Stanisław Maziarski
Stanisław Wincenty Maziarski (ur. 27 kwietnia 1873 w Tarnowie, zm. 7 lipca 1956 w Krakowie) – lekarz histolog.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 kwietnia 1873 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 lipca 1956 |
| profesor nauk medycznych | |
| Specjalność: histolog | |
| Alma Mater | |
| Habilitacja |
1900 |
| Profesura |
1911 |
| 1904–1950 | |
| Uczelnia | |
| rektor | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Wincentego, profesora gimnazjum, i Honoraty z Trochanowskich (zm. 1929)[1]. W latach 1891–1897 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1897 uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich. W 1900 przedstawił Pracę habilitacyjną O budowie i podziale gruczołów, a następnie wyjechał uzupełniać wykształcenie do Nancy i Monachium. Po powrocie został asystentem w Katedrze Fizjologii, a od 1904 w Katedrze Histologii. W 1907 został mianowany na profesora nadzwyczajnego i powierzono mu stanowisko kierownika Katedry Histologii (zajmował je do 31 grudnia 1950), w 1911 został profesorem zwyczajnym.
W latach 1914–1918 służył jako lekarz pospolitego ruszenia w armii Austro-Węgier podczas I wojny światowej, w latach 1918–1921 w randze podpułkownika w armii polskiej. W latach 1916–1917 oraz 1922–1925 był dziekanem Wydziału Lekarskiego UJ, a w latach 1933–1936 rektorem Uniwersytetu. Od 1927 członek Polskiej Akademii Umiejętności, do 1930 członek korespondent, następnie członek czynny, w latach 1930–1948 sekretarz Wydziału III[2].
Aresztowany podczas Sonderaktion Krakau wywieziony do obozu Sachsenhausen wrócił do Krakowa w lutym 1940 w bardzo złym stanie zdrowia. Od listopada 1942 brał udział w tajnym nauczaniu, na konspiracyjnym Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego wykładał i prowadził ćwiczenia z histologii.
Prowadził badania głównie nad systematyką gruczołów oraz strukturą jądra komórkowego i jego rolą w procesie wydzielania, dotyczące ślinianek, układu wydalniczego pierścienic, tkanki mięśniowej.
Zmarł w Krakowie, pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim (kwatera GB-wsch-6)[3][4].
Życie prywatne
edytujOd 27 września 1904 był mężem Stanisławy Krzyszkowskiej, z którą miał synów: Kazimierza i Juliana. Jego wnukiem był dziennikarz Jacek Maziarski[5], a prawnukiem jest Wojciech Maziarski[6].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)[7]
Nagrody
edytuj- Nagroda Państwowa I stopnia za wybitne osiągnięcia w dziedzinie histologii (1952)[8]
Upamiętnienie
edytujW Tarnowie znajduje się ulica jego imienia.
Publikacje
edytuj- Podręcznik do ćwiczeń histologicznych wyd. 1913, 1823, 1938.
- Histofizjologia człowieka, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 1949.
Przypisy
edytuj- ↑ Stanisław Wincenty Maziarski M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-07-22].
- ↑ Reprezentanci nauk medycznych, zmarli członkowie AU w Krakowie, PAU, TNW i PAN, Katedra Historii Medycyny UJ CM
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2021-01-11].
- ↑ Zdzisław Gajda Stanisław Wincenty Maziarski [w:] Polski Słownik Biograficzny tom XX wyd. 1975 s. 299–300.
- ↑ Fundacja Jacka Maziarskiego, jacekmaziarski.org [zarchiwizowane 2019-02-07].
- ↑ Zmarł Jacek Maziarski - dziennikarz, działacz i polityk [online], Newsweek Polska, 28 maja 2009 [dostęp 2025-06-02].
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 464 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym położone w latach 1905–1918”.
- ↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, NR 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-07-22].
Bibliografia
edytuj- Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 473. [dostęp 2021-01-11].