Strzępochwostek

Strzępochwostek
	Sphenoeacus afer
	(J.F. Gmelin, 1789)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	krótkosterki
Rodzaj	Sphenoeacus; Strickland, 1841
Gatunek	strzępochwostek
Synonimy
	Muscicapa afra J.F. Gmelin, 1789;
	Muscicapa afra J.F. Gmelin, 1789;
Podgatunki
	S. a. excisus Clancey, 1973; S. a. natalensis Shelley, 1882; S. a. intermedius Shelley, 1882; S. a. afer (J.F. Gmelin, 1789);
	S. a. excisus Clancey, 1973; S. a. natalensis Shelley, 1882; S. a. intermedius Shelley, 1882; S. a. afer (J.F. Gmelin, 1789);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Strzępochwostek^[3] (Sphenoeacus afer) – gatunek małego ptaka z rodziny krótkosterek (Macrosphenidae); jedyny przedstawiciel rodzaju Sphenoeacus. Występuje w południowej i południowo-wschodniej Afryce. Nie jest zagrożony.

Taksonomia i zasięg występowania edytuj

Gatunek po raz pierwszy opisany w roku 1789 przez Johanna Friedricha Gmelina pod nazwą Muscicapa afra^[4]. W rodzaju Sphenoeacus strzępochwostka umieścił Hugh Edwin Strickland w 1841 roku. Do czasu wyodrębnienia rodziny krótkosterek należał do pokrzewkowatych. Wyróżnia się następujące podgatunki^[5]:

S. a. excisus Clancey, 1973 – wschodnie Zimbabwe, zachodni Mozambik
S. a. natalensis Shelley, 1882 – północno-wschodnia Południowa Afryka, zachodnie Suazi i północne Lesotho
S. a. intermedius Shelley, 1882 – wschodnia Południowa Afryka
S. a. afer (J.F. Gmelin, 1789) – południowo-zachodnia i południowa Południowa Afryka

Środowisko edytuj

Zasiedla suche tereny trawiaste, zarówno górskie jak i nadbrzeżne; w szczególności fynbos.

Morfologia edytuj

Długość ciała wynosi 17–19 cm, masa ciała około 30 gramów. Skrzydła mierzą 95–110 mm, skok 22–23 mm, dziób 13–16 mm^[6]. Głowa z wyjątkiem gardła brązowa, obszar dookoła oka biały (zależnie od podgatunku). Gardło białe z czarnym wąsem. Kark pokryty czarno-białymi plamami, które na wierzchu ciała przechodzą w pasy. Lotki i pokrywy skrzydłowe czarne z białożółtawym obrzeżeniem. Długie sterówki i pokrywy ogonowe brązowocynamonowe z czarniawą stosiną i jej okolicami. Pióra na piersi i brzuchu w środku czarniawe, z zewnątrz brązowe; zależnie od podgatunku mogą być jaśniejsze. Dziób szary, nogi również.

Zachowanie edytuj

Śpiew strzępochwostka

Żywi się drobnymi bezkręgowcami i nasionami. W porównaniu do pokrzewkowatych, śpiew strzępochwostka jest prosty. Płochliwy, jednak często się odzywa.

Lęgi edytuj

Gniazdo buduje samica. Budulec stanowią gałązki, trawy, liście i miękki materiał roślinny jako wyściółka. Zazwyczaj umieszczone jest na ziemi w kępie trawy. Okres składania jaj różni się w zależności od rejonu, w Prowincji Przylądkowej Zachodniej jest to okres od lipca do grudnia, w innych regionach ma to miejsce od października do kwietnia. Samica składa 2–3 jaja, wysiaduje je sama przez 14–18 dni. Pisklęta karmione są przez oba ptaki z pary, opuszczają gniazdo po 14–16 dniach^[7].

Status edytuj

IUCN uznaje strzępochwostka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalnie pospolity. Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy^[2].

Przypisy edytuj

↑ Sphenoeacus afer, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Sphenoeacus afer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Macrosphenidae Fregin, Haase, Olsson & Alström, 2012 - krótkosterki - Crombecs, longbills and allies (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-10].
↑ George Shaw: General Zoology. T. 1. Aves. Londyn: 1817, s. 355.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Cupwings, crombecs, bush warblers, Streaked Scrub Warbler, yellow flycatchers, hylias. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
↑ Anton Reichenow: Die Vögel Afrikas. 1900, s. 537.
↑ Austin Roberts: Roberts - Birds of southern Africa. Cape Town: The Trustees of the John Voelcker Bird Book Fund, 2005. ISBN 0-620-34053-3.

Bibliografia edytuj

David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, Phil Benstead: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 414. ISBN 978-83-01-15733-3.

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Sphenoeacus afer, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Sphenoeacus afer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Macrosphenidae Fregin, Haase, Olsson & Alström, 2012 - krótkosterki - Crombecs, longbills and allies (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-10].

[4] George Shaw: General Zoology. T. 1. Aves. Londyn: 1817, s. 355.

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Cupwings, crombecs, bush warblers, Streaked Scrub Warbler, yellow flycatchers, hylias. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-10]. (ang.).

[6] Anton Reichenow: Die Vögel Afrikas. 1900, s. 537.

[7] Austin Roberts: Roberts - Birds of southern Africa. Cape Town: The Trustees of the John Voelcker Bird Book Fund, 2005. ISBN 0-620-34053-3.

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]