Stadniki (województwo małopolskie)
Stadniki – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim, w gminie Dobczyce.
| wieś | |
 Panorama Stadnik | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
820 |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-410[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KMY |
| SIMC |
0317033 |
Położenie na mapie gminy Dobczyce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu myślenickiego  | |
 49°53′05″N 20°09′32″E/49,884722 20,158889[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krakowskim.
Położenie geograficzne
edytujStadniki leżą na południe od Krakowa (około 30 km), na terenie Pogórza Wiśnickiego, nad rzeką Krzyworzeką i w pobliżu rzeki Raby, na wysokości około 228 m n.p.m.
Wieś leży w namulistej, urodzajnej dolinie.
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0317040 | Brzeziny | część wsi |
| 0317056 | Bystrzyca | część wsi |
| 0317062 | Gaj | część wsi |
Historia
edytujNazwa wsi pochodzi od hodowli koni, prowadzonej przez starostów dobczyckich dla wojska królewskiego.
Stadniki liczą ponad 800 lat, istniały już za czasów Pełki, biskupa krakowskiego żyjącego na przełomie XII/XIII wieku. Kilkakrotnie wspomina o Stadnikach w swoich kronikach Jan Długosz. Mógł on przebywać na terenie wsi w czasie pobytu na zamku w Dobczycach. Za czasów Długosza wieś należała do szlacheckiej rodziny Stadnickich. Oprócz posiadłości szlacheckiej były tu łany kmiece, zagrody z rolami i karczma, które płaciły dziesięciny wikariuszom katedry krakowskiej. Z posiadłości szlacheckiej dziesięciny pobierał proboszcz gdowski. Z dwóch niw tejże posiadłości pobierał dziesięciny najpierw kościół w Biskupicach, a później na skutek polecenia biskupów krakowskich Pełki i Iwona dziesięciny te pobierał kościół szpitala św. Krzyża w Krakowie.
Według Wacława Solcza z Gliwic miała się w Stadnikach znajdować ruda złota.
W roku 1513 Wojciech Stadnicki sprzedał Stadniki wraz z okolicznymi wioskami Mikołajowi Wielopolskiemu, panu na Gdowie.
W późniejszych czasach wioska przeszła na własność innej rodziny szlacheckiej – Fihauserów. Akta grodzkie z roku 1755 wymieniają Idziego Fihausera jako właściciela dóbr na Krzyworzece, Stadnikach, Fałkowicach, Gdowie i Grzybowej. Potomkowie tej rodziny utrzymywali się tu do końca XIX wieku.
Księga urodzonych sięgająca 1779 roku mówi, iż wioska liczyła wówczas 35 numerów, w roku 1962 było ich 85, a obecnie – około 211. W latach 1779–1800 rodziną najbardziej w Stadnikach rozrośniętą była rodzina Kowalów. Obok tego nazwiska w owych czasach księga urodzonych często wymienia nazwiska Gizów. Już wtedy zauważyć można było istniejące do dziś rodziny: Knapików, Zabdyrów, Szewców, Kominiaków, Wójtowiczów, Kasprzyków, Woźniaków.
Kultura
edytujBiblioteka
edytujMieści się w Szkole Podstawowej i jest dostępna dla mieszkańców Stadnik i okolicznych miejscowości. Księgozbiór obejmuje około 14 650 woluminów.
Muzea
edytujW Klasztorze Sercanów znajduje się Izba Muzealna eksponująca pamiątki misyjne (zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu).
Zabytki
edytuj- Zespół dworski rodziny Bednarskich
- Zespół dworski rodziny Hyży (stadnickich)
Spektakle teatralne
edytujPrzez prawie trzydzieści lat (do 2010 r.) w okresie Wielkiego Postu klerycy Seminarium przedstawiali misterium Męki Pańskiej, na które przybywało wielu pielgrzymów. Przedstawienia cieszyły się dużą popularnością i były dawane także w innych miejscowościach (między innymi w kopalni soli w Wieliczce).
Turystyka
edytujSzlaki turystyczne
edytujSzlak rowerowy żółty (17 km): Gdów, Zręczyce, Styszowa, Stadniki, Dobczyce.
Infrastruktura
edytujW roku 2006 w Stadnikach rozpoczęto szeroko zakrojone prace nad rozbudową infrastruktury turystycznej (fundusze z Unii Europejskiej, programy „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”, a także „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich”).
Sport i rekreacja
edytujWieś dysponuje halą sportową przystosowaną do masowych imprez (z trybunami). Udostępniana jest między innymi klubom: Dziekanowia, Rokita.
Komunikacja
edytujStadniki posiadają dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną (dogodne połączenia z Krakowem, pobliskimi Dobczycami, Gdowem, Kędzierzynką, Skrzynką i Zręczycami).
Edukacja
edytujW Stadnikach znajdują się:
- Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów w Stadnikach (jedna z wyższych uczelni w powiecie),
- Szkoła Podstawowa im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego (funkcjonuje od 1911 roku).
Przyroda
edytujAtutem miejscowości są górskie rzeki, rozległe lasy, punkty widokowe, urozmaicony, górzysty krajobraz, brak poważnego skażenia przemysłowego przy jednoczesnej bliskości Krakowa.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 127741
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1206 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
Bibliografia
edytuj- Księgi metrykalne parafii stadnickiej.
- Księgi hipoteczne w Myślenicach.
- Złota Księga Szlachty Polskiej, Teodor Żychliński
- Herbarz Polski, ks. Kasper Niesiecki
- Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, Warszawa 1882
- Kronika Szkoły Podstawowej w Stadnikach