Stefan Sroka
Stefan Sroka (ur. 19 grudnia 1897 w Swarzędzu, zm. 8 lipca 1958 w Poznaniu) – starszy sierżant Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 starszy sierżant
| |
| Data i miejsce urodzenia |
19 grudnia 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 lipca 1958 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska | |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
.jpg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 19 grudnia 1897 w Swarzędzu, w rodzinie Władysława i Marii z Grzybowskich[1][2]. Od 6 do 14 roku życia uczył się w szkole powszechnej w rodzinnej miejscowości[3]. Od 1908 kontynuował naukę w siedmioklasowej Comeniusschule (Szkoła Miejska im. Komeńskiego) w Poznaniu[3]. W kwietniu 1912, po ukończeniu szkoły, wstąpił jako terminator destylatorski do Destylatorni i Fabryki Likierów Leopolda Kniebla na placu Sapieżyńskim w Poznaniu[3][4]. 1 kwietnia 1915 zatrudnił się jako subiekt w Berlinie[3].
3 marca 1916 wcielony do armii niemieckiej i przydzielony do Batalionu Pionierów von Rauch (1. Brandenburskiego) Nr 3 w Spandau[3]. Od sierpnia tego roku walczył na froncie zachodnim, w szeregach 1. kompanii wspomnianego batalionu, która była przydzielona do niemieckiej 5 Dywizji[3]. 1 listopada 1917 podczas forsowania rzeki Tagliamento w północno-wschodnich Włoszech został ranny w lewe przedramię lotką szrapnela[3]. Do marca 1918 leczył się w szpitalu, a w kwietniu powrócił do walki na froncie zachodnim[3].
15 listopada 1918 przyjechał do rodzinnego Swarzędza, gdzie wkrótce wstąpił do polskiej formacji militarnej[3]. 27 grudnia 1918 wziął udział w walkach o wyzwolenie Poznania w początkach powstania wielkopolskiego[3]. 21 stycznia 1919 wstąpił jako ochotnik do 1. kompanii I batalionu saperów wielkopolskich (późniejszego XV batalionu saperów). Walczył na froncie północnym. Był jednym z dziewięciu saperów, którzy 17 lutego 1919 pod Rynarzewem stoczyli walkę z niemieckim pociągiem pancernym i przyczynili się do jego zdobycia[5][6]. Głównodowodzący Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim generał porucznik Józef Dowbor-Muśnicki w rozkazie nr 65 z 9 marca 1919 napisał: „cała ta dziewiątka, po wysadzeniu toru kolejowego, nie zważając na znaczną przewagę załogi pociągu, mężnie rzuciła się do ataku i walcząc aż do przybycia posiłków, nie dała wrogowi wycofać pociągu. W nierównej walce tylko trzech ocalało. Ten czyn bohaterski stawiam za wzór. Poległym niech ziemia rodzinna da wieczny pokój. Reszcie – szczycąc się, że dowodzę nimi – składam podziękowanie”[7][8][9]. W czasie tej walki został ranny w szyję kulą z karabinu maszynowego[5]. Po czterotygodniowym leczeniu wrócił do macierzystej jednostki[10][11]. Następnie walczył na wojnie z bolszewikami, gdzie wyróżnił się po raz drugi. 6 października 1920 dowódca 1. kompanii XV bsap. podporucznik Tadeusz Szczepanowski we wniosku na odznaczenie Orderem Virtuti Militari napisał: „22 sierpnia 1920 miała 1. komp. XV batalionu saperów wlkp. otrzymała zadanie zbudowania kładki dla piechoty przez Narew pod Łomżą. Mosty prowadzące przez rzekę zostały spalone przez bolszewików, a rzeka była pod ostrzałem karabinów maszynowych i karabinów ręcznych. Starszy saper Sroka, otrzymawszy rozkaz, aby zbudować kładkę pod dowództwem jednego z kaprali, rozebrał się do naga, wskoczył do wody i pod ogniem przyczynił się do prędkiego zbudowania tej kładki”[12]. Za ten czyn oraz za walkę pod Rynarzewem został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy[10][11].
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w armii jako podoficer zawodowy. W marcu 1934 pełnił służbę w 8 batalionie saperów w Toruniu na stanowisku szefa 2. kompanii[13]. Był długoletnim członkiem pocztu sztandarowego i występował w pułkowym teatrze[10][11]. Udzielał się społecznie jako członek Towarzystwa Przyjaciół Związku Strzeleckiego, Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz Ligi Morskiej i Kolonialnej[14]. Po 25 marca 1934 został przeniesiony do Sarn, gdzie zamieszkał przy ul. Rycerskiej 48[2].
Zmarł 8 lipca 1958 i został pochowany na cmentarzu Jeżyckim (kwatera P, rząd 40, miejsce 36)[10].
Był żonaty ze Stefanią z Karasiewiczów, z którą miał córkę Marię (ur. 24 sierpnia 1919). Maria Sroka zginęła 9 kwietnia 1944 na dworcu Poznań Główny podczas nalotu aliantów[15][16].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 4763 – 3 lutego 1922[17][1][18]
- Medal Niepodległości – 27 czerwca 1938 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[19][2][20]
- Brązowy Krzyż Zasługi – 1932[11][10][21]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[14]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[14]
- Odznaka za Rany i Kontuzje z jedną gwiazdką[22]
Przypisy edytuj
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ a b c Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-07]..
- ↑ a b c d e f g h i j Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ Adressbuch der Residenzstadt Posen – 1912. Posen: W. Decker, 1912, s. 126. (niem.).
- ↑ a b Mańkowski 1934 ↓, s. 7.
- ↑ Małecki 1924 ↓, s. 15–16.
- ↑ Małecki 1924 ↓, s. 17.
- ↑ Mańkowski 1934 ↓, s. 8.
- ↑ Gawdia 1931 ↓, s. 11.
- ↑ a b c d e Becker 2016 ↓, s. 86–87.
- ↑ a b c d Polak i Bartoszek 2019 ↓, s. 182–183.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 6.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 4.
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Becker 2016 ↓, s. 86–87, tu podano, że zginęła razem z mężem.
- ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-08-08]., jako Maria Sroka ur. 24 sierpnia 1919 w Poznaniu.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 18 lutego 1922, s. 102.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-07]..
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 177, poz. 323.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-07]..
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-07]..
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1 foto.
Bibliografia edytuj
- Sroka Stefan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.54-4619 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-05].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Na uroczysty dzień święta Pułkowego 8-go Pułku Saperów : Toruń, 17. VIII. 1924. Stanisław Józef Małecki (oprac.). Toruń: 8 Pułk Saperów, 1924.
- Włodzimierz Becker: Poznańscy saperzy 1919–1939. Poznań: Instytut im. gen. Stefana Grota-Roweckiego w Lesznie, 2016. ISBN 978-83-61960-28-7.
- Aleksander Gawdia: Zarys historji wojennej 8-go Pułku Saperów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.
- Witold Mańkowski: Zarys historji wojennej 7-go Pułku Saperów Wielkopolskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.
- Michał Polak, Aurelia Bartoszek: Sroka Stefan (1897–1958). W: Uczestnicy Powstania Wielkopolskiego 1918–1919 związani z ziemią swarzędzką. Aurelia Bartoszek (red.), Eugeniusz Dobiński (red.), Arkadiusz Małyszka (red.), Marian Pokorski (red.). Swarzędz: Urząd Miasta i Gminy w Swarzędzu, 2019. ISBN 978-83-941082-4-3.