Stanisław Owsianny
Stanisław Owsianny (ur. 1 maja 1888 w Świńcu, zm. między 16 a 19 kwietnia[1] 1940 w Katyniu) – kapitan lekarz rezerwy Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Walecznych, ofiara zbrodni katyńskiej[2].
kapitan lekarz | |
Data i miejsce urodzenia |
1 maja 1896 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
między 16 a 19 kwietnia 1940 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1940 |
Siły zbrojne | |
Jednostki |
szpital wojskowy w Kościanie |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Późniejsza praca |
lekarz |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Jana i Antoniny z Kaczorów[3]. Uczęszczał do gimnazjum w Krotoszynie, z którego za udział w strajku szkolnym został wydalony. W czasach gimnazjalnych był członkiem Towarzystwa Tomasza Zana. Ukończył studia na wydziale lekarskim Uniwersytetu w Lipsku[4]. Uczestnik I wojny światowej, powstania wielkopolskiego, obrony Lwowa. Od 1919 w Wojsku Polskim, służył w 8 Szpitalu Okręgowym. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Awansowany do stopnia kapitana 12 czerwca 1919. W 1920 służył w szpitalu wojskowym w Kościanie, następnie w 15 pułku artylerii polowej i 3 pułku lotniczym. 24 września 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana lekarza, w Korpusie Lekarskim, w grupie oficerów byłej armii niemieckiej. Pełnił wówczas służbę w VII Brygadzie Rezerwowej[5]. W 1920 w Poznaniu wydał „Aus der polnischen Volksmedizin”.
W 1922 został zdemobilizowany[6] i przydzielony w rezerwie do kompanii zapasowej sanitarnej Nr 7[7]. 8 stycznia 1924 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1160. lokatą w korpusie oficerów sanitarnych rezerwy, grupa lekarzy. Posiadał przydział w rezerwie do VII batalionu sanitarnego[8].
6 października 1930 uczestniczył w wypadku samochodowym na trasie Czempiń - Śrem. W wyniku zdarzenia śmierć ponieśli burmistrz Szamotuł i prezes związku burmistrzów Konstanty Scholl, i burmistrz Witkowa - Neuman[9]. Należał do Związku Oficerów Rezerwy. Przewodniczył Rocznemu Walnemu Zgromadzeniu Związku Oddziału Poznańskiego w 1932[10]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Szamotuły i posiadał przydział w rezerwie do kadry zapasowej 7 Szpitala Okręgowego w Poznaniu[11]. 13 lutego 1938 w czasie walnego, a jednocześnie konsolidacyjnego zgromadzenia Związku Weteranów Powstań Narodowych 1914–1919 i Towarzystwa Powstańców Wielkopolskich został wybrany ławnikiem zgromadzenia[12]. W marcu 1939 na walnym zgromadzeniu szamotulskiego Koła Powstańców Wielkopolskich został wybrany na delegata na zjazd okręgowy[13]. W 1939 był przewodniczącym szamotulskiego Komitetu Obywatelskiego, działał w Związku Powstańców Wielkopolskich. 2 lipca 1939 przewodniczył uroczystości przekazania batalionowi Obrony Narodowej „Szamotuły” karabinów maszynowych[14].
W 1939 zmobilizowany. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niewoli radzieckiej. Według stanu z 17 listopada 1939 był jeńcem kozielskiego obozu. Między 15 a 17 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[1] – lista wywózkowa 029/1 poz 37, nr akt 1767[15] z 13.04.1940[1]. Został zamordowany między 16 a 19 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[1]. Został zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 12.05.1943. Figuruje liście AM-215-1795 i Komisji Technicznej PCK GARF-64-01795 (nazwisko zapisane jako Owsiany). Przy szczątkach w mundurze kapitana znaleziono dyplom lekarski w języku niemieckim, świadectwo szczepienia z Kozielska nr 1161, legitymację nadania Krzyża Niepodległości, papierośnicę[16][17]. Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 125 i Nowym Kurierze Warszawskim nr 131.
W Archiwum Robla znajduje się deklaracja grupy jeńców z 17.11.1939 o braku środków pieniężnych. Pismo znaleziono przy zwłokach por. rez. Konstantego Zacherta-Olszyca (pakiet 02567-01).
Życie prywatne
edytujOd 25 kwietnia 1925 był mężem Janiny Brochwicz-Żelewskiej[4].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Walecznych[18]
- Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[19]
- Medal Niepodległości (16 marca 1933)[20]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[18]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[18]
Upamiętnienie
edytuj- Tablica na Pomniku Polskiego Państwa Podziemnego w Poznaniu[21].
- Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień majora. Awans zostały ogłoszone 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez prezydenta RP na uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976).
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986).
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 549.
- ↑ Jędrzej Tucholski , Mord w Katyniu, 1991, s. 184 .
- ↑ Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 457 .
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 226. [dostęp 2021-09-02].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 6 października 1920 roku, s. 962.
- ↑ Druga lista 1922 ↓, s. 55.
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 210.
- ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk., 1923, s. 1166, 1229 .
- ↑ „Polska Zbrojna” (R.10, nr 274), Warszawa, 6 października 1930, s. 3 .
- ↑ „Kurjer Poznański” (R.27, nr 175), Poznań, 16 kwietnia 1932, s. 7 .
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw, Warszawa: MSWojsk., 1934, s. 779 .
- ↑ „Głos Powstańca Wielkopolskiego” (R. 1, nr 7), Poznań, 6 marca 1938, s. 3 .
- ↑ „Głos Powstańca Wielkopolskiego” (R. 2, nr 11/12), Poznań, 19 marca 1939, s. 4 .
- ↑ „Głos Powstańca Wielkopolskiego” (R. 2, nr 25), Poznań, 18 czerwca 1939, s. 4 .
- ↑ J. Tucholski , op cit, s. 656 .
- ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 215.
- ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 2019-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
- ↑ a b c Na podstawie zdjęcia
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 102 „za zasługi na polu wychowania fizycznego”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 81 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Pracownicy wielkopolskiej służby zdrowia – ofiary zbrodni katyńskiej upamiętnieni na Pomniku Polskiego Państwa Podziemnego w Poznaniu. poznan.ipn.gov.pl. [dostęp 2021-04-18]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych.
- Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923.
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1934.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
- Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.