstość złamań zmęczeniowych.
Klasyfikacja ICD10 edytuj
| kod ICD10 | nazwa choroby |
|---|---|
| ICD-10: M84 | Zaburzenia ciągłości kości |
| ICD-10: M84.3 | Złamanie zmiażdżeniowe niesklasyfikowane gdzie indziej |
| ICD-10: M48 | Inne choroby kręgosłupa |
| ICD-10: M48.4 | Zmęczeniowe złamanie kręgu Zmiażdżeniowe złamanie kręgu |
Przypisy edytuj
- ↑ Ortopedia i taumatologia. T. 1, red. nauk. prof. dr hab. med. Tadeusz Sz. Gaździk, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, s. 143-144.
Bibliografia edytuj
 |
Ta sekcja od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
- K. Zimmer: Złamania zmęczeniowe. W: Medycyna sportowa. Marek Mędraś (red.). Medsportpress, 2004, s. 464-5. ISBN 83-908701-0-X.
- S. Zgliczyński: Radiologia. Warszawa: 1989. ISBN 83-200-1295-3.
- R. Wilder, S. Sethi. Overuse injuries: tendinopathies, stress fractures, compartment syndrome, and shin splints. „Clinics in Sports Medicine”. 23 (1), s. 55-81, 2004. (ang.).
