Wikipedia

Plac Wielkopolski w Poznaniu

plac miejski w Poznaniu

Plac Wielkopolski w Poznaniu (daw. plac Sapieżyński) – rozległy, prostokątny plac położony na terenie dawnego przedmieścia Glinki, na północ od Góry Przemysła na Starym Mieście w obrębie osiedla administracyjnego Stare Miasto. Ma powierzchnię 1,54 hektara[1].

plac Wielkopolski
Stare Miasto
Ilustracja
Widok z wieży Zamku Królewskiego
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Poprzednie nazwy

plac Sapieżyński (?–1945)

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „plac Wielkopolski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „plac Wielkopolski”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „plac Wielkopolski”
Ziemia52°24′38,0″N 16°55′53,0″E/52,410556 16,931389
Aleje Marcinkowskiego i Plac Wielkopolski (u góry, po prawej) na planie Corvinusa z 1856
Stoisko owocowo-warzywne
Widok z północy - w tle Zamek Królewski i Archiwum Państwowe

Historia edytuj

Od czasów średniowiecznych przedmieście Glinki stanowiło teren cegielniany. W XVII i XVIII wieku funkcjonowała tu strzelnica bractwa kurkowego. W 1786 Jan Geisler nabył ten teren i otworzył jedną z pierwszych kawiarni w Poznaniu. Później ziemie te kupili Sapiehowie, co przyczyniło się do powstania nazwy plac Sapieżyński, po 1945 zmienionej na obecną. W 1800 nastąpiła regulacja placu. Do 1876 w południowej części istniał staw na spiętrzonej Bogdance (dziś płynie w kanale pod placem[2]). Był on pozostałością po młynie Krotochwila. Dziś jest tu zagospodarowany skwer. Plac był główną areną zdarzeń podczas rozruchów głodowych w 1847[3].

Plac stanowił miejsce spotkań gejów, tzw. pikietę[4].

Współczesność edytuj

Obecnie większą część placu zajmuje targowisko, codziennie licznie odwiedzane przez Poznaniaków. Wokół targowiska ułożone torowiska tramwajowe tworzą pętlę, używaną wyłącznie w sytuacji awarii lub czasowych zmian w ruchu. Zabytkowa zabudowa wokół placu została w większości całkowicie zniszczona podczas II wojny światowej, ostała się tylko jedna kamienica z początku XX wieku oraz pruski budynek Archiwum Państwowego, dawniej Sądu Nadziemskiego (1879-1882). Reszta pochodzi z lat 1953-1955, kiedy to spójną koncepcję architektoniczną placu opracowali i zrealizowali architekci: Stefan Słoński, Leszek Klause, Henryk Błaszkiewicz i Henryk Kara[5]. Historyczny układ placu, a zwłaszcza jego połączenie z dzielnicą Św. Wojciech został zniszczony w latach 70. XX wieku na skutek budowy ulicy Solnej w ramach powstającej wtedy Trasy Chwaliszewskiej (obecnie I rama komunikacyjna).

Liczba taksonów drzew jest w obrębie placu większa niż krzewów (2016)[1].

Architektura socrealistyczna edytuj

Obecną, socrealistyczną zabudowę wybrano w drodze konkursu architektonicznego na zabudowę placu oraz przyległej ulicy Działowej. Projekty prezentowano na Regionalnym Pokazie Architektury w Poznaniu w 1952 i w warszawskiej Zachęcie w 1953 (I Krajowa Narada Architektów). Całość założenia zrealizowano w latach 1953-1956, w oparciu o skromne normatywy, co zaowocowało ciasnymi i mało funkcjonalnymi mieszkaniami. Docelowo architektura placu miała łączyć stary Poznań z nowym, a więc zastosowano w elewacjach liczne detale o charakterze historyzującym. Autorami koncepcji byli: Stefan Słoiński, Henryk Błaszkiewicz, Henryk Kara oraz Leszek Klause[6].

Komunikacja miejska edytuj

Przez obszar placu przebiega dwutorowa trasa tramwajowa oraz okazjonalnie użytkowana pętla. Północnym skrajem, w ciągu ulicy Wolnica, wytyczono przebieg linii autobusowych kursujących na zlecenie Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu. Według stanu na 2 listopada 2021 r.[7] są to następujące połączenia:

Przez plac kursuje także sezonowo (od maja do września) linia turystyczna 0 o trasie Zajezdnia Madalińskiego → Muzeum Głogowska[b] → plac Wielkopolski → Zajezdnia Madalińskiego, obsługiwana zabytkowym taborem.

Uwagi edytuj

  1. ↑ Wybrane kursy w niedziele i święta do przystanku Plewiska/Straż Pożarna
  2. ↑ Wybrane kursy do muzeum znajdującego się na terenie zajezdni przy ulicy Głogowskiej

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Bożena Łukasik, ZRÓŻNICOWANIE FORM I UKŁADÓW ZIELENI NA POZNAŃSKICH PLACACH MIEJSKICH, w: TOPIARIUS STUDIA KRAJOBRAZOWE, wydanie monograficzne, tom 1, Rzeszów, 2016, s. 238, 242, ISBN 978-83-63359-18-8
  2. ↑ Paweł Szumigała, Piotr Urbański, Tożsamość miejsca w krajobrazie kulturowym miasta Poznań – odbudowa Zamku Królewskiego Przemysła II [online], s. 65.
  3. ↑ Lech Trzeciakowski, O pyrze potocznie zwanej ziemniakiem lub kartoflem, w: Kronika Miasta Poznania, nr 4/2003, ss.131-133, ISSN 0137-3552
  4. ↑ Bartosz Żurawiecki, Ojczyzna moralnie czysta. Początki HIV w Polsce, 2023, s. 67, ISBN 978-83-8191-794-0 (pol.).
  5. ↑ Projekt - Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945-2005, Henryk Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 106, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842.
  6. ↑ Atlas architektury Poznania, Janusz Pazder (red.), Aleksandra Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 307, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366.
  7. ↑ Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu: Mapa sieci połączeń ZTM Poznań. ztm.poznan.pl, 2021-11-02. [dostęp 2021-11-04]. (pol. • ang.).
  8. ↑ Nowy łuk dla tramwajów na pl. Wiosny Ludów. Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, 2021-03-12. [dostęp 2021-11-04]. (pol.).
  9. ↑ a b Mapa sieci połączeń nocnych ZTM Poznań [PDF] [online], Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, 2 listopada 2021 [dostęp 2021-11-04] (pol. • ang.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plac_Wielkopolski_w_Poznaniu&oldid=73588656”