Strzyżyk karoliński

Strzyżyk karoliński
	Thryothorus ludovicianus
	(Latham, 1790)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	strzyżyki
Rodzaj	Thryothorus; Vieillot, 1816
Gatunek	strzyżyk karoliński
Synonimy
	Sylvia ludoviciana Latham, 1790; Thryothorus albinucha (Cabot, 1847);
	Sylvia ludoviciana Latham, 1790; Thryothorus albinucha (Cabot, 1847);
Podgatunki
	T. l. ludovicianus (Latham, 1790); T. l. miamensis Ridgway, 1875; T. l. nesophilus H.M. Stevenson, 1973; T. l. burleighi Lowery, 1940; T. l. lomitensis Sennett, 1890; T. l. oberholseri Lowery, 1940; T. l. berlandieri S.F. Baird, 1858; T. l. tropicalis Lowery & R.J. Newman, 1949; T. l. albinucha (Cabot, 1847); T. l. subfulvus W. Miller & Griscom, 1925;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Strzyżyk karoliński^[5] (Thryothorus ludovicianus) – gatunek małego ptaka z rodziny strzyżyków (Troglodytidae). Zamieszkuje Amerykę Północną. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1790 roku John Latham, nadając mu nazwę Sylvia ludoviciana; jako miejsce typowe wskazał Luizjanę^[3]^[6]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Thryothorus^[3]^[5]^[7].

Wyróżniono następujące podgatunki T. ludovicianus^[3]^[7]:

T. ludovicianus ludovicianus – strzyżyk karoliński^[5] – południowo-wschodnia Kanada i wschodnie USA.
T. ludovicianus miamensis – Floryda (południowo-wschodnie USA).
T. ludovicianus nesophilus – Dog Island (u wybrzeży północno-zachodniej Florydy).
T. ludovicianus burleighi – wyspy u wybrzeży stanu Missisipi (południowo-środkowe USA).
T. ludovicianus lomitensis – Teksas (południowo-środkowe USA) i północny Tamaulipas (północno-wschodni Meksyk).
T. ludovicianus oberholseri – południowo-zachodni Teksas (południowo-środkowe USA) i północny Meksyk.
T. ludovicianus berlandieri – wschodnia Coahuila, Nuevo León i południowo-zachodni Tamaulipas (północno-środkowy i północno-wschodni Meksyk).
T. ludovicianus tropicalis – wschodnie San Luis Potosí i południowy Tamaulipas (wschodnio-środkowy Meksyk).

Podgatunki o statusie spornym, przez niektórych systematyków wydzielane do osobnego gatunku Thryothorus albinucha^[8]:

T. ludovicianus albinucha – strzyżyk białobrody^[5] – południowo-wschodni Meksyk, północne Belize i północna Gwatemala.
T. ludovicianus subfulvus – Gwatemala i Nikaragua.

W szerszym ujęciu systematycznym, obejmującym 10 powyższych podgatunków, rodzaj Thryothorus jest monotypowy^[5]^[7].

Morfologia i tryb życia

Krótki film

Długość ciała 11,5–14 cm^[3]^[8]. Duży, rdzawy wierzch głowy i grzbietu, ciemne prążki na skrzydłach i ogonie. Gardło białe, spód ciała płowordzawy, brew biała. Ogon ma długi. Ptak często nim podryguje, zadziera do góry i opuszcza. Dziób ma długi, ciemny oraz lekko zakrzywiony. Bardzo ruchliwy.

Zasięg, środowisko

Osiadły w ogrodach i zaroślach nadwodnych środkowo-wschodniej oraz południowo-wschodniej części Ameryki Północnej.

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN stosowane jest ujęcie systematyczne według listy ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World. Takson ten jest tam dzielony na dwa osobne gatunki – strzyżyk karoliński (T. ludovicianus) i strzyżyk białobrody (T. albinucha). Oba zaliczane są do kategorii najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[4]^[9]^[10]. W 2020 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność światowej populacji lęgowej na 19 milionów osobników^[11]. Trend liczebności populacji oceniany jest jako wzrostowy^[4]^[9]^[11].

Przypisy

↑ Thryothorus ludovicianus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Thryothorus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-11-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Kroodsma, D. & Brewer, D.: Carolina Wren (Thryothorus ludovicianus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
↑ ^a ^b ^c BirdLife International, Thryothorus ludovicianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2022-2 [dostęp 2022-12-27] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Troglodytidae Swainson, 1831 - strzyżyki - Wrens (wersja: 2021-08-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-12-27].
↑ J.J. Latham J.J., Index ornithologicus, sive, Systema ornithologiae, t. 2, Londyn 1790, s. 548 (łac.).
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-27]. (ang.).
↑ ^a ^b Kroodsma, D. & Brewer, D.: White-browed Wren (Thryothorus albinucha). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
↑ ^a ^b BirdLife International, Thryothorus albinucha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2022-2 [dostęp 2022-12-27] (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2022-12-27] .
↑ ^a ^b Carolina Wren Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-12-27]. (ang.).

Bibliografia

Wiesław Dudziński, Marek Keller, Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Thryothorus ludovicianus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[itis2-2] Thryothorus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-11-02] (ang.).

[hbwa-3] Kroodsma, D. & Brewer, D.: Carolina Wren (Thryothorus ludovicianus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].

[iucn-4] BirdLife International, Thryothorus ludovicianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2022-2 [dostęp 2022-12-27] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Troglodytidae Swainson, 1831 - strzyżyki - Wrens (wersja: 2021-08-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-12-27].

[oryg-6] J.J. Latham J.J., Index ornithologicus, sive, Systema ornithologiae, t. 2, Londyn 1790, s. 548 (łac.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-27]. (ang.).

[hbwa1-8] Kroodsma, D. & Brewer, D.: White-browed Wren (Thryothorus albinucha). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].

[iucn2-9] BirdLife International, Thryothorus albinucha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2022-2 [dostęp 2022-12-27] (ang.).

[hbwcheck-10] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2022-12-27] .

[aablh-11] Carolina Wren Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-12-27]. (ang.).

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]