Stemonuraceae

*Stemonuraceae*
	; Stemonurus apicalis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	ostrokrzewowce
Rodzina	Stemonuraceae
	Nazwa systematyczna
	Stemonuraceae Karehed; Amer. J. Bot. 88: 2267. 14 Dec 2001
	Typ nomenklatoryczny
	Stemonurus Blume (1826)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stemonuraceae – rodzina roślin z rzędu ostrokrzewowców (Aquifoliales). Obejmuje 12 rodzajów z 95 gatunkami, z czego 55 należy do rodzaju Gomphandra i 15 do rodzaju Stemonurus^[2]. Zasięg tych roślin obejmuje strefę tropikalną na obszarach występowania wilgotnych lasów równikowych^[4]. Największe zróżnicowanie osiągają w południowo-wschodniej Azji, w północnej Australii (stan Queensland) oraz w zachodniej Oceanii^[2] (na obszarze tym występuje 8 z 12 rodzajów)^[4]. Poza tym występują na Półwyspie Indyjskim, na Madagaskarze i okolicznych wyspach, w zachodniej części Afryki równikowej oraz w północnej części Ameryki Południowej^[4]. Drewno wielu gatunków jest cenione jako surowiec konstrukcyjny, dotyczy to drzew z rodzajów Whitmorea i Codiocarpus, a zwłaszcza Cantleya corniculata, której drewno stosowane jest jako zamiennik sandałowca, wykorzystywane do wyrobu mebli i w budownictwie łodzi i statków^[4].

Morfologia

Pokrój: Zimozielone krzewy i drzewa. Charakterystyczne są okazałe pąki przypominające kształtem cygara^[4].

Liście: Skrętoległe, bez przylistków, pojedyncze i całobrzegie^[4]^[2].

Kwiaty: Zwykle raczej drobne (o średnicy do 6 mm, tylko u Whitmorea do 1,5 cm), zebrane w szczytowych wierzchotkowatych kwiatostanach. Najczęściej obupłciowe i promieniste, rzadziej jednopłciowe i wówczas rośliny dwupienne. Kielich kubeczkowaty, z 5 szerokimi działkami. Płatki korony zwykle wolne (zrośnięte u niektórych gatunków Gomphandra, brak ich zupełnie w męskich kwiatach Grisollea. Pręciki zwykle w liczbie 5 (w każdym razie takiej samej jak liczba płatków), ich nitki w górnej części się rozszerzają i są silnie owłosione oraz wyeksponowane podczas kwitnienia. Zalążnia jest górna, z boku z mięsistym przydatkiem (brak go u Gomphandra), z krótkim i siedzącym, szerokim znamieniem. Pojedyncza komora zawiera dwa zalążki^[4].

Owoce: Kilkucentymetrowej wielkości pestkowiec jednonasienny^[4], zwykle mniej lub bardziej spłaszczony^[2]. W rodzajach, u których występuje przydatek na zalążni – jest on na owocu jaskrawo zabarwiony^[4].

Systematyka

Przedstawiciele tej rodziny byli włączani początkowo do Icacinaceae. Odmienna budowa drewna, różnice morfologiczne i w końcu badania molekularne wykazały jednak ich odrębność. Według Angiosperm Phylogeny Website i systemu APG IV z 2016, jest grupą siostrzaną dla rodziny Cardiopteridaceae w obrębie ostrokrzewowców Aquifoliales^[2]^[5].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

ostrokrzewowce

	Cardiopteridaceae

	Stemonuraceae

Phyllonomaceae

	Helwingiaceae – helwingiowate

	ostrokrzewowate Aquifoliaceae

Wykaz rodzajów^[6]

Cantleya Ridley
Codiocarpus R. A. Howard
Discophora Miers
Gastrolepis van Tieghem
Gomphandra Lindley
Grisollea Baillon
Hartleya Sleumer
Irvingbaileya R. A. Howard
Lasianthera P. Beauvois
Medusanthera Seeman
Stemonurus Blume
Whitmorea Sleumer

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – S. [w:] James L. Reveal [on-line]. Cornell University. [dostęp 2016-11-11].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 310-311. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).
↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
↑ List of Genera in STEMONURACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2016-11-11] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[rev-3] Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – S. [w:] James L. Reveal [on-line]. Cornell University. [dostęp 2016-11-11].

[heywood-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 310-311. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).

[apgIV-5] The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.

[kew-6] List of Genera in STEMONURACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2016-11-11] (ang.).

[2]

[4]

[1]

[3]

[5]

[6]