Stanisław Sołtan

marszałek nadworny litewski

Stanisław Pereświet-Sołtan herbu Sołtan (ur. w 1756, zm. w 1836) – marszałek nadworny litewski od 1791, w 1790 roku mianowany podkomorzym litewskim[1], generał major armii Wielkiego Księstwa Litewskiego od 1782 roku, chorąży wielki litewski w 1782 roku[2], członek Komisji Policji Obojga Narodów w 1792 roku[3], wolnomularz[4].

Stanisław Sołtan
Ilustracja
Herb
Sołtan
Rodzina

Sołtanowie herbu Syrokomla

Data urodzenia

1756

Data śmierci

1836

Odznaczenia
Order Orła Białego Order Świętego Stanisława (Rzeczpospolita Obojga Narodów) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)

Życiorys

edytuj

Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego[5]. Jako poseł słonimski wybrany został ze stanu rycerskiego sędzią Sejmu Czteroletniego w 1788 roku[6]. Był działaczem Stronnictwa Patriotycznego i członkiem Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. W czasie wojny polsko-rosyjskiej, na zebraniu 23 lipca 1792 był przeciwny decyzji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o jego przystąpieniu do konfederacji targowickiej i zalecał kontynuowanie oporu i wyjazd króla do obozu wojskowego celem wzmocnienia morale walczącej armii. 24 lipca udał się na emigrację do Saksonii. Był jednym z organizatorów insurekcji kościuszkowskiej na Litwie. Był aresztowany przez Smoleńską Komisję Śledczą w 1794 roku[7], został w drodze wyjątku skazany na osiedlenie w Kazaniu[8]. W 1812 został prezesem utworzonej przez cesarza Napoleona I Bonaparte Komisji Rządu Tymczasowego Wielkiego Księstwa Litewskiego.

W 1791 roku odznaczony Orderem Orła Białego, w 1782 roku został kawalerem Orderu Świętego Stanisława[9], w 1813 roku odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Legii Honorowej[10][11].

W 1781 roku był członkiem lóż wolnomularskich Litwin Gorliwy i Doskonała Jedność[12].

Przypisy

edytuj
  1. Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVIII wieku spisy opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik 1994, s. 152.
  2. Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVIII wieku spisy opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba, Kórnik 1994, s. 241.
  3. Ciąg dalszy Kalendarzyka narodowego i obcego na rok ... 1792 czyli II część, z konstytycyami od roku 1788 dnia 6 października do roku 1791 dnia 23 grudnia przez daty oznaczonemi, [1792], s. 537.
  4. Marta Męclewska, Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Zamek Królewski, Warszawa 2008, s. 254; Henryk P. Kosk, Generalicja polska, t. II, Pruszków 2001, s. 177.
  5. Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 310.
  6. Volumina Legum, t. IX, Kraków 1889, s. 99.
  7. Макарова Г.В. Новые материалы о пребывании участников движения Т.Костюшко в России // Славяноведение. 1994 nr 3, s. 43.
  8. Bartłomiej Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994, s. 379.
  9. Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 189.
  10. Marta Męclewska, Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, Zamek Królewski, Warszawa 2008, s. 254.
  11. Zbigniew Anusik: Sołtan (Pereświet-Sołtan) Stanisław h. własnego (1756–1836). [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XL/2000-2001 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2018-11-13].
  12. Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 397.

Linki zewnętrzne

edytuj