Stanisław Gruszczyński
Stanisław Gruszczyński (ur. 6 stycznia 1891 w Ludwinowie, zm. 3 lutego 1959 w Milanówku) – polski artysta, śpiewak (tenor).
 Stanisław Gruszczyński | |
| Data i miejsce urodzenia |
6 stycznia 1891 |
|---|---|
| Pochodzenie |
polskie |
| Data i miejsce śmierci |
3 lutego 1959 |
| Typ głosu | |
| Zawód |
śpiewak operowy |
| Aktywność |
1915-1958 |
| Wydawnictwo | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Był synem rolnika Michała. Uczęszczał do szkoły w Wilnie, w 1905 brał udział w strajku szkolnym, za co został wydalony ze szkoły z wilczym biletem. Od 1912 roku mieszkał w Sosnowcu. Zajmował się różnymi pracami, statystował w teatrach; jednocześnie uczył się śpiewu. Podczas pracy jako kelner w Hotelu Angielskim w Warszawie, jeden ze stałych bywalców restauracji, Władysław Walter, zainteresował się jego talentem i spowodował zaangażowanie go do Operetki.
Zadebiutował w 1915 roku w „Teatrze Nowości”. Od razu osiągnął sukces i już w 1916 zadebiutował na scenie Opery Warszawskiej jako Radames w Aidzie Verdiego. Członkiem zespołu w operze Warszawskie był do 1931 roku oraz w latach 1936–1938. Zrobił błyskawiczną karierę i zyskał miano jednego z najsławniejszych polskich śpiewaków operowych pierwszej poł. XX wieku. Występował na scenach operowych całej Europy, śpiewając swoje partie po polsku, co było wówczas wydarzeniem bez precedensu. Był solistą scen w Hamburgu, Lizbonie, Madrycie, Barcelonie oraz mediolańskiej La Scali.
Był obdarzony wyjątkowymi zdolnościami i kapitalną pamięcią muzyczną, uczył się każdej partii bardzo szybko, repertuar jego był imponujący. Występował także w filmach polskich. Otrzymał wiele odznaczeń krajowych i zagranicznych, nagrał wiele płyt.
Śpiewał chętnie, nigdy nie odmawiał występów i bardzo szybko uczył się nowych ról, dlatego też jego głos był bardzo mocno eksploatowany. Ponieważ Gruszczyński nie ukończył żadnej szkoły wokalnej, dość wcześnie zaczęły się w śpiewie pojawiać różne niedomagania oraz w rezultacie utrata głosu w 1931.
Ponadto mając stajnię wyścigową i willę w Milanówku, a będąc rozrzutnym, utracił szybko olbrzymi majątek i stał się nałogowym alkoholikiem.
Podczas II wojny światowej pracował jako woźny i robotnik fizyczny. Po wojnie próbowano zaopiekować się zasłużonym artystą, zorganizowano mu skromny jubileusz, zatrudniono jako bibliotekarza Biblioteki Muzycznej Opery Warszawskiej. W latach 1947–1950 był pracownikiem Domu Kultury w Grodzisku Mazowieckim, a w latach 1950–1957 konsultantem Opery Warszawskiej. W 1958 przeszedł na emeryturę.
Zmarł na serce w zupełnym zapomnieniu i w skrajnej nędzy 3 lutego 1959 w Milanówku. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[1] (kwatera 174-1-6)[2].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1 czerwca 1955)[3]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[4]
Spektakle teatralne (wybór) edytuj
- 1915 – Polska krew, „Teatr Nowości”
- 1915 – Generał huzarów, „Teatr Nowości”
- 1915 – Baron cygański, „Teatr Nowości”
- 1915 – Zemsta nietoperza, „Teatr Nowości”
- 1916 – Piękna Helena, „Teatr Nowości”
- 1916 – Cnotliwa Zuzanna, „Teatr Nowości”
- 1916 – Aida, Opera Teatru Wielkiego
- 1916 – Pajace, Opera Teatru Wielkiego
- 1916 – Dookoła miłości, Teatr Nowości
- 1932 Przez dziurkę od klucza, teatr „Morskie Oko”
- 1933 – Z całego serca, teatr „Praskie Oko”
Filmografia edytuj
- 1932 – Księżna Łowicka jako poeta Alojzy Szczygieł
- 1928 – Romans panny Opolskiej
- 1928 – Tajemnica starego rodu jako rotmistrz Kara-Kozewicz
- 1928 – Pan Tadeusz jako ksiądz Sapieha
- 1927 – Ziemia obiecana jako Maks Baum
- 1921 – Idziem do ciebie, Polsko, matko nasza jako góral Józek
Dyskografia edytuj
- 1926 – Stanisław Gruszczyński Tenor Eroico, słynny artysta Opery Warszawskiej śpiew z akompaniamentem Orkiestry Opery Warszawskiej, Syrena Rekord
- 1932 – Stanisław Gruszczyński tenor Opery Warszawskiej, występujący obecnie w teatrze „Morskie Oko” śpiew z akompaniamentem Orkiestry Towarzystwa „Syrena Record”, Syrena Electro
- 1937 – Stanisław Gruszczyński tenor Aleksander Michałowski bas artyści Opery Warszawskiej śpiew z akompaniamentem Orkiestry Opery Warszawskiej, Syrena Electro
- 1939 – Stanisław Gruszczyński tenor, artysta Opery Warszawskiej śpiew z akompaniamentem Orkiestry Opery Warszawskiej, Syrena Rekord
Przypisy edytuj
- ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: STANISŁAW GRUSZCZYŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-05].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 82, poz. 974 „w związku z 45-leciem pracy artystycznej za zasługi w dziedzinie sztuki operowej”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za działalność artystyczną”.
Bibliografia edytuj
- Syrena Record. Pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland’s first recording company: 1904–1939. ISBN 83-917189-0-5.
- Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
- Józef Kański: Artysta z bożej łaski Stanisław Gruszczyński. W: Józef Kański: Mistrzowie sceny operowej. Wyd. 2. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1988, s. 163-166. ISBN 83-224-1774-8.
- Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy. Leksykon polskiej rozrywki 1944–1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
- Justyna Reczeniedi: Stanisław Gruszczyński. Dzieje króla tenorów. Gniezno: Fundacja im. Zygmunta Noskowskiego, 2013. ISBN 978-83-89250-38-4.
Linki zewnętrzne edytuj
- Stanisław Gruszczyński w bazie Filmweb
- Stanisław Gruszczyński w bazie filmpolski.pl
- Stanisław Gruszczyński w bazie Filmoteki Narodowej „Nitrofilm”