Stefan Leukos-Kowalski
Stefan Jan Leukos-Kowalski[1] (ur. 16 maja 1891 w Krakowie, zm. 1940 w Katyniu) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
| |
 podpułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
16 maja 1891 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
5 Pułk Piechoty Legionów |
| Stanowiska |
dowódca batalionu piechoty |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
     
| |
.png){kind=small}
Życiorys
edytujStefan Jan Leukos-Kowalski urodził się 16 maja 1891 w Krakowie, w rodzinie Józefa i Karoliny ze Szlagów[2]. Ukończył gimnazjum filologiczne w Krakowie i cztery semestry na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1910 został członkiem PPS w Krakowie.
W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Był oficerem 5 pułku piechoty Legionów Polskich. 1 stycznia 1917 awansował na chorążego[3]. Wziął udział w bitwie pod Krzywopłotami (17–18 listopada 1914), Kuklą, Polską Górą i Kostiuchnówką (4–6 lipca 1916). Był trzykrotnie ranny. W lipcu 1917, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do cesarskiej i królewskiej armii oraz przydzielony do 41 pułku piechoty i skierowany na front włoski.
W listopadzie 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego i awansowany przez generała Bolesława Roję na podporucznika. W szeregach 5 pułku piechoty Legionów wziął udział w odsieczy Przemyśla i Lwowa, a wiosną 1919 w walkach o Wilno. Później był II adiutantem w dowództwie 1 Dywizji Piechoty Legionów[4]. 14 października 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu kapitana, w piechocie, w „grupie byłych Legionów Polskich”.
3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 486. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W lipcu 1922 został zatwierdzony na stanowisku dowódcy II batalionu 5 pułku piechoty Legionów w Wilnie[5][6]. Do stycznia 1930 pełnił służbę w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie[7]. 23 stycznia 1928 awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 67. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W styczniu 1930 został przeniesiony do Komendy Garnizonu i Placu stołecznego miasta Warszawa na stanowisko zastępcy komendanta[8]. Z dniem 6 września 1931 został przeniesiony na stanowisko zastępcy szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie[9][10]. W czerwcu 1933 został wyznaczony na stanowisko dowódcy 63 Toruńskiego pułku piechoty w Toruniu[11]. W 1936 został przeniesiony na stanowisko dowódcy 16 pułku piechoty Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie. W marcu 1939 pełnił służbę w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Warszawie na stanowisku zastępcy komendanta głównego Związku Strzeleckiego[12]. 29 sierpnia 1939 został mianowany dowódcą Strzeleckiej Brygady Obrony Narodowej w Warszawie, lecz do powstania tego oddziału nie doszło. 5 września 1939 został ewakuowany z Warszawy.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Katyniu i tam pogrzebany. Od 28 lipca 2000 spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu. Figuruje na liście wywózkowej 022/3 z 9 kwietnia 1940, poz. 92.
5 października 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia pułkownika[13]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Żonaty, miał syna Andrzeja oraz córki Halinę i Zofię[2].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6589[14]
- Krzyż Niepodległości (20 stycznia 1931)[15]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933)[16][14]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[14]
- Złoty Krzyż Zasługi[14]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 16 sierpnia 1932 roku, s. 366, Komisarz Rządu m. st. Warszawy zarządzeniem Nr AC. III-85/31 z 23 kwietnia 1932 roku zezwolił ppłk. Stefanowi Janowi Kowalskiemu z Dep. Piech. MSWojsk. na zmianę nazwiska rodowego „Kowalski” na „Leukos-Kowalski”.
- ↑ a b Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 343.
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 33.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 36, 707.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 137, 404.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 133, 348.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 118, 168.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 21 stycznia 1930 roku, s. 8.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 233.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 22, 435.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 130.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 445.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ a b c d Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 11.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
Bibliografia
edytuj- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Kazimierz Bąbiński, Zarys historii wojennej 5-go Pułku Piechoty Legionów, Warszawa 1929.
- Teodor Gąsiorowski, Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, tom 4, BARBARA Handel Usługi Produkcja B. Gąsiorowska, ISBN 83-909631-7-5.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.