Stare Juchy
Stare Juchy (niem. Alt Jucha, od 1938 Fließdorf[4]) – wieś mazurska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Stare Juchy, przy trasie linii kolejowej Giżycko – Ełk.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
1626[2] |
| Strefa numeracyjna |
87 |
| Kod pocztowy |
19-330[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NEL |
| SIMC |
0768712 |
Położenie na mapie gminy Stare Juchy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ełckiego  | |
 53°55′19″N 22°10′26″E/53,921944 22,173889[1] | |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Wieś jest siedzibą gminy Stare Juchy. Położona jest nad rzeką Gawlik, na przesmyku między jeziorami: Jędzelewo, Rekąty i Ułówki.
Historia edytuj
Miejscowość Jucha była znana już za czasów pogańskich z kultu religijnego[5] - składanych ofiar na leżącym w lesie, nad miejscową strugą, głazie narzutowym (obwód 11,5 m, wysokość 0,8 m). W poł. XV w. mazurscy osadnicy zakładają osadę nad jeziorem Jędzlewo Stare, lokacja ponowiona w 1461 i potwierdzona pierwszą pisemną wzmianką o "wsi już istniejącej". W 1473 lokacja Nowych Juch. W 1619 potwierdzenie istnienia ośrodka gospodarczego w szlacheckim majątku Szlachecka Jucha. Podczas epidemii dżumy w latach 1709-1711 zmarło 88 osób. W 1834 na 387 parafian jedynie 67 było Niemcami[6]. W 1868 do wsi dociera linia kolejowa. W 1914 wojska rosyjskie wycofując się w znacznym stopniu niszczą zabudowę wsi. W 1929 trzy miejscowości - Nowe Juchy (niem. Neu Jucha), Stare Juchy (Alt Jucha) i Szlacheckie Juchy (Adlig Jucha) - połączono w jedną wieś Jucha, którą w 1938 przemianowano na Fließdorf[7]. Obecnie Stare Juchy to miejscowość letniskowa.
Zabytki edytuj
- Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej z XVI wieku, przebudowany w 1885 r. i kolejny raz w XX w. Trójnawowy ze słabo rozbudowanym szczytem wschodnim, stropy bocznych naw i kolebkę centralnej pokrywają ornamenty geometryczne. Ołtarz główny z renesansowymi malowidłami z 1574 i późnogotyckim tryptykiem z 1591 oraz Grupa Ukrzyżowania z drugiej połowy XVI w. Organy barokowe z XVIII, nad emporą organową XVI wieczne pająki. Na dekorowanej dwoma rzędami blend wieży dzwony z 1664 [7].
- Budynek dawnej szkoły polskiej z XVIII w., przebudowany w XIX w. i ponownie w XX w.
- Zespół dworski z drugiej połowy XIX w. (neoklasycystyczny, parterowy dwór kryty dachem naczółkowym, wydłużoną facjatką i bocznymi skrzydłami, domek ogrodnika, obora, spichlerz, gorzelnia, młyn)
- Głaz narzutowy o obw. 10,6 m, który posiada płaską powierzchnię był ołtarzem na którym Jaćwingowie składali krwawe ofiary. Podobno nazwa wsi pochodzi od krwi (juchy), która spływała po tym kamieniu[7].
- Kamieniczki i domy na rynku (plac 500 lecia) z XIX i XX w, w tym rekonstruowana chata mazurska z podcieniami
- Budynek dworca z II poł. XIX w. oraz stojąca na ślepym torze lokomotywa z tendrem z 1952[7].
Sport edytuj
W miejscowości działa klub piłkarski Orzeł Stare Juchy, założony w 1969 roku.
Wspólnoty wyznaniowe edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 129040
- ↑ Wieś Stare Juchy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-06-04] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1212 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Historia parafii Stare Juchy
- ↑ Jan Bałdowski "Warmia i Mazury, mały przewodnik" Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 202-203
- ↑ a b c d Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 335
- ↑ Parafie. metodysci.pl. [dostęp 2022-09-14].
- ↑ Stare Juchy – Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej. diecezjaelk.pl. [dostęp 2022-09-14].
Bibliografia edytuj
- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 217