Stomis pumicatus
Stomis pumicatus – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych. Zamieszkuje Europę i Azję Zachodnią, a ponadto zawleczony został do północnej Ameryki Północnej.
| Stomis pumicatus | |||
| (Panzer, 1796) | |||
_(2929075569).jpg) Widok od góry | |||
_-_(imago),_Elst_(Gld),_the_Netherlands_-_2.jpg) Widok od spodu | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Nadplemię | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Stomis (Stomis) | ||
| Gatunek |
Stomis (Stomis) pumicatus | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia
edytujGatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1796 roku przez Georga W.F. Panzera pod nazwą Carabus pumicatus[1]. Wyznaczony został gatunkiem typowym rodzaju Stomis[2].
W obrębie tego gatunku wyróżnia się dwa podgatunki[3][2]:
- Stomis pumicatus obenbergeri Kult, 1940
- Stomis pumicatus pumicatus (Panzer, 1796)
Morfologia
edytujChrząszcz o wydłużonym ciele długości od 6,1 do 8,9 mm[4], z wierzchu lśniącym i ubarwionym smoliście czarno lub ciemnobrunatnie, a od spodu smoliście brązowo; czułki i odnóża są żółtobrązowe do czerwonobrązowych[4][5]. Żuwaczki są brunatne[5], bardzo długie[6][4], co najmniej tak długie jak głowa[4], szczypcowate[5]. Czułki mają człon pierwszy co najmniej tak długi jak dwa następne razem wzięte[6][4]. Oczy są większe niż u S. benoiti. Poprzeczna bruzda za oczami jest słabo widoczna, a zwykle zupełnie nieobecna[6]. Zarys przedplecza jest sercowaty z wyraźnie zaokrąglonymi brzegami bocznymi[5]. Pokrywy są nieowłosione[6], każda z pojedynczym chetoporem (punktem szczecinkowym) przytarczkowym, pozbawiona chetoporów dyskalnych. Tylna para skrzydeł zazwyczaj jest skrócona; osobniki długoskrzydłe spotyka się skrajnie rzadko[4]. Stopy mają grzbietową stronę nieowłosioną[6].
Podgatunek nominatywny osiąga od 6,1 do 8 mm długości i jest smuklejszej budowy. Głowa jego cechuje się dłuższymi, zwykle sięgającymi do połowy oczu bruzdami czołowymi. Przedplecze ma proste kąty nasadowe i stopniowo rozszerza się ku przodowi. Pokrywy mają boczne brzegi słabiej zaokrąglone, przed środkiem proste lub bardzo słabo zafalowane, a rzędy wypłycające się ku szczytom, co dobrze widać zwłaszcza w przypadku drugiego z nich[4].
S. p obenbergeri osiąga od 7,7 do 8,9 mm długości i jest tęższej budowy. Głowa jego cechuje się krótszymi, zazwyczaj nie dochodzącymi do połowy oczu bruzdami czołowymi. Przedplecze ma dłuższe, ostre kąty nasadowe i ku przodowi rozszerza się gwałtownie. Pokrywy mają boczne brzegi silniej zaokrąglone, przed środkiem lekko wypukłe, a rzędy zagłębiające się ku szczytom, co dobrze widać zwłaszcza w przypadku drugiego z nich[4].
Ekologia i występowanie
edytuj
Owad rozmieszczony od nizin po niższe góry[4], spotykany na stanowiskach od otwartych po zacienione. Jest higrofilny. Zasiedla miejsca od umiarkowanie wilgotnych po podmokłe, w tym wilgotne i zalewowe lasy, pobrzeża wód, polany, łąki i pastwiska[7][4][5]. Postacie dorosłe aktywne są od wczesnej wiosny do jesieni, a zimę spędzają wśród mchów, pod ściółką lub korą. Polują głównie nocą, dzień spędzając pod kamieniami, kłodami czy w kępach traw[5].
Gatunek pierwotnie palearktyczny. Podgatunek nominatywny znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Monako, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, europejskiej części Rosji (na wschód po Ural[7]), europejskiej i anatolijskiej części Turcji, Gruzji i Armenii, a ponadto zawleczony został do Kanady[8][2]. S. p obenbergeri jest natomiast endemitem karpackim[4], znanym tylko ze Słowacji[9][2][4], znajdywanym sporadycznie, jedynie na Nizinie Cisańskiej miejscami częstym, a na zachód docierającym do Niziny Naddunajskiej[4].
Przypisy
edytuj- ↑ G.W.F. Panzer: Faunae Insectorum Germanicae initia; oder Deutschlands Insecten. [Heft 30]. Nürnberg: Felsecker, 1796.
- ↑ a b c d Y. Bousquet, Pterostichini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 517-518, ISBN 87-88757-73-0.
- ↑ Wolfgang Lorenz, Stomis (Stomis) pumicatus (Panzer, 1796), O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-06-04].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-44, 248-250.
- ↑ a b c d e f Stomis pumicatus. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-06-04].
- ↑ a b c d e Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 40-47, 61-69, 227-228.
- ↑ a b Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
- ↑ Wolfgang Lorenz, Stomis pumicatus pumicatus (Panzer, 1796), O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-06-04].
- ↑ Wolfgang Lorenz, Stomis pumicatus obenbergeri Kult, 1940, O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-06-04].