Stanisław Fraus (ur. 30 października 1929 w Goduli, zm. 12 grudnia 2011 w Polanicy-Zdroju) – alpinista, długoletni goprowiec, przewodnik, działacz turystyczny i społeczny.

Stanisław Fraus
Data i miejsce urodzenia

30 października 1929
Godula

Data i miejsce śmierci

12 grudnia 2011
Polanica-Zdrój

Zawód, zajęcie

alpinista
taternik

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Życiorys

edytuj

Syn Bernarda[1]. Pochodził z Goduli (obecnie dzielnica Rudy Śląskiej) na polskim Górnym Śląsku. W czasie II wojny światowej uczył się w niemieckiej szkole, po wojnie w Szkole Handlowej w Chorzowie. Służbę wojskową odbywał w kompanii sportowej, uprawiając lekkoatletykę i szermierkę[2].

W 1949 przeniósł się na ziemię kłodzką, od 1953 był mieszkańcem Polanicy-Zdroju[3][2]. Przez prawie 50 lat był głównym księgowym, również zastępcą dyrektora zarządu Okręgu FWP w Polanicy. Z racji zawodu przez wiele lat był przewodniczącym komisji rewizyjnej Towarzystwa Miłośników Polanicy, od 2005 był też członkiem Glatzer Gebirgs-Verein e.V. z siedzibą w Brunszwiku, kontynuującego tradycje Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego (GGV)[4].

Żonaty z Zofią (1934–1999)[5]. Miał jedną córkę[6].

Spoczywa na cmentarzu komunalnym w Polanicy-Zdroju (1/6/21)[5].

Działalność w Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym

edytuj

Od 1954 przez ponad 40 lat ratownik górski GOPR, najpierw w Grupie Sudeckiej, po podziale tej grupy członek zarządu Wałbrzysko-Kłodzkiej Grupy GOPR. Był współzałożycielem i w latach 1970–1994 kierownikiem Sekcji Operacyjnej Kłodzko z siedzibą w Polanicy[7][8][9]. W latach 1968–1972 był członkiem Zarządu Głównego GOPR. Za szczególne zasługi dla ratownictwa górskiego został wyróżniony tytułem Członka Honorowego GOPR[10][11].

Działalność w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym

edytuj

Stanisław Fraus od 1948 był także członkiem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i przewodnikiem tatrzańskim. Na ziemi kłodzkiej został przewodnikiem PTTK, organizował piesze i narciarskie rajdy górskie, obozy wędrowne, wczasy lingwistyczne. Jako przewodnik sudecki PTTK oprowadził po szlakach turystycznych Sudetów i Kłodzczyzny około 150 tysięcy turystów[3]. Doskonale władający językiem niemieckim (w czasie II wojny światowej uczył się w niemieckiej szkole) był przewodnikiem wielu grup niemieckich po ziemi kłodzkiej[7][12], m.in. pisarki Moniki Taubitz[13].

Zaangażował się w ruch turystyczny, był członkiem zarządu Oddziału PTTK „Ziemi Kłodzkiej” i długoletnim przewodniczącym Komisji Górskiej tego oddziału. Brał aktywny udział w zakładaniu kół młodzieżowych PTTK – szkolnych i zakładowych. W latach 1969–1977 był członkiem Komisji Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK[14]. Miał uprawnienia przodownika GOT na Sudety, Tatry Polskie, Beskidy Zachodnie i Wschodnie[15].

Alpinizm

edytuj

Fraus należał do klubów wysokogórskich w Polsce, Niemczech i Austrii (gdzie uzyskał uprawnienia wspinaczkowe). W latach 1956–1970 uprawiał taternictwo i alpinizm, był uczestnikiem wypraw wysokogórskich, m.in. w Pamir i Alpy. W dniach od 13 lipca do 7 sierpnia 1968 wziął udział w wyprawie Polskiego Klubu Górskiego w Wielki Kaukaz, kierowanej przez Piotra Młoteckiego, zdobywając m.in. wschodni wierzchołek Elbrusu[16][12]. Wspinał się także w Alpach: w Austrii, Szwajcarii, Włoszech, Słowenii oraz we Francji. W 1971 wziął udział w polskiej wyprawie, mającej na celu trawers północnej ściany trzech czterotysięczników w masywie Mont Blanc. W trakcie wejścia 7 września 1971 r. na Mont Blanc ze Zygmuntem Kwintą, jego partner poślizgnął się na lodowcu i zginął. Fraus, który był z nim połączony liną, został ciężko ranny, helikopter pogotowia górskiego przetransportował go do szpitala w dolinie Chamonix. Powiększenie się rodziny (narodziny córki) i argumenty żony zadecydowały o zaprzestaniu czynnej wspinaczki[12][17].

