Staw (województwo lubelskie)
Staw – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Chełm[6][5].
| wieś | |
 Fragment drewnianej zabudowy miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
82 |
| Kod pocztowy |
22-151[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LCH |
| SIMC |
0101617[5] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Chełm  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmskiego  | |
 51°11′12″N 23°23′51″E/51,186667 23,397500[1]
| |
W latach 1870–1954 miejscowość była siedzibą gminy Staw. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie chełmskim.
Wieś jest sołectwem w gminie Chełm[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 540 mieszkańców i była siódmą co do liczby ludności miejscowością gminy[8].
Jest to wieś sąsiadująca z Parypsami i Ochożą. Ze Stawu widoczny jest rezerwat florystyczny Stawska Góra. Obok drogi na Cyców położony jest zalew, który jest odpowiedzialny za podniesienie wód gruntowych. Przez Staw płynie rzeka Garka.
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0101623 | Brzezinki | część wsi |
| 0101646 | Nowa Wieś | część wsi |
| 0101652 | Pasieka | część wsi |
| 0101669 | Stara Wieś | część wsi |
Historia edytuj
Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego w okresie zaborów – Staw to dwór i wieś w powiecie chełmskim guberni lubelskiej, ówczesnej gminie Staw, parafii łacińskiej w Czułczycach, greckokatolickiej w Spasie odległe 8 wiorst od Chełma[9].
W 1870 r. folwark Staw posiadał według opisu rozległość 1168 mórg, był w nim młyn, wiatrak, cegielnia, eksploatowano pokłady wapienia. Wieś Staw posiadała 46 osad gospodarujących na 595 morgach.
W 1827 roku spisano 26 domów zamieszkałych przez 253 mieszkańców.
Jak opisuje Bronisław Chlebowski „było to gniazdo rodziny Stawskich, Wierzchowskich i Chylińskich, gdyż dwie ostatnie rodziny pochodzą od braci Stawskich, którzy w Wierzchowiskach i Chylinie zamieszkiwali, jak to widać z aktu rozgraniczenia wsi Parypsy i Staw r. 1455, znajdującego się w archiwum K. Kraszewskiego w Romanowie.”
Od rodu Stawskich dobra przeszły do Świrskich. W końcu XVIII w. dziedzicem był Mateusz Świrski z rodu kniaziów smoleńskich, cześnik krasnostawski. Od Świrskich w posagu majątek dostał się Cieszkowskim, później tą drogą Kozyrskim[9].
W dniu 25 maja 1942 żandarmeria niemiecka i ukraińscy nacjonaliści dokonali pacyfikacji wsi. Rozstrzelano 6 osób[10]. Groby ofiar zbrodni znajdują się na wzniesieniu obok zalewu.
Zabytki edytuj
- Dawny ośrodek dworski, obecnie bardzo zniszczony i zaniedbany, położony wśród łąk. Do starego drewnianego domu prowadzi aleja grabowa. Park zawiera około 300 drzew z 9 gatunków. Dominują: grab pospolity ok. 200 szt. w alei grabowej długości ok. 150 m, olsza czarna 25, jesion wyniosły 20, klon pospolity 11, wierzba krucha 10, lipa drobnolistna 15 szt., w tym o obwodach 5,5, 4,8, 4,5 m. Skupienia zarośli tworzą przede wszystkim: bez czarny 5 a, bez turecki 3 a, śliwa ałycza 1 a. – (Opis dostarcza „Leksykon miejscowości powiatu chełmskiego” autorstwa Andrzeja Wawryniuka)[11]
Drzewa w parku stawskim stanowią pomniki przyrody ożywionej wymienione w katalogu Lubelskie pomnik przyrody[12]
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 130331
- ↑ Wieś Staw w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-20], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-20].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1205 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-12-16]
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ a b Staw (8), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 289.
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa, Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945, Warszawa 1981, s. 59.
- ↑ Andrzej Wawryniuk: Leksykon miejscowości powiatu chełmskiego. Chełm: Starostwo Powiatowe w Chełmie, 2002, s. 477. ISBN 83-916380-0-6.
- ↑ RDOS Lublin: Pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej w Lubelskim. [dostęp 2015-10-11].