Stefan Węgrzyn
Stefan Węgrzyn (ur. 20 maja 1925 w Krakowie, zm. 28 lipca 2011 w Gliwicach) – fizyk, inżynier, automatyk, informatyk, specjalista teorii regulacji, profesor, wieloletni wykładowca Politechniki Śląskiej, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności, przewodniczący Komitetu Informatyki Polskiej Akademii Nauk.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk technicznych | |
| Specjalność: informatyka, automatyka, teoria regulacji | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1951 – elektrotechnika |
| Profesura |
1961 |
| Polska Akademia Nauk / Umiejętności | |
| Status PAN |
członek rzeczywisty |
| Status PAU |
członek krajowy czynny |
| Doktor honoris causa Uniwersytetu w Lille, Francja – 1973 Uniwersytetu w Sherbrooke, Kanada – 1977 Politechnika Śląska – 1989 Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza – 2004 | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Politechnika Śląska |
| Wydział |
Elektryczny (1947–1964) |
| Instytut | |
| Dyrektor | |
| Instytut |
Informatyki PŚ |
| Okres spraw. |
1971–1995 |
| Dyrektor | |
| Instytut |
Informatyki Teoretycznej i Stosowanej PAN |
| Okres spraw. |
1989–2002 |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w 1925 w Krakowie. W 1930 r. przeprowadził się z rodzicami do Borysławia, w 1943 w ramach kursów tajnego nauczania zdał maturę[1]. W 1944 wyjechał do Lwowa i rozpoczął tam studia na Wydziale Elektrycznym Instytutu Politechnicznego. Po roku przeniósł się do Krakowa, a stamtąd do Gliwic. Studia dokończył na Politechnice Śląskiej uzyskując w 1949 dyplom magistra[2]. Już dwa lata po ukończeniu studiów, w 1951 obronił z wyróżnieniem doktorat z nauk technicznych na podstawie pracy zrealizowanej pod kierunkiem profesora Stanisława Fryzego[1][2]. W 1960 podczas pobytu we Francji obronił w Tuluzie również z wyróżnieniem doktorat z nauk fizycznych[3][1], ponieważ nie chciano tam uznać jego polskiego dyplomu[4]. Po powrocie do Gliwic w 1961 zatrudniony został na stanowisku profesora nadzwyczajnego, a od 1968 profesora zwyczajnego.
Od 1949 pracował w Politechnice Śląskiej w Gliwicach, kolejno jako asystent, docent i profesor. Początkowo na Wydziale Elektrycznym, a w 1964 przeniósł się na współtworzony przez niego Wydział Automatyki (od 1984: Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki)[5]. Kierował Katedrą Kompleksowych Systemów Sterowania oraz Instytutem Informatyki[3][6]. W latach 1953–1969 był zastępcą dyrektora ds. naukowych Instytutu Automatyki PAN w Warszawie[3]. W 1968 współtworzył Zakład Systemów Automatyki Kompleksowej PAN w Gliwicach, przekształcony w 1989 w Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej PAN[1]. Prof. Węgrzyn był jego dyrektorem do roku 2002, a w latach 2003–2006 dyrektorem do spraw naukowych[3][7].
W latach 1958–1976 był inwigilowany i namawiany do współpracy przez SB. Jego postawa uniemożliwiła pozyskanie go do współpracy, a jednocześnie nie dawała podstaw do zabraniania mu działalności akademickiej[8].
Członkostwo w organizacjach naukowych edytuj
W 1964 mając 39 lat został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk. Był wtedy jej najmłodszym członkiem. W 1973 powołany na członka rzeczywistego PAN[3]. Przez wiele lat był członkiem Prezydium PAN oraz przewodniczącym Komitetu Informatyki PAN[1]. Od 1995 był również członkiem krajowym czynnym Polskiej Akademii Umiejętności[9][10]. Od roku 1999 był członkiem Prezydium Oddziału PAN w Katowicach[3]. Był jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej, jego pierwszym wiceprzewodniczącym, a następnie przewodniczącym w latach 1965–1967. W 2005 w uznaniu jego zasług otrzymał godność członka honorowego PTETiS nr 73[2]. W latach 1986–1989 był członkiem Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa[6].
Dorobek naukowy edytuj
Autor prac z dziedziny dynamiki układów elektrycznych, teorii układów automatycznego sterowania, automatyki kompleksowej i teorii stabilności, w tym książek i skryptów. Najbardziej znaną była wydana w 1963 r. przez PWN książka pt. ,,Podstawy automatyki’’. Doczekała się ona pięciu kolejnych wydań (ostatnie w 1990 r.) oraz tłumaczenia na język francuski (Paryż 1965). Stefan Węgrzyn wykładał we Francji, Kanadzie i Związku Radzieckim[2]. Jako redaktor naczelny redagował kwartalnik Theoretical and Applied Informatics, który po raz pierwszy ukazał się w 1971 pod nazwą Podstawy Sterowania, zmienioną później na Archiwum Informatyki Teoretycznej i Stosowanej[10]. Był promotorem 60 prac doktorskich[3].
Nagrody i wyróżnienia edytuj
Dwukrotnie otrzymał nagrodę państwową, w 1966 indywidualną II stopnia, a w 1976 zespołową I stopnia[11][3]. Był doktorem honoris causa pięciu uczelni: Uniwersytetu Lille (Francja, 1973), Uniwersytetu Sherbrooke (Kanada, 1977), Politechniki Śląskiej (1988), Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (1989) i Politechniki Rzeszowskiej (2004)[12][3][1]. Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1993), Krzyżem Oficerskim OOP (1972), Krzyżem Kawalerskim (1964), Orderem Oficera Palm Akademickich (1978), Orderem Kawalera Palm Akademickich oraz Medalem im. Mikołaja Kopernika PAN[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Sylwetki Założycieli. Stefan Węgrzyn. Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej. [dostęp 2013-01-29].
- ↑ a b c d Stefan Węgrzyn (1925-2011). Strona konferencji APW04. [dostęp 2013-01-29].
- ↑ a b c d e f g h i j Węgrzyn, Stefan. Polska Akademia Nauk. [dostęp 2013-01-29].
- ↑ Ryszard Tadeusiewicz: Niezwykły prof. Węgrzyn. Gazeta Krakowska, 2012-07-25. [dostęp 2013-01-29].
- ↑ Politechnika Śląska, Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki: Historia Wydziału. [dostęp 2021-07-28].
- ↑ a b Zmarł prof. Stefan Węgrzyn. Polskie Towarzystwo Informatyczne. [dostęp 2013-01-29].
- ↑ Prof. zw. dr inż. cz Stefan Węgrzyn, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2009-05-07].[martwy link]
- ↑ Mirosław Sikora: Kuszenie „pięknego umysłu”. Gazeta Nowe Państwo. [dostęp 2013-01-29].
- ↑ Odeszli od nas. Polska Akademia Umiejętności. [dostęp 2013-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-11)].
- ↑ a b In memoriam. Stefan Węgrzyn. Sieci Komputerowe'2012. [dostęp 2013-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Nowiny Rzeszowskie, nr 170 (5306), 20 lipca 1966, s. 2.
- ↑ Doktoraty honoris causa. Politechnika Rzeszowska, 2011-04-06. [dostęp 2012-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-21)]. (pol.).