Odznaczenia

edytuj

Fraus został wyróżniony[3][2]:

  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[1]
  • złota odznaka „Zasłużony dla Dolnego Śląska”
  • Honorowy Przewodnik Turystyki Górskiej
  • Zasłużony dla Polanicy Zdroju (2006)
  • Członek Honorowy GOPR (2002)
  • duże: złote odznaki PTTK – GOT i GON oraz GOT „Za wytrwałość”[15]
  • Medal Aleksandra Janowskiego
  • Medal im. Tytusa Chałubińskiego
  • Medal Komisji Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK
  • Złota Odznaka Turystyczna im. Jana Pawła II
  • honorowa odznaka Turysta Dolnego Śląska (2008)[18].

Przypisy

edytuj
  1. a b M.P. z 1999 r. nr 22, poz. 317
  2. a b c Stanisław Fraus. Przewodnictwo górskie, garstka wspomnień z minionych 50 lat (issuu). „Ziemia Kłodzka”. 2013 (223), s. 7–8, luty 2013. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, Stowarzyszenie Komitet Obywatelski Ziemi Kłodzkiej, Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka, OKiS. ISSN 1234-9208. [dostęp 2015-09-10]. 
  3. a b c Edward Wojciechowski, Honorowi i Zasłużeni Obywatele Polanicy, „Nieregularnik Polanicki”, Nr 1 (10) 2006 r., s. 23.
  4. GGV-Mitteilungen 3/2010.
  5. a b Grobonet 2.6. Wyszukiwarka osób pochowanych [online], polanicazdroj.grobonet.com [dostęp 2023-12-16].
  6. Stanisław Fraus, Katowice, 14.01.2012 [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2023-12-16].
  7. a b Henryk Grzybowski: Stanisław Fraus. W: Janusz Laska, Mieczysław Kowalcze: Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej. T. 4 z suplementem. Kłodzko-Nowa Ruda: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, 2011, s. 319. ISBN 978-83-60478-90-5.
  8. Honorowi członkowie GOPR. [dostęp 2008-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-22)].
  9. Iść na ratunek, to znaczy…
  10. Wałbrzysko-Kłodzka Grupa GOPR. Członkowie honorowi grupy. Wałbrzysko-Kłodzka Grupa GOPR. [dostęp 2014-12-28].
  11. VII Zjazd Delegatów GOPR w Zakopanem. [dostęp 2011-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)].
  12. a b c Henryk Grzybowski: Wspomnienie polanickich ludzi gór. W: red. Krystyna Oniszczuk-Awiżeń: XII Almanach Ziemi Kłodzkiej. Szczytna–Kłodzko: Oficyna Wydawnicza „Brama”, 2021, s. 39. ISBN 978-83-60549-56-8.
  13. Henryk Grzybowski. Polanickie spotkania z Moniką Taubitz. „Ziemia Kłodzka”. 2016 (254–255), s. 30, marzec 2015. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, Stowarzyszenie Komitet Obywatelski Ziemi Kłodzkiej, Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka, OKiS. ISSN 1234-9208. [dostęp 2016-10-07]. 
  14. Strona Komisji Turystyki Górskiej ZG PTTK.
  15. a b Cykliczne spotkania w dusznickiej „Oazie”.
  16. Piotr Misiurewicz, Polski Klub Górski w Kaukazie. taternik.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-01)]., Taternik nr 4/1998, s. 190.
  17. Klaudia Fraus-Budzyńska, Notatka o ojcu, Polanica-Zdrój: Wystawa taterników polanickich, 16 października 2016 (pol.).
  18. Marek Gałowski, Sześćdziesiąt lat PTTK na ziemi kłodzkiej. archiwum.mojabrama.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-12)]., „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej”, nr 38/2008.

Bibliografia

edytuj