Strzępiak brązowożółtawy
Strzępiak brązowożółtawy, strzępiak zapoznany (Inocybe praetervisa Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
strzępiak brązowożółtawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Inocybe praetervisa Quél. Fung. Trident. 1(1): 35 (1883) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inocybe, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
- Astrosporina praetervisa (Quél.) J. Schröt. 1889
- Inocybe praetervisa f. luteophylla Jamoni & Bon 1992
- Inocybe praetervisa var. flavofulvida E. Ferrari & Brignoli 2000
- Inocybe praetervisa var. pusilla J.E. Lange 1917
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Andrzej Nespiak w 1990 roku opisywał ten gatunek pod nazwą strzępiak zapoznany[3].
Morfologia
edytujŚrednica 2–6 cm, początkowo stożkowaty, potem szeroko rozpostarty z niewielkim garbkiem. Brzeg początkowo nieco podwinięty, potem prosty, w końcu nieco wywinięty do góry. Powierzchnia garbka niemal gładka, poza tym lśniąca i ku brzegowi coraz bardziej pasemkowato-włóknista. Na środku brązowy, miedzianobrązowy lub złotooliwkowy, na brzegu ochrowy. Bywa też cały żółtawy lub ochrowy, lub na szczycie nieco brązowy[4].
Słabo przyrośnięte, z blaszeczkami. Początkowo jasnoochrowe, potem jasnobrązowe. Ostrza biało orzęsione[4].
Wysokość 5–7, rzadko 4 cm, grubość 0,4–0,8 cm, pełny, walcowaty, przy podstawie nieco rozszerzony z niewielką, słabo obrzeżoną bulwką. Powierzchnia górą biaława z ochrowym odcieniem, dołem brązowawa, na całej długości oszroniona, górą silniej[4].
Białawy, tylko u podstawy trzonu brązowawy. Ma łagodny smak, zapach kwaskowaty lub spermy[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 10–14 × 7–8 µm ze słabo wyróżnionymi guzkami. Podstawki 30–32 × 10–12,5 µm. Cheilocystydy i pleurocystydy 45–70(–80) × 13–20 µm i ścianie grubości około 2 µm. Kaulocystydy podobne, ale nieco cieńsze i mniejsze[4].
Występowanie i siedlisko
edytujZnane jest występowanie strzępiaka brązowożółtawego w północnej części Ameryki Północnej, w Europie, Chinach, Korei, Japonii i Maroku[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano liczne stanowiska[3].
Grzyb mikoryzowy. Występuje w lasach liściastych i mieszanych. Podawane jest jego występowanie pod bukami i dębami od lipca do listopada[3].
Gatunki podobne
edytujPrzez mykologów uważany jest za gatunek trudny taksonomicznie. J. Stangl w 1979 r. znalazł owocniki o różniących się cechach morfologicznych, które początkowo uznał za odmianę Inocybe praetervisa, później jednak zdecydował się je podnieść do rangi odrębnych gatunków Inocybe ochracea Stangl i Inocybe alnea Stangl. Podobny jest także opisany w Anglii strzępiak wydmowy (Inocybe dunensis P.D. Orton). Odróżnia się siedliskiem (wydmy), włókienkowatym i szaroochrowym kapeluszem, oraz całkowicie oszronionym trzonem, na starość nabierającym różowego odcienia[4]. Według Pavola Škubli podobny jest także strzępiak jasnobrzegi (Inocybe mixtilis) różniący się znacznie jednak mniejszym owocnikiem, oraz tzw. strzępiak porysowany (Pseudosperma rimosum), który nie ma bulwki, a w okresie suszy jego kapelusz promieniście pęka. Poza tym rośnie on na torfowiskach i na podmokłym terenie wśród mchów[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-03-29] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2020-03-29].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d e f Andrzej Nespiak, Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe), Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Marie Curie Skłodowskiej, 1990, ISBN 83-01-08749-8
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2020-03-29] (ang.).
- ↑ Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1