Sud Aviation Caravelle

Francuski odrzutowy samolot pasażerski

Sud Aviation Caravelle – pasażerski samolot średniego zasięgu produkowany przez firmę Sud Aviation. Był pierwszym francuskim odrzutowym samolotem pasażerskim, który był używany przez 35 towarzystw lotniczych. Był też pierwszym samolotem komunikacyjnym na świecie z silnikami umieszczonymi w tyle kadłuba.

Sud Aviation Caravelle
Ilustracja
Sud Aviation Caravelle III linii lotniczych Swissair, region Surselva
Dane podstawowe
Państwo

 Francja

Producent

Sud Aviation

Typ

pasażerski

Załoga

2 osoby

Historia
Data oblotu

27 maja 1955

Wycofanie ze służby

2005

Liczba egz.

281

Liczba wypadków
 • w tym katastrof

82[1]
65 (1227 ofiar śmiertelnych)[2]

Dane techniczne
Napęd

dwa silniki dwuprzepływowe Pratt & Whitney JT8D-9

Moc

2 x 64,5 kN do 2 x 96,5 kN

Wymiary
Rozpiętość

34,29 m

Długość

36,23 m

Wysokość

9,02 m

Powierzchnia nośna

146,70 m²

Masa
Własna

29 500 kg

Startowa

58 000 kg

Osiągi
Prędkość maks.

825 km/h

Pułap praktyczny

10 000 m

Zasięg

4000 km

Dane operacyjne
Liczba miejsc
do 140
Rzuty
Rzuty samolotu

Historia

edytuj

Opublikowany przez francuskie ministerstwo lotnictwa w listopadzie 1951 roku opis osiągów turboodrzutowo napędzanego liniowca powietrznego dotyczył samolotu, który na międzynarodowym rynku konkurowałby z brytyjskimi i amerykańskimi modelami w tej kategorii. Spośród sześciu narodowych firm, biorących udział w przetargu, wygrała firma Sud Aviation. Firma ta, po fuzjach z innymi krajowymi przedsiębiorstwami, stała się w roku 1970 przedsiębiorstwem Société Nationale Industrielle Aérospatiale. Po dokonanych poprawkach pierwszego prototypu maszyny seryjne miały kadłub wydłużony o 141 cm i mieściły 64 pasażerów. Caravelle I był dolnopłatem o konstrukcji całkowicie metalowej. Jego następca – model Caravelle III – został wyprodukowany w liczbie 78 samolotów z silnikami o większym ciągu. Do dalszych udoskonaleń zalicza się poszerzenie oszklenia kokpitu, silniejsze hamulce kół podwozia i przerywacze do zmniejszania siły nośnej. Kontynuacja prac nad serią doprowadziła do powstania samolotu Super Caravelle, który po raz pierwszy oderwał się od ziemi 3 marca 1964 roku. Do konstrukcji wprowadzono aerodynamiczne zmiany i zwiększono ciąg silników. Ten model mógł transportować do 108 pasażerów. Serię Caravelle zamyka Mk 12, którego kadłub został dodatkowo wydłużony o 323 cm, aby przewozić 140 pasażerów. Z powodu dużej masy użytkowej konstrukcja nośna musiała zostać wzmocniona i należało zwiększyć ciąg silników.

Wypadki

edytuj

Samoloty tego typu brały udział w 82 wypadkach, z czego 65 zakończyło się całkowitym zniszczeniem maszyny, przez co mimo iż z początku chwalone za nowoczesną i nowatorską jak na swoje czasy konstrukcję, w ostatnich latach eksploatacji zyskały opinie maszyn o niskim poziomie bezpieczeństwa pasażerów.

Specyfikacja

edytuj
Wersja Mk.I/IA Mk.III Mk.VI-N/VI-R Mk.10B Mk.10R Mk.11R Mk.12R
Długość 32,01 m 33,01 m 32,01 m 32,71 m 36,24 m
Rozpiętość 34,30 m
Wysokość 8,72 m
Powierzchnia skrzydeł 146,7 
Skos skrzydła 20,0°
Zasięg 1 500 km 1 700 km 2 350 km 3 640 km 2 650 km 2 800 km 2 655 km
Prędkość przelotowa 746 km/h 805 km/h 845 km/h 800 km/h 835 km/h
Maksymalny pułap 10 700 m 12 000 m 10.700 m 12 100 m 10 700 m
Maksymalna masa startowa MTOW 45 t 46 t 48 t (VI-N)
50 t (VI-R)
52 t
56 t (Super B)
52 t 54 t 56 t
Ilość miejsc (1 klasa) 80 99 80 105 140
Silniki Mk.I: 2 Rolls-Royce Avon RA-29 Mk.522 à 46,7 kN

Mk.IA: 2 Rolls-Royce Avon RA-29/1 Mk.526  kN
Mk.III: 2 Rolls-Royce Avon RA-29/3 Mk.527(B) 50,7 kN
Mk.VI-N: 2 Rolls-Royce Avon RA-29/6 Mk.531(B) 54,28 kN
Mk.VI-R: 2 Rolls-Royce Avon RA-29/6 Mk.535R 56,05 kN

Mk.10B/10R/11R: 2 Pratt & Whitney JT8D-7 à 62,3 kN

Mk.12: 2 Pratt & Whitney JT8D-9 64,5 kN

Pierwszy lot 27 maja 1955 (Prototyp)

14 maja 1958 (I)
11 lutego 1960 (IA)

30 grudnia 1959 10 września 1960 (VI-N)

6 lutego 1961 (VI-R)

31 sierpnia 1962 (10A)

3 marca 1964 (10B)

18 stycznia 1965 22 września 1967 29 października 1970

Przypisy

edytuj
  1. The Aviation Safety Network Website: Sud Aviation SE-210 Caravelle. [w:] Aviation-safety.net [on-line]. [dostęp 2011-07-04]. (ang.).
  2. The Aviation Safety Network Website: Caravelle Statistics. [w:] Aviation-safety.net [on-line]. [dostęp 2011-07-04]. (ang.